Çemguylar
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Çemguylar ya da Ç’emguylar, K’emguylar, Kemguylar, Kemırgueyler, Kemirguveyler[1] veya Temirgoylar (Batı Çerkesçesi кIэмгуй, чIэмгуй, Doğu Çerkesçesi кӀэмыгуейхэр, кӀэмыгуехэр, Rusça темиргоевцы, кемиргоевцы), Rusya Federasyonuna bağlı Adigey Cumhuriyeti ile Türkiye'de yaşayan Batı Çerkeslerinden bir Çerkes boyu. Çemguylara Şapsığlar 'Kemguy', Kabardeyler 'Kemırguey', Ruslar 'Temirgoy' der.[2] Nüfusları Kafkasya'da fazla iken diasporadaki en küçük Çerkes topluluğudur.[3] Şapsığlar, Hakuçlar, Abzehler gibi Batı Çerkeslerinde bey (pşı)/soylu sınıfı bulunmaz iken, Bjeduğlarda olduğu gibi Çemguylarda da bu sınıflar görülür.[4] Çemguyların tarihi toprakları Bjeduğların doğusunda ve Hatukay ile Kuban arasındaki Laba ve Belaia nehirleri arasındadır.
Adigey Cumhuriyetindeki Batı Çerkesçesi yazı dili Çemguyların ağzı (кIэмыргъуэйбзэ) esas alanırak oluşturulmuştur.[3]
Üç gruptan meydana gelirler:[5]
- Kuban Nehri'ne doğru Ademıylar/Adameyler (адэмыехэр)
- Ciraki ve Ratazay civarında Yecerukaylar/Yegerkoylar (еджэрыкъоехэр)
- Kiraylar
Tarihi toprakları
Kuban Nehri ile Laba ve Şagvaşe nehirleri arasındaki bölgede otururlar. Çemguyların yaşadıkları bölge kuzeyden Kuban, doğudan Besleneyler, batıdan Bjeduğlar, güneyden ise Abzehler tarafından çevrilir.[5]
Sülaleler
| Çerkesçe | Transkripsiyon | Rusça |
| Болэтыкъу | Boletıɋ | Болоток |
| Быщтэ | Bışte | Биште |
| Дадыхъужъ | Dadıĥuĵ | |
| Делэкъу | Déleɋ | Делок |
| Дидыхъу | Didıȟ | |
| Дэгужъыекъу | Deguĵıyeɋ | |
| Дэгужъый | Deguĵıy | Дегужий |
| Жъорэмыкъу | Ĵoremıɋ | Жаримок |
| Заурымыкъу | Zawurımıɋ | Зауримук |
| Къаитмэс | Qayitmes | Каитмес |
| Къэрэхъу / Къэрэхъукъо | Qareȟ / Qereĥuqo | Кароховы |
| ЛIыупкъо | Łıwpqo | Тлиупко |
| Мат | Mat | Мат |
| Мэхъош | Meĥoş | Махош |
| ПакIэкъу | Paḉeɋ | Пачок |
| Пщыкъанокъуэ | Pşıqanoɋe | |
| Хьабкир | Habkir | Хабакир |
| ХьакIэмыз | Haḉemız | Хачемиз |
| Хьатыкъу | Hatıɋ | Хатук |
| Хьахъущэкъу | Haĥuşeɋ | Хахушок |
| ХьэпакӀ = ХьэпащӀэ | Hepaḉ / Hepaş'e | Хапачевы |
| ЦунтIыжъ | Çunṫıĵ | Чунтыж |
| Шъао | Ṩawo | Шао |
| Шъаукъу | Ṩawɋ | Шаук |
| Шыку | Şıķ | Шико |
Adigey Çemguy köyleri
Adigey Cumhuriyetindehi Çemguy köyleri:[6]
| Çerkesçe | Transkripsiyon | Rusça |
| Еджэрыкъуай | Yecerıɋay | Егерухай |
| ХьакӀэмзый | Haḉemzıy | Хачемзий |
| Адэмый | Ademıy | Адамий |
| Джамбэчый | Cambeçıy | Джамбичи |
| Хьатикъуай | Hatiɋay | Хатукай |
| Джыракъый | Cıraqıy | Джерокай |
| Къэбэхьабл | Qebehabl | Кабехабль |
| Мамхыгъ | Mamxığ | Мамхег |
| Пщыжъхьабл | Pşıĵhabl | Пшизов |
| Хьэтэжыкъуай | Hetejıɋay | Хатажукай |
Türkiye Çemguy köyleri
- Bilecik ilindeki köyler:[6] Akçapınar (Gukayçıje), Akpınar (Adamey), Alibeydüzü (Gukay)
- Düzce ilindeki köyler:[6] Köprübaşıömerefendi
- Kocaeli ilindeki köyler:[6] Ketenciler
- Tokat ilindeki köyler:[6] Kozlu Kızılçubuk,Erbaa Bahçebaşı
Kaynakça
- ^ Kafkasya'da etnik yapı
- ^ Papşu, Murat. Adığece kelimelerin yazılışı. Nart Dergisi Sayı 70
- ^ a b Papşu, Murat (2003). Çerkes dillerine genel bir bakış Kafkasya ve Türkiye. Nart Dergisi, Mart-Nisan 2003, Sayı:35
- ^ Hapi Cevdet Yılmaz. Adige dili ve edebiyatı
- ^ a b Kafkasya'nın etnik mozaiği
- ^ a b c d e Cemguy Yerleşimleri