Âteşbâz-ı Velî
Âteşbâz-ı Velî (Şablon:Dil-fa) ya da gerçek adıyla Yûsuf bin İzzeddin, (ö. 1285, Karaman) Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin aşçısı ve Mevleviliğin önemli isimlerinden.[1] 12. yüzyılda adına Konya'da bir türbe yapılmıştır.[2]
Hayatı
Ateşbaz-ı Veli, Mevlana' nın muasırı olup, esas ismi Şemseddin Yusuf, babasının adı ise İzzeddin ' dir. Ateşbaz-ı Veli olarak ün yapmıştır. Ateşbaz-ı Veli' nin Baha Veled ile birlikte Belh'ten veya Karaman'dan geldiği, dergahta yetiştiği ve yaptığı rivayet edilir. Ateşbaz, ateşle oynayan demektir. Onun Mevlana ve Mevleviler arasında önemli bir yeri vardır. Ateşbaz makamı bir terbiye ve eğitim makamıdır.
Ateşbaz Veli ile ilgili pek çok menkıbe anlatılır. Bunlardan birisi şöyledir: Bir gün, dergahın mutfağında yemek pişirmek için odun kalmamıştır. Dergahın aşçısı olan Ateşbaz Veli, durumu Mevlana'ya bildirince ' Odun kalmadıysa ayaklarını kazanın altına sok da yemeği onunla pişir. ' der. Ateşbaz emre uyar. Mutfağa gider, ayaklarını kazanın altına sokar ve parmak uçlarından çıkan ateşle yemeği pişirir. Büyükler arasında açık keramet göstermek hoş karşılanmadığından Mevlana,Veli'yi men etmiştir ve ismi Ateşbaz olarak anılmıştır. 8[3]
Türbesi
Ateşbaz Veli'nin türbesi şehrin 4 km batısında, Havzan semtinin üst tarafında, Yeni Meram yolu üzerinde, Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi ' nin güneydoğusunda bulunmaktadır. Türbe klasik Selçuklu kümbetleri tipindedir. Kesme taşlardan sekiz köşeli gövdesi ve tuğla ile örülmüş sekizgen piramit (ehrami) külahı vardır. İki katlı olan türbenin altı cenazelik üstü ibadethanedir.[4] Türbenin kıblesinde küçük pencere üzerindeki kitabesi şöyledir: Bu kabir, merhum, said, şehid, din ve milletin güneşi İzzeddin oğlu Yusufundur.684 senesinin recep ayı ortalarında vefat etmiştir. Allah (Onu) bağışlasın. [5]
Kaynakça
- ^ Rachel Laudan, Refined Cuisine or Plain Cooking? Morality in the Kitchen (İngilizce)
- ^ Somat (Simat) erkânı «Tabhı şîrîn ola, Hak berekâtın vere, dem-i Hazret-i Mevlânâ,9 sırr-ı Ateş-bâzı Velî Hû diyelim»
- ^ Ç.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, 2005, s. 281-198, Divan Şairlerinin Gözüyle Mevlevi Mekanları
- ^ Hakkı Önkal, Konya'da Ateşbaz-ı Veli Türbesi
- ^ Dr. Burhanettin Güneş, Mezar Anıtlarının Tarihlendirilmesi İle İlgili Değerlendirme
