Özay Gönlüm
Özay Gönlüm | |
|---|---|
 Özay Gönlüm kendisiyle özdeşleşen Yareniyle | |
| Doğum | Kemal Özay Gönlüm[1] 5 Şubat 1940 Tercan, Erzincan, Türkiye[1] |
| Ölüm | 1 Mart 2000 (60 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Eğitim | Denizli Erkek Sanat Ensititüsü |
| Meslek | Türk halk müziği sanatçısı |
Kemal Özay Gönlüm[1] (5 Şubat 1940, Tercan, Erzincan[1] - 1 Mart 2000, Ankara), Türk halk müziği sanatçısı.
Repertuvarı Ege Bölgesi ve özellikle de Denizli yöresi ile özdeşleşmiş ve mizahi unsurlara yer verdiği çalışmalarının ustalığı ve derinliği zamanla fark edilmeye başlanan Türk halk müziği'nin "üstad"ları arasında kabul edilir.
Yaşam öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]
5 Şubat 1940 tarihinde babasının askeri görevle bulunduğu Erzincan'ın Tercan ilçesinde doğmuştur.[1] Babasının adı Ahmet, annesinin adı Zekiye'dir.[1] Babası Denizli'nin Tavas ilçesi Kızılcabölük kasabasından, annesi Kütahya'dandır.[1] Çocukluk yıllarını Denizli, Afyonkarahisar ve Kütahya'da geçirdi. İlkokulu Kütahya'da, ortaokul ve liseyi Denizli'de bitirdi. 1953 yılında başladığı Denizli Erkek Sanat Enstitüsü'nde farklı kişiliği ve müziğe yatkınlığı ile okulda sevilen biri oldu. 16 yaşında Türk türkülerinin en ünlü derleyicisi olan Muzaffer Sarısözen'le tanışması kariyerinde belirleyici oldu. Ankara Radyosu Yurttan Sesler programıyla sanat dünyasına adım attı. Belli bir süre Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı "Film Radyo Televizyon Merkezi"'nde çalıştı. 1966'da "yetişmiş saz sanatçısı" olarak Ankara Radyosu'nda çalışmaya başladı.
Özellikle Denizli yöresinin türkülerini, sesi ve sazı ile mikrofonlara taşıdı. Çalıp söylediği Ege türküleri kadar, taklit yeteneği, şovmenliği, fıkraları ve kullandığı Denizli şivesiyle folklora zenginlik kattı.
1960'larda sahneye de çıkan sanatçı, 1973'ten itibaren düzenli şekilde İzmir Enternasyonal Fuarı'nda sahne aldı. Başta Zeki Müren olmak üzere pek çok ünlüyle aynı sahneyi paylaştı. 1963'te İlkokul arkadaşı Kütahyalı Ayten Hanım ile evlendi. Bir Yeşilçam filminde başrolde oynadı.[kaynak belirtilmeli]TRT'de, tarıma ve çocuklara yönelik programlarda yer aldı. Kültür Bakanlığı Halk Müziği Geliştirme Merkezi (HAGEM) Repertuvar Kurulu üyeliği yaptı. Son televizyon programı TRT-1'deki "Türk Halk Müziği stekleri" oldu.
Radyo oyunlarında ve tiyatrolarında roller alan Özay Gönlüm, radyo ve TV'lerde yayınlanan Nineden Mektuplar tiplemesiyle çok sevildi. En sevilen türkülerinden biri olan "Çöz de Al Mustafa Ali" türküsünü, "Fişini de Al Mustafa Ali" diye de seslendirerek, halkı fiş (vergiye yönelik makbuz) toplamaya davet etmesiyle sosyal bilincini gösterdi. Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Çin ve Hindistan'da konserler veren Özay Gönlüm, başta Denizli ve Kütahya yöreleri gelmek üzere Denizli, Kütahya, Muğla, Aydın, İzmir, Manisa, Balıkesir, Bursa, Afyon, Burdur, Isparta yörelerinden 3400'den fazla türkü derledi. Özellikle, "Denizli'nin Horozları" (Çil Horoz), "Çöz de Al Mustafa Ali", "Sultan Seccadesi", "Asmam Çardaktan", "Cemile'min Gezdiği Dağlar Meşeli", "Osmanım'ın Mendili", "Adım Adım Denizli'nin Yolları", "Şu Dağlar Tepe Tepe" gibi türküleriyle tanınıyordu.
Teatral yeteneği, yöresel icra tekniği, vokal yorumu ve yaren adını verdiği üçlü sazı ile Türk halk müziğinde bir ekol oluşturdu.[2] Bağlamanın yanı sıra cura ve tambura tekniğine de çok önem vermiş, Ege yöresinde Ramazan Güngör'den Hamit Çine'ye kadar birçok curacı ile çalışmış, katıldığı programlarda her boydan cura çalmıştır. Yaren adlı enstrümanı ile cura, bağlama ve çöğürü bir araya getirdi.
Türküleriyle 34 yıldır beğeni toplayan Özay Gönlüm, 2 yıl akciğer rahatsızlığıyla yaşadı. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Kliniği'ne tedavi amacıyla yattı. Ancak hastalığa yenik düşerek 1 Mart 2000'de hayata gözlerini yumdu. Mezarı Cebeci Asri Mezarlığı'ndadır. Eşi Ayten Hanım'dan iki kızı vardır.[3]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
30 civarında 33'lük/45'lik, 30 kadar kaset ve 200 türkünün derleyicisi veya kaynak kişisi. Eski 45'likleri ve uzunçalarları birinci el piyasasında bulunmamaktadır. En güncel derleme, Kalan Müzik tarafından 2005 yılında piyasaya sürülmüş olan ve 2 CD, 2 kaset ve kitapçıklardan oluşan "Özay Gönlüm" koleksiyonudur. Ayrıca 2001 yılında Anadolu Müzik tarafından piyasaya sürülmüş "Yaren" isimli kasedini bulmak mümkündür.
En tanınmış türküleri arasında aşağıdakiler sayılabilir:
- Elif dedim be dedim
- Evlerinin önü bulgur kazanı (Adım adım Denizlinin yolları)
- Arabaya taş koydum
- Asmam çardaktan
- Denizli'nin horozları
- Derbent Deresi
- Ninenin mektubu, Çil Horoz
- Çöz de al Mıstıvali
- Cemilemin gezdiği dağlar meşeli
- Tepsi tepsi fındıklar
- Sobalarında kuru da meşe yanıyor
- Karahisar kalesi
- Hatçam çıkmış gül dalına
- Dağların başındayım
- Elindedir bağlama
- Gıcır gıcır gelir yarın kağnısı
- Manisayla Bergamanın arası
- Onikidir şu Burdur'un dermeni
- Hıkkıdık duttu beni
- Evren köy
- İki keklik
- Gımıldanıver
- Bağlamamın Dügümü
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g "KEMAL ÖZAY GÖNLÜM". 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022.
- ^ "Özay Gönlüm vefatının 22. yılında Denizli'de anıldı". Anadolu Ajansı. 1 Mart 2022. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023.
- ^ "Özay Gönlüm kimdir, nereli, ne zaman öldü? Özay Gönlüm şarkıları..." Cumhuriyet. 1 Mart 2023. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2023.