Echium plantagineum
| Echium plantagineum | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Portekiz'de | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Echium plantagineum, Batı ve Güney Avrupa (güney İngiltere'den güneyde İberya'ya ve doğuda Kırım'a), Kuzey Afrika ve Güneybatı Asya'nın (doğuya Gürcistan'a) yerli bir Echium cinsidir. Avustralya, Güney Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri'ne de getirilmiştir, buralarda ise istilacı bir yabancı ottur. Yüksek pirolizidin alkaloidleri içeriği nedeniyle, özellikle atlar gibi basit sindirim sistemlerine sahip otobur hayvanlar için zehirlidir.
Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Echium plantagineum, kaba, tüylü mızrak şeklinde yaprakları 14 cm'ye kadar uzayan, 20–60 cm boya kadar büyüyen kışlık bir yıllık bitkidir. Çiçekleri mor renklidir, 15–20 mm uzunluğundadır, tüm erkek organları dışarıdadır ve dallı bir başak üzerinde taşınır.[1][2]
Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Echium cinsinin Latince adı, engerek anlamına gelen Yunanca "ekhis" kelimesinden gelir. Bu ismin sebebi muhtemelen tohumların bir engereğin kafasına benzemesi veya ince çiçek sapının ucundaki çatallaşmanın bir engerek diline benzemesi olabilir. Bitkinin köklerinin şarapla birlikte yenildiğinde yılan ısırığına karşı halk arasında bir tedavi yöntemi olarak kullanıldığı söylenmektedir.[3] Latince tür adı olan "plantagineum" ise, bitkinin yapraklarının bir plantago yapraklarına benzemesinden dolayı gelir.[3]
İstilacı tür olarak[değiştir | kaynağı değiştir]
E. plantagineum, Avustralya'da da bilinen adlarıyla Kurtarıcı Jane (özellikle Güney Avustralya'da), mavi ot, Leydi Campbell otu, Paterson laneti ve Riverina mavi çanı olarak bilinen istilacı bir tür haline gelmiştir.[4]
Birleşik Devletler'de ise bu tür, Kaliforniya, Oregon'un bazı bölgeleri, doğu eyaletlerinin bazı kısımları ve kuzey Michigan gibi alanlarda yaygınlaşmıştır. Oregon'da ise zararlı ot olarak sınıflandırılmıştır.[5]
Zehirlilik[değiştir | kaynağı değiştir]
E. plantagineum, geviş getirmeyen hayvanlar için zehirli olan pirolizidin alkaloidleri içerir.[6][7] Büyük miktarlarda yenildiğinde, karaciğer hasarı nedeniyle hayvanlarda ağırlık kaybına ve ağır vakalarda ölüme neden olur.[4] E. plantagineum ayrıca atları öldürebilir,[8] süt hayvanlarının meme uçlarını ve insanların cildini tahriş edebilir. 2003 Canberra çalı yangınlarından sonra, yanmış arazide bitki yoğun bir şekilde çiçek açmış ve otlayan birçok at hastalanıp ölmüştür.[9] Alkaloidler ayrıca E. plantagineum nektarında da bulunabileceğinden, ondan elde edilen bal, toksinleri seyreltmek için diğer ballarla karıştırılmalıdır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Blamey, Marjorie; Grey-Wilson, C. (1989). The illustrated flora of Britain and northern Europe. Londra: Hodder & Stoughton. ISBN 978-0-340-40170-5.
- ^ PIGGIN, C. M. (Nisan 1978). "Flowering and seed production of Echium plantagineum L". Weed Research. 18 (2): 83-87. doi:10.1111/j.1365-3180.1978.tb01140.x. ISSN 0043-1737.
- ^ a b Court, A B (5 Temmuz 1974). "Book review: Noxious weeds of Victoria. W T Parsons". Muelleria: An Australian Journal of Botany. 3 (1): 68-68. doi:10.5962/p. 171918. ISSN 0077-1813.
- ^ a b Cottle, David; Kahn, Lewis, (Ed.) (2014). "Beef Cattle Production and Trade". doi:10.1071/9780643109896.
- ^ "Echium plantagineum (Paterson's curse)". PlantwisePlus Knowledge Bank. Species Pages. 7 Ocak 2022. doi:10.1079/pwkb.species.20400. ISSN 2958-4329.
- ^ "Screenshot of Itunes Library - Archived Platform Itunes 2010". dx.doi.org. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.
- ^ Wagstaff, D. Jesse (7 Temmuz 2008). International Poisonous Plants Checklist. CRC Press. ISBN 978-0-429-14583-4.
- ^ "Echiumin E, an Aryl Dihydronaphthalene Lignan from the Australian Invasive Plant Patersons Curse (Echium plantagineum)". dx.doi.org. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.
- ^ Fenske, G. (1 Aralık 2013). "Quarterly Progress Report (Oct-Dec 2013) Engine Friction Reduction Lubricant Technology (wbs 5.2.0.101)".
