Yukarıbakraçlı, Şenkaya
| Yukarıbakraçlı | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yukarıbakraçlı Yukarıbakraçlı'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2167 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 100 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Yukarıbakraçlı, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahallenin eski adı Merenisi'dir. Bu yer adı Türkçe kayıtlarda Mernis, Merenes, Merinis gibi değişik biçimlerde yazılmıştır. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Merisinis ve Erkan-i Harbiye-i Umumiye'nin 1914 tarihli haritasında Merenes (مەرەنەس) olarak geçer.[4][5] Gürcüce bir yer adı olan Merenisi (მერენისი), "mere" (მერე) kelimesinden gelir. Gürcüce "mere" kelimesi, akarsu kıyısındaki düzlüğe, meydana verilen addır.[6][7]
Merenisi, tarihsel olarak tek bir yerleşim olmakla birlikte, zaman zaman iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Bundan dolayı Yukarıbakraçlı köyü Yukarı Merenisi, Aşağıbakraçlı köyü de Aşağı Merenisi olarak adlandırılmıştır.[8][9]
Yukarıbakraçlı'da 10. yüzyılda inşa edilmiş olan Gürcüce yazıtlı kilise ile Aşağıbakraçlı'da bugüne izi kalmamış olan kilise, bu iki köyün eski yerleşmeler olduğunu göstermektedir.[10] Merenisi Kilisesi'nin inşa edildiği yüzyılda Merenisi, Gürcü Krallığı sınırları içinde kalıyordu. Bu kilisenin Asomtavruli harfleriyle yazılmış olan Gürcüce yazıtında, Gürcü kralı II. Aşot Kurapalati'nin 25 Ocak 954'te öldüğü belirtilmiştir. Merenisi, 1080 yılından itibaren bir süre Büyük Selçuklu hakimiyetinde kaldı. 1121 tarihindeki Didgori Savaşı'nın ardından birleşik Gürcistan Krallığı'na katıldı. Osmanlılar köyü, 16. yüzyılın ortasında, Tao bölgesinde birleşik Gürcistan Krallığı'nın yerini almış Samtshe Atabeyliği'nden ele geçirdi.
Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespitinde tek köy olarak kaydedilmiş olan Merenisi, Çıldır Eyaleti'nin Penek sancağına bağlıydı ve Müslim nüfus defterine göre köydeki 25 hanede 82 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Merenisi köyünün nüfusunun yaklaşık 164 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[4]
Merenisi köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması’yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin "Merines" (Меринесъ) adıyla tek köy olarak kaydettiği yerleşim, Oltu sancağının Oltu kazasına bağlıydı. Bu kazaya bağlı Penyak nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu, 151'i erkek ve 131'i kadın olmak üzere 41 hanede yaşayan 282 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Rum olarak kaydedilmiştir.[11] Rus idaresi sırasında Merenisi'nin nüfusu artmış, 1896 yılında 339 kişiye, 1906 yılında da 427 kişiye ulaşmıştır.[12]
Merenisi Türkiye'ye kaldıktan sona iki ayrı köy sayıldı. 1935 genel nüfus sayımında "Yukarımernis" adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Kömürlü nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 140 kişiden oluşuyordu.[8] 1946 yılında Şenkaya kazası kurulunca, Kömürlü nahiyesi ile Yukarımernis köyü bu kazaya bağlandı. Yukarı Merinis adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yukarı Bakraçlı olarak değiştirilmiştir.[13] Yukarıbakraçlı köyünün nüfusu 1965 yılında 235 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 21 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[15]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 151 km, Şenkaya ilçe merkezine 36 km uzaklıktadır.[16] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeybatısında olup, 
numaralı Erzurum-Ardahan (Oltu-Göle) devlet yoluna, Aşağıbakraçlı ve Paşalı mahalleleri üzerinden, 11,8 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.[17]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 100[1] |
| 2021 | 105[1] |
| 2020 | 110[1] |
| 2019 | 104[1] |
| 2018 | 96[1] |
| 2017 | 107[1] |
| 2016 | 104[1] |
| 2015 | 108[1] |
| 2014 | 99[1] |
| 2013 | 102[1] |
| 2012 | 105[2] |
| 2011 | 102[2] |
| 2010 | 109[2] |
| 2009 | 112[2] |
| 2008 | 115[2] |
| 2007 | 112[2] |
| 2000 | 145[2] |
| 1990 | 194[18] |
| 1985 | 221[19] |
| 1965 | 235[20] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Yukarıbakraçlı Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yukaribakracli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 89. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ ""Oltu" (Harita) - Erkan-ı Harbiye-i Umumiye, 1330". 26 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 442". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021.
- ^ ""მერე" - Gürcüce Sözlük". 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021.
- ^ a b "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 397" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 783". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
- ^ 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 36-37 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 730". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 120, ISBN 9786052100271.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 577". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 262.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yukarıbakraçlı Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.