Yeni Platonculuk
| Felsefe |
|---|
| üzerine bir seri |
 |
Yeni Platonculuk veya Yeni Eflatunculuk ya da Neoplatonizm, Plotinus'un çalışmalarıyla başlayan ve İmparator I. Justinianus'un Platon'un akademisini MS 529'da kapatmasıyla biten Platonik felsefe sürecini tanımlamak için kullanılan modern terim.[1] Platon ve Aristoteles öğretilerini uzlaştırarak oluşturulmuş felsefi akım. Platonizm'in bu türü doğasında mistik veya dini unsurlarla tanımlanmaktadır.[1]
Öğretileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Platonculuk Antik Çağ'ın sonuna doğru egemen olmaya başlamıştır[2] ve Antik Çağ Yunan felsefesinin sonu olarak nitelenir.[3]
Evrensel oluşmayı tinsel ilkeyle açıklamasından dolayı da gerici bir nitelik taşıdığı belirtilmektedir.[4] Plotinos ve Proklos Yeni Platonculuğun önemli düşünürlerindendir.[5] Ayrıca Plotinos’un öğrencisi Porphyrios, Bergama Yeni–Platoncu okulunun kurucusu Kapadokyalı Aedesius, Atinalı Plutarkhos ve İskenderiyeli Hypatia Yeni Platonculuğun örnek verilebilecek önde gelen isimleridir.[4] Yeni Platonculuğun felsefi sistemi başta Plotinus ve diğer bu isimler tarafından geliştirilmiştir.[6] Felsefenin dinselleştirildiği bir dönemdir. Tanrı kavramı bu dönemde ön plana çıkmıştır.[5] Hegel, felsefe tarihi derslerinde Yeni-Platoncuları “Tanrı üzerine bir hayli ince kıyılmış palavra” ileri sürmekle suçlamıştır.[4]
Yeni Platonculuğun etkisi oldukça büyük olmuştur. Hristiyan felsefesini, geç Antik Çağ'ın, tüm tanrıbilimini etkilemiştir.[5] Orta Çağ'ın hemen hemen tamamında bu düşünce sistemi Platon'un düşünce sisteminin en etkili versiyonlarından birisi olmuştur.[6] İslam ve Yahudi düşüncesi üzerinde de etkili olmuştur.[5] Antik Çağ'da önem verilen yaşam pratiklerinin karşısına felsefede teori anlayışı çıkmıştır.[5]
Özellikle İtalyan Rönesansı döneminde Giovanni Pico della Mirandola, Marsilio Ficino, Medici, Michelangelo ve Sandro Botticelli gibi isimler Yeni Platonculuğa katkıda bulunmuşlardır. Bizans'tan İtalya'ya getirilen Platon'un el yazmalarının Floransa Akademisi'nde bu isimler tarafından çevirileri yapılır. Ayrıca bu dönemde, Platon'dan yola çıkan aynı isimler, platonik aşk kavramını ortaya çıkartmışlardır.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- HANÇERLİOĞLU, Orhan (2010) Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul. ISBN 978-975-14-0089-5
- HÖFFE, Otfried (2008) Felsefenin Kısa Tarihi, İnkılap Kitabevi, İstanbul. ISBN 978-975-10-2771-9
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Internet Encyclopedia of Philosophy Sitesi Neoplatonism Sayfası. Erişim tarihi: 07.07.2011". 5 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2011.
- ^ Höffe, 2008. s. 77.
- ^ Hançerlioğlu, 2010. s. 464.
- ^ a b c Hançerlioğlu, 2010. s. 463.
- ^ a b c d e Höffe, 2008. s. 78.
- ^ a b "Philosophypages.com. Sitesi Neoplatonism Sayfası. Erişim tarihi: 07.07.2011". 6 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2011.
