Yedigöze, İspir
| Yedigöze | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yedigöze Yedigöze'nin Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | İspir |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1372 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 52 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25902 |
Yedigöze, Erzurum ilinin İspir ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yedigöze'nin eski adı Karapi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Karapi (ქარაფი), büyük kaya anlamına gelir.[4] Bu yer adı zaman içinde Kerapi, Kerab ve Karab'a dönüşmüştür. Nitekim 1835 Osmanlı nüfus defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Karab/Kerab (كراب) şeklinde geçer.[5][6]
Karapi köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Speri'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün 10. yüzyılda inşa edilmiş olan Karapi Kilisesi, buranın çok eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[7][8]
Karapi köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Erzurum vilayetinin İspir kazasına bağlıydı. Sadece erkek nüfusun belirlenmesi için yapılan bu nüfus sayımında 35 hanede 87 Müslüman erkek nüfus bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusun yaklaşık 174 kişiden oluştuğu söylenebilir.[5] 1896 yılında Ahmed Şakir Paşa' nın gerçekleştirdiği ıslahat çalışmaları esnasında yapılan sayımda 169 erkek nüfusu tespit edilmiştir.[9]
Karapi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre Erzurum vilayetinin İspir kazasının merkez mahiyesine bağlıydı.[6] 1940 gelen nüfus sayımında Kerap şekliden kaydedilmiş olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 313 kişiden oluşuyordu.[10] Karapi veya Kerap Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Yedigöze olarak değiştirilmiştir.[11] Yedigöze köyünde 1965 nüfus sayımında 347 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde sadece 19 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de İspir Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[13]
Yedigöze köyünde varlığı bilinen tek tarihsel yapı, Orta Çağ'da Gürcülerden kalmış Karapi Kilisesi'dir. Bu yapının 10. yüzyılda, Gürcü krallığı döneminde inşa edildiği tahmin edilmektedir.[7][8]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 158 km, İspir ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.[14] Mahalle, İspir'in kuzeydoğusunda olup, 
numaralı Bayburt-Artvin (İspir-Yusufeli) devlet yolu ve Çoruh Nehri kenarındadır.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 52[1] |
| 2020 | 55[1] |
| 2019 | 60[1] |
| 2018 | 50[1] |
| 2017 | 35[1] |
| 2016 | 38[1] |
| 2015 | 43[1] |
| 2014 | 56[1] |
| 2013 | 42[1] |
| 2012 | 37[2] |
| 2011 | 40[2] |
| 2010 | 41[2] |
| 2009 | 45[2] |
| 2008 | 41[2] |
| 2007 | 56[2] |
| 2000 | 100[2] |
| 1990 | 176[16] |
| 1985 | 227[17] |
| 1965 | 347[18] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j "Erzurum İspir Yedigöze Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 16 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yedigoze, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "ქარაფი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 16 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b Yunus Özger, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İspir ve Köylerinin Nüfusu", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 34, Erzurum, 2007
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 222.
- ^ a b 2018 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2018 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2019, s 40. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-978-9941-9639-1-9
- ^ a b "Murat Aktemur - Umut Kukaracı, "İspir ve Çevresi Kiliseleri", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı: 8, 2002, Erzurum". 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ Yılmaz, İ., 19. Yüzyılın Son Çeyreğinde İspir Kazasının İdari Yapısı ve Nüfusu. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 53, , S:59, Aralık 2014. URL:http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunisosbd/article/viewFile/5000157909/5000142377 14 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2016-09-10
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 244" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 698". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 256" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yedigöze Mahallesi". YerelNet.org.tr. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.