Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 10 Temmuz 2011 |
| Bağlılığı | Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı |
| Adres | Çukurambar Mah. Dumlupınar Bulvarı No: 33 Çankaya, Ankara |
| Yönetici(ler) |
|
| Web sitesi | hmb.gov.tr/vergi-denetim-kurulu-baskanligi |
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı (VDK), Hazine ve Maliye Bakanlığı merkez teşkilatı bünyesinde doğrudan Hazine ve Maliye Bakanına bağlı olarak faaliyet gösteren denetim birimi.
Asli görevi vergi denetimi olmakla birlikte teftiş, soruşturma gibi faaliyetleri de yürütür. İnsan kaynağını Vergi Müfettişleri oluşturur. Maliye Bakanlığının farklı denetim birimlerini tek çatı altında toplayan 646 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Resmi Gazete'de yayınlanması ile 10 Temmuz 2011 tarihinde kurulmuştur.[1] Dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek VDK'nın vergi incelemelerinde çok başlılığı önlemek, uzmanlaşmayı sağlamak ve Maliye Bakanlığı'nın denetim ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulduğunu kaydetmiştir.[2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Vergi Denetim Kurulu Öncesi Denetim Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
VDK'nın kurulmasından önce Maliye Teftiş Kurulu, Hesap Uzmanları Kurulu, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın merkezi denetim birimi Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı ve taşra denetim birimi Vergi Denetmenleri Büro Başkanlıklarından oluşan çoklu bir denetim yapısı söz konusuydu. Türkiye'de Maliye Bakanlığı’nın fonksiyonlarının artması ve yaygınlaşması gerekçesiyle arttırılan denetim birimlerinin sayısı, bir yandan mükerrer denetime ve kaynak israfına, diğer yandan da denetim kargaşasına ve denetim birimleri arasında koordinasyonsuzluğa sebep olduğu gerekçesiyle eleştirilmekteydi.[3] Dokuzuncu Kalkınma Planı Vergi İhtisas Komisyonu Raporunda vergi denetiminin etkinsizliği, kayıt dışı ekonomiyi besleyen faktörlerden biri olarak gösterilmiş ve vergi idaresinin denetim etkinliğinin güçlendirilmesi gerektiği görüşüne yer verilmiştir.[4]
Vergi denetiminde etkinliği arttırma ve koordinasyonu sağlama amacına dönük olarak 2010'da Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu kurulmuştur.[5] Düzenlemeyle oluşturulan kurulun dışında bırakılan Vergi Denetmenleri, yeni yapıya karşı çıkmıştır.[6]
Vergi Denetim Kurulu'nun Kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
646 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 27990 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanması ile 10.07.2011 tarihi itibarıyla Maliye Teftiş Kurulu, Hesap Uzmanları Kurulu, Gelir İdaresi Başkanlığı Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı ve Vergi Denetmenleri Büro Başkanlıkları lağvedilerek VDK kurulmuştur. Lağvedilen birimlerde görev yapan denetim elemanları VDK çatısı altında toplanmıştır. Birleşme sonucu Gelirler Kontrolörleri, Maliye Müfettişleri, Vergi Denetmenleri ve Hesap Uzmanları kadroları kaldırılarak Vergi Müfettişliği adı altında tek bir kadro oluşturuldu.[1] VDK, Maliye Bakanlığı merkez teşkilatında "danışma ve denetim birimi" olarak doğrudan bakana bağlanmıştır. Kurul faaliyetlerini merkezde Başkan, Başkana bağlı 6 Başkan Yardımcısı ve Başkan Yardımcılarına bağlı toplam 21 şube müdürlüğü vasıtasıyla yürütmektedir. Diğer taraftan Kurula verilen görevlerin yerine getirilmesinde, uzmanlaşma ve işbölümünün sağlanması amacıyla Bakan onayı ile doğrudan Başkanlığa bağlı olmak üzere 29 ilde toplam 41 adet Grup Başkanlığı oluşturulmuştur.[7]
Yeni yapı, bir kısım denetim elemanlarınca denetimde etkinliği sağlayacağı, meslek taassubunu ve bürokratik kast sistemini ortadan kaldıracağı düşünülerek savunulmuş ve zihniyet devrimi olarak nitelendirilmiş;[8] başka bir kısım tarafından ise eğitimi, bilgi birikimini ve deneyimi göz ardı ettiği, merkez ve taşra arasında yetki kademelendirmesine gidilmediği gibi gerekçelerle eleştirilmiştir.[9]
Görevleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Vergi İncelemesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Vergi incelemesi, ödenmesi gereken verginin doğruluğunun araştırılması, tespit edilmesi ve sağlanmasına yönelik faaliyetlerdir. Türkiye gibi beyan esasına dayalı vergi sistemlerinde mükelleflerin beyanlarının doğruluğunun araştırılması gerekmektedir. Devletin kamu hizmetini sunmak üzere ihtiyaç duyduğu mali kaynaklara ulaşabilmesi, piyasayı düzenlemesi, gelir dağılımında adaleti sağlaması, piyasada eşit koşullarda rekabeti sağlaması ve güvence altına alması gibi ekonomik, mali ve sosyal amaçları gerçekleştirebilmesi için düzgün işleyen bir vergi sistemi gerekmektedir. Vergi denetimi, sağlıklı işleyen bir vergi sisteminin sağlanması açısından önem arz etmektedir. Bu doğrultuda VDK'nın temel amacı, etkin ve verimli vergi denetimi yapmak, kayıt dışı ekonomi ve yolsuzlukla mücadele etmek, teftişlerde etkinliği artırmaktır.[7]
Aşağıda yer alan tablolarda VDK'nın kurulmasından sonra gerçekleştirilen vergi incelemelerine ilişkin istatistiki bilgiler yer almaktadır.
| Yıllar | İncelenen Mükellef Sayısı | Tarhı Önerilen Vergi Tutarı | Kesilmesi Önerilen Ceza |
|---|---|---|---|
| 2011[7] | 16.267 | 3.926.153.961 | 6.540.331.412 |
| 2012[7] | 46.845 | 4.535.523.091 | 8.776.095.415 |
| 2013[10] | 71.352 | 8.561.313.250 | 19.086.884.477 |
| 2014[11] | 55.284 | 7.939.389.423 | 16.582.633.968 |
| 2015[12] | 58.676 | 9.803.999.983 | 18.843.082.627 |
| 2016[13] | 49.817 | 7.234.873.130 | 15.904.492.736 |
| 2017[14] | 44.182 | 5.878.506.580 | 14.370.585.725 |
| 2018[15] | 44.376 | 8.722.800.218 | 19.862.613.528 |
| 2019[16] | 40.763 | 10.409.577.465 | 23.520.286.333 |
| 2020[17] | 47.597 | 24.921.860.064 | 40.258.714.890 |
| 2021[18] | 54.065 | 24.232.837.331 | 50.748.840.091 |
Teftiş[değiştir | kaynağı değiştir]
Teftişin amacı, teftişe tabi birimin, gerek asli ve mali işlemlerini, gerekse teşkilat yapısı ile insan ve maddi kaynaklarını; yerindelik/amaca uygunluk, hukuka uygunluk ve performans bakımından, risk analizleri çerçevesinde değerlendirmek, sorunların çözümü ve iyi yönetişimin başarılması konusunda idareye yardımcı olmaktır.[7] VDK tarafından yapılan teftişlerde, otomasyon programları üzerinden yapılan "e-teftiş" uygulamalarına ağırlık verilmektedir.
Diğer Görevler[değiştir | kaynağı değiştir]
1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 228 nci maddesine göre Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:
- 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve diğer gelir kanunları kapsamında vergi incelemeleri yapmak,
- Her türlü bilgi, veri ve istatistiği toplamak suretiyle oluşturulacak Risk Analiz Sistemi üzerinden mükelleflerin faaliyetlerini gruplar ve sektörler itibarıyla analiz etmek, mukayeseler yapmak ve bu suretle risk alanlarını tespit etmek,
- Vergi yükümlülüklerine ilişkin ihbar ve şikayetleri değerlendirmek,
- Vergi incelemelerinde Gelir İdaresi Başkanlığı ile gerekli eşgüdümü ve işbirliğini sağlamak,
- İnceleme ve denetim sonuçlarını izlemek, değerlendirmek ve istatistikler oluşturmak,
- Vergi inceleme ve denetimleri ile raporlamaya ilişkin standart, ilke, yöntem ve teknikleri geliştirmek, inceleme ve denetim rehberleri hazırlamak, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların uyacakları etik kuralları belirlemek,
- Performans değerlendirme sistemi oluşturmak ve Vergi Müfettişlerinin performansını bu sisteme göre değerlendirmek,
- Vergi kaçırma ve vergiden kaçınma alanındaki gelişmeler ile bunların ortaya çıkarılması ve önlenmesine yönelik yöntemler konusunda araştırmalar yapmak,
- Vergi mevzuatı ile ilgili görüş ve önerilerde bulunmak,
- Bakan tarafından verilen teftiş, inceleme, denetim ve soruşturmaları yapmak.
- Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.
Teşkilat Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Vergi Denetim Kurulu, faaliyetlerini merkezde Başkan, Başkan Yardımcıları, Daire Başkanlıkları ve şube müdürlükleri vasıtasıyla yürütmektedir. Diğer taraftan Kurula verilen görevlerin yerine getirilmesinde, sektörel ve fonksiyonel uzmanlaşma ile iş bölümünün sağlanması amacıyla Bakan onayı ile doğrudan Başkanlığa bağlı olmak üzere 9 ilde Daire Başkanlıkları oluşturulmuştur.
Kuruluşundan 18/04/2020 tarihine kadar süreçte Grup Başkanlığı şeklinde teşkilatlanan VDK, 18/04/2020 tarihli ve 31103 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 60 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Daire Başkanlıkları şeklinde yeniden yapılandırılmıştır. Mevcut teşkilat yapısı öncesinde 29 ilde grup başkanlıkları şeklinde örgütlenen VDK, yeni modelle birlikte 9 ilde daire başkanlıkları şeklinde örgütlenmiştir.[19]
Daire Başkanlıkları Öncesi Teşkilat Yapısı ve Grup Başkanlıkları[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuruluşundan 18/04/2020 tarihine kadar fonksiyonel uzmanlaşma ile iş bölümünü sağlamak maksadıyla aşağıda yer verilen grup başkanlıkları şeklinde örgütlenmiştir.
- Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları
- Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları
- Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlıkları
- Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlıkları
Mevcut Teşkilat Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
18/04/2020 tarihi itibarıyla fonksiyonel uzmanlaşma ile iş bölümünün yanında sektörel uzmanlaşma hedeflenerek aşağıda yer verilen daire başkanlıkları şeklinde örgütlenilmiştir.
- Denetim Daire Başkanlıkları: Adana, Antalya, Bursa, Gaziantep, Kocaeli, Konya
- Vergi Kaçakçılığı Denetim Daire Başkanlıkları: Ankara, İstanbul, İzmir
- Vergi İadeleri Denetim Daire Başkanlıkları: Ankara, İstanbul, İzmir
- Sektörel Denetim Daire Başkanlıkları: Ankara, İstanbul, İzmir
Başkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]
| № | Başkan | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Adnan Ertürk | 4 Ağustos 2011 | 2 Mayıs 2014 |
| 2 | Hüseyin Karakum | 2 Mayıs 2014 | 28 Şubat 2019 |
| 3 | Suat Sarıgül | 28 Şubat 2019 | 20 Mayıs 2021 [a] |
| 3 | Necmi Keskinsoy | 20 Mayıs 2021 | 22 Aralık 2021 |
| 4 | Murat Selçuk Taşkıran | 22 Aralık 2021 | 7 Ekim 2023 |
| 5 | Muhsin Atcı | 7 Ekim 2023 | Görevde |
- ^ 28 Şubat 2019 - 4 Şubat 2020 arası vekil
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı 25 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hazine ve Maliye Bakanlığı 4 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Vergi Müfettişleri Derneği 2 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "646 sayılı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının Kurulması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname". Resmi Gazete. 2 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2014.
- ^ "Vergi müfettişleri mükellefe nazik olacak". hurriyet.com.tr. 29 Aralık 2011. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2014.
- ^ Mesut HASTÜRK, Türkiye'de Vergi Denetiminin Etkinliğinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, 2010, sf. 88
- ^ DPT, "Dokuzuncu Kalkınma Planı Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu", Ankara, 2006.
- ^ "6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun". Resmi Gazete. 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2014.
- ^ "Vergi denetmenlerinden protesto". hurriyet.com.tr. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2014.
- ^ a b c d e "Vergi Denetim Kurulu 2012 Faaliyet Raporu" (PDF). Vergi Denetim Kurulu. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2014.
- ^ Vergi Müfettişleri Derneği Genel Başkanı Aykut Güleç, "Vergide yeni yapı ZİHNİYET DEVRİMİ 7 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", 27.09.2011, yenisafak.com.tr. Erişim Tarihi: 06.03.2014
- ^ Hesap Uzmanları Derneği Başkanı Necdet GÖKMEN, Vergi Denetimin Yeniden Yapılanmaya Şimdi Daha Fazla İhtiyaç Var 16 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vergi Dünyası, Sayı:360, sf.6
- ^ "Maliye, 2013'te vergi cezası rekoru kırdı 19 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." radikal.com.tr, 13.01.2013. Erişim Tarihi: 06.03.2014
- ^ "VDK Faaliyet Raporu 2014 16 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." vdk.gov.tr, 09.02.2015. Erişim Tarihi: 16.02.2015
- ^ "VDK Faaliyet Raporu 2015 25 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." vdk.gov.tr, 11.03.2016. Erişim Tarihi: 10.04.2016
- ^ "Maliye Bakanlığı 2016 Yılı Faaliyet Raporu" (PDF). Maliye Bakanlığı. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
- ^ "Maliye Bakanlığı 2017 Yılı Faaliyet Raporu" (PDF). Maliye Bakanlığı. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
- ^ "Hazine ve Maliye Bakanlığı 2018 Yılı Faaliyet Raporu" (PDF). Hazine ve Maliye Bakanlığı. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
- ^ "Hazine ve Maliye Bakanlığı 2019 Yılı Faaliyet Raporu" (PDF). Hazine ve Maliye Bakanlığı. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
- ^ "Hazine ve Maliye Bakanlığı 2020 Yılı Faaliyet Raporu" (PDF). Hazine ve Maliye Bakanlığı. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
- ^ "Hazine ve Maliye Bakanlığı 2021 Yılı Faaliyet Raporu" (PDF). Hazine ve Maliye Bakanlığı. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ "Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi" (PDF). Resmi Gazete. 18 Nisan 2020. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.