VI. Henry
| VI. Henry | |
|---|---|
| İngiltere Kralı VI. Henry | |
.jpg) | |
| İngiltere kralı | |
| Hüküm süresi | Birinci kez 31 Ağustos 1422 – 4 Mart 1461 |
| Taç giymesi | 6 Kasım 1429 |
| Önce gelen | V. Henry |
| Sonra gelen | IV. Edward |
| Hüküm süresi | İkinci kez 3 Ekim 1470 – 11 Nisan 1471 |
| Önce gelen | IV. Edward |
| Sonra gelen | IV. Edward |
| Doğum | 6 Aralık 1421 Windsor Sarayı, Berkshire, İngiltere |
| Ölüm | 21 Mayıs 1471 (49 yaşında) Londra Kalesi, Londra, İngiltere |
| Defin | Windsor Sarayı, Berkshire |
| Eş(ler)i | Margaret of Anjou |
| Hanedan | Lancaster Hanedanı |
| Babası | V. Henry |
| Annesi | Valois'li Catherine |
| İmza |  |
VI. Henry (6 Aralık 1421 - 21 Mayıs 1471), 1422-1461 döneminde birinci kez ve 1470-1471 döneminde ikinci kez olmak üzere İngiltere kralı.
Babası Kral V. Henry 31 Ağustos 1422'de ölünce birinci kez 1 yaşında iken İngiltere Krallığı tahtına çıkartılmıştır. 1437'ye kadar ki hükümdarlık döneminde I. Bedford Dükü Lancasterlı John, I. Gloucester Dükü Lancasterlı Humphrey, Henry Beaufort ve III. York Dükü Richard Plantagenet adlı kral naipleri krallığı yönetmişlerdir. Zamanından kalan belgelere göre çok barışsever ve dindar bir kişiliği bulunan VI. Henry'nin, hükümdarlığı döneminde başlayan ve İngiltere Güller Savaşı adı verilen çok entrikalı, kanlı iç savaşlara şahsiyeti yeterli değildi. VI. Henry'nin bazı dönemlerde psikolojik hastalık geçirdiği, bazen de saflık derecesinde iyilik yapma dönemleri gösterdiği için bunlar yaşadığı dönemde delilik alameti sayılmış ve sonunda karısı Anjoulu Margaret'in devlet idaresini ele almasına neden olmuştur. Onun gayet yeteneksiz idaresi nedeni ile hem VI. Henry'nin hükümdarlığının hem de bağlı olduğu Plantagenet Hanedanı'nın Lancaster dalının çöküp ortadan kalmasına ve York Hanedanı'nın ilerleyerek İngiltere Devleti idaresini ele geçirmesine neden olmuştur.[1]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Çocukluk ve gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]
VI. Henry, 26 Aralık 1421'de Windsor Sarayı'nda İngiltere Kralı V. Henry'nin tek oğlu olarak doğdu. Annesi Fransa Kralı olan VI. Charles'ın kızı Valoisli Catherine idi. Babası V. Henry'nin 31 Ağustos 1422'de Fransa Vincennes'de dizanteri hastalığından ansızın ölmesiyle VI. Henry daha 9 aylık bebek iken İngiltere Krallığı tahtına çıkartıldı. İki ay sonra 21 Ekim 1422'de anne tarafından büyükbabası olan Fransa Kralı VI. Charles da öldü. Fransa ile İngiltere arasında imzalanmış olan Troyes Antlaşması'na göre bebek VI. Henry hukuken (ama ismen) Fransa Kralı da oldu.
Bebek kralın annesi Valoisli Catherine 20 yaşındaydı ve Fransız Kralı VI. Charles'ın kızı olduğu için İngiltere'nin gerçek idarecisi olan İngiliz soylular tarafından gayet şüpheci bir tutumla İngiltere'nin idaresinden uzak tutulmaya çalışılmaktaydı. Bu nedenle annesinin VI. Henry'nin yetişip eğitilmesinde hemen hemen hiç katkısı olmadı.
VI. Henry tahta getirildikten sonra 28 Eylül 1423'te İngiltere soyluları törenle VI. Henry'ye kral olarak biat ettiler ve ona devamlı sadık kalacaklarına yemin ettiler. Kralın adına idareci soylular yeni bir İngiltere Parlamentosu'nu topladılar ve Parlamento'nun kabulü ile kral VI. Henry yetişkin yaşa gelinceye kadar ülkeyi kralın adına yönetmek üzere bir "Naipler Heyeti" kuruldu. Ölmüş V. Henry'nin yaşayan iki kardeşinden[2] büyüğü ve aynı zamanda I. Bedford Dükü olan Lancasterlı John Plantagenet, Naipler Heyeti reisi seçildi. Lancasterlı John'a aynı zamanda Fransa'da devam edegelen (ve ta 1453'e kadar devam edecek olan) Yüz Yıl Savaşı'nda İngiliz ordusunu komuta etme görevi verildi.
Lancasterlı John, Fransa'da askeri görevlerle uğraşırken İngiltere'nin idaresi yine Naipler Heyeti içinde bulunan ve ölmüş V. Henry'nin yaşayan iki kardeşinden küçüğü ve aynı zamanda I. Gloucester Dükü olan ("Koruyucu" ve "Ülke Savunucu" unvanları verilen) Lancasterlı Humphrey tarafından ifa edildi. Ölmüş kral V. Henry'nin yarı amcası olan "Winchester Başpiskoposu" (1426'dan sonra "Winchester Kardinali") olan "Henry Beaufort" da bu "Naiplik Heyeti" içinde önemli rol oynamaktaydı. 1435'te Bedford Dükü Lancasterlı John öldü. Kardeşi I. Gloucester Dükü Lancasterlı Humphrey baş-naip olup tek başına taht naibi olmak istedi ama diğer soylular buna karşı oldukları için tek başına taht naibi olamadı. 1428'den itibaren eğitim çağına girdiği kabul edilen VI. Henry için baş eğitmen olarak (V. Henry'yi tahta getirmede büyük rol oynamış olan 12. Warwick Kontu'nun varisi ve oğlu olan) 13. Warwick Kontu olan Richard de Beauchamp seçildi.
VI. Henry'nin annesi Valoisli Catherine, Londra'dan uzakta yarı tutsak bir şatoda oturtulmaktaydı. Fakat gizlice asil Owen Tudor ile evlendi ve ondan "Edmond Tudor" ve "Jasper Tudor" adlarında, iki oğlu oldu. VI. Henry, Owen Tudor ve iki üvey erkek kardeşine asalet rütbeleri verdi. Böylece Edmond Tudor I. Richmond Kontu oldu. Edmond Tudor sonradan İngiltere kraliyet hanedanı olacak olan ve VII. Henry Tudor'un babası olarak Tudor Hanedanı'nın ceddi olmuştur.
Fransa Krallığı'nın soylu idarecileri Troyes Antlaşması ile VI. Henry'nin Fransa Kralı olmasını kabul etmediler. Troyes Antlaşması'ndan hemen önce Fransa Krallığı varisi olmaktan V. Henry lehine olarak atılmış olan Valoisli VII. Charles kendini Fransa Kralı olarak kabul ettirdi. 17 Temmuz 1429'da Reims Katedrali'nde Fransa Krallığı taç giyme töreni ile Valoisli VII. Charles Fransa Kralı oldu.[3] Bunu kabul etmeyen İngiliz asilleri de daha 8 yaşında çocuk olan VI. Henry için 6 Kasım 1429'da Londra Westminster Abbey'de bir İngiltere Krallığı taç giyme töreni yaptılar. Bunu takiben 16 Aralık 1431'de de Paris Notre Dame Katedrali'nde VI. Henry'ye Fransa Krallığı taç giyme töreni tertip edildi.[4][5][6]
Yetişkinliğe erip devlet idaresini eline alması[değiştir | kaynağı değiştir]
1434'te VI. Henry bir oranda devlet idare otoritesi kazandı ve devlet buyrukları eskiden olduğu gibi "Özel Devlet (Privy) Konseyi"'nin bulunduğu Londra'da değil de VI. Henry'nin yaşadığı Cirencester'de hazırlandığı bildirilmeye başlandı.[7] 13 Kasım 1437'de ise 16 yaşına hemen girmekte iken VI. Henry'nin yetişkin olduğu kabul edilip, "Naipler Heyeti"'nden devlet idaresini resmen kendi eline aldığı ilan edildi.[4] Aynı yıl annesi Valoisli Catherine öldü.
Devlet idaresini eline alan VI. Henry'nin gayet çekingen ve gayet dindardı ve kendine yakınlık gösteren dinsel kişilere karşı gayet saf olarak muamele eden bir şahsiyeti vardı. Kendini yetişkinliğine kadar İngiltere'de çok etkili idareci olan amcaları York Dükü Richard ve Gloucester Dükü Humphreys'in takip ettikleri Fransa'ya karşı düşmanca politikalardan ayrılmaya karar verdi. Kardinal Beaufort ve Suffolk Kontu William de Pole'in kliğinin tuttuğu, Fransa ile barış yapma politika hedefini uygulamaya başladı.
Bu politika hedefine uygun olarak VI. Henry'nin Fransa Kralı VII. Charles'ın yeğeni olan Anjoulu Catherine ile evlenmesi uygun görüldü. İki ülke arasında yapılan müzakerelerden sonra, bunu öngören ve "Maine ve Anjou Düklüğü" arazilerinin İngiliz idaresinden Fransa'ya verilmesini kabul eden Tours Antlaşması imzalandı. Maine ve Anjou Düklüğü arazilerinin İngiltere elinden çıkmasını kabul etmesi halktan ve hatta yüksek idarecilerden bile gizli tutuldu. Bunun İngiltere halkı tarafından iyi karşılanmayacağı bilinmekteydi. En yüksek soylulardan olan kralın amcaları olan York Dükü ve Gloucester Dükü tarafından da bu antlaşmanın kabul edilmeyeceği de beklenmekteydi. Fakat Kral VI. Henry, yeni karısı, danışmanları Suffolk Dükü Kardinal Beaufort ve yeğeni 2. Somerset Dükü, Tours Antlaşmasını bunları bilerek uyguladılar. Bu anlaşmaya karşı gelmesi beklenen Gloucester Dükü ve York Dükü'ne karşı tedbir almaya da kararlıydılar.
23 Nisan 1455'te daha 15 yaşına yeni girmiş iken Anjoulu Margaret ile VI. Henry'nin nikâh ve düğün töreni Titchfield Abbey'de yapıldı. Margaret Fransa'dan tüm hizmetçilerini İngiltere sarayına getirdi. 1453'te bir oğlan çocukları oldu. Bu da saray harcamalarının artmasına yol açtı. Yeni kraliçenin gayet yüksek saray harcamaları ortaya çıkarması İngiltere halkı tarafından iyi karşılanmadı.[8]
Suffolk Kontu; yeğeni Somerset Kontu ve Fransa'daki İngiliz arazilerinin kaybedilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
1446'da Tours Antlaşması açıklanınca halkın ve yüksek asillerin aksi görüşleri gayet şiddetli oldu.
Kralın amcası olan 3. York Dükü Richard saraydan ve merkezi devlet idaresi iktidarından uzaklaştırılmak nedeni ile İrlanda Valiliği'ne gönderildi. VI. Henry tuttuğu kliğin başkanlarından Kardinal Beaufort'a Suffolk Dükü ve yeğeni Edmund Beaufort'a Somerset Dükü unvanları verdi. Bu olağanüstü bir gelişmeydi. Çünkü dük unvanları o döneme kadar sadece Kralın en yakın akrabalarına verilmekteydi.
Kral VI. Henry ve yeni karısı bu aksi muhalefeti kırmak için Gloucester Dükü'nü devlete ihanet suçuyla Parlamento yüce divanı önünde yargılanması için tutuklamaya aldırdılar. Gloucester Dükü Bury St Edmonds'da tutuklanma altında iken ve daha Parlamento yüce divanı önüne çıkartılmadan, beklenmedikçe öldü. Bu ölümün bir kalp krizi sonucu olduğu çok muhtemeldi ama cemiyetin her tabakası arasında bu ölümün bir zehirlenme sonucu olduğu dedikoduları ayyuka çıktı.
Somerset Dükü Edmund Beaufort Fransa'da bulunan İngiliz ordusu komutanlığına gönderildi. Halkın yüksek saray harcamalarına karşı aksi reaksiyonu; kral ve karısının Suffolk ve Somerset dükleri kliğini tutmaları; saray finansmanını desteklemek için kendi yandaşları olanlara devlet arazilerini bağışlayıp veya yok pahasına satmaları; ülke içinde hoşnutsuzluk; bunun dirlik ve düzenin bozulmasına yol açması; sonradan da İngiliz ordusunun Fransa'da devamlı yenilgileri kralın devlet idaresine halkın gayet hoşnutsuz olmasına yol açmıştı. Bu hoşnutsuzluk kralın danışmanı olan Suffolk Dükü üzerinde teksif edilmekteydi. Bu 1447'de toplantı halinde olan Parlamento'da Suffolk Dükü aleyhine bir kampanya açılmasına ve Suffolk Dükü'nün Parlamento tarafından Yüce Divanda suçlanmasına yol açtı. Londra şehir halkı da Suffolk Dükü aleyhinde gösterilere başladı. Suffolk Dükü aleyhinde olan bu gelişmeler dolayısıyla hayatından korktuğunu krala şikayet olarak bildirdi. Bunun önüne geçemeyen VI. Henry Suffolk Dükü'nü deniz yoluyla Manş Denizi üzerinden Fransa'ya sürgüne göndermek zorunda kaldı. Fakat Suffolk Dükü gemi ile Manş Denizi üzerinden sürgüne giderken aleyhtarları bu gemiye bordalayarak onu öldürdüler. Suffolk Dükü'nün cesedi Dover sahilinde bulundu.[9][10]
1449'da Somerset Dükü Fransa'da yeniden Fransa ile savaşa Normandiya'da başladı. Fakat İngiliz ordusu gayet kötü komuta edildiği için 1449 sonbaharında ordu bu bölgenin merkezi Caen'a doğru çekilmeye başladı. 1450'de V. Henry tarafından gayet büyük zorluklarla İngiltere eline geçmiş olan Normandiya tümüyle Fransa eline geçti.
İngiliz ordusunun yenik düştüğü bu savaştan geri dönen ve Fransa iken çok kere maaşları ödenmemiş olan İngiliz askerleri güney İngiltere'de büyük kanunsuzluk, eşkıyalık ve karışıklıklara neden oldular. 1450'da Kent Kontluğu'nda kendine "John Mortimer" adı veren; York Dükü'nün sempatizanı olan Jack Cade adlı bir eski asker Londra'nın hemen güneyinde Southwark'da "White Hart" adlı bir handa bir isyan çıkarttığını ilan etti. Bu hanin ismi "White Hart" (Beyaz Geyik), tahtından atılmış olan II. Richard'ın sembolüydü. VI. Henry ordusu ile Londra'dan bu hana geldi. Fakat Jack Cade ve isyancılar bu binadan kaçmışlardı. VI. Henry küçük bir birliği Jack Cade'i ve isyancıları kovalamak için gönderdi. Bu küçük birlik ile isyancılar "Sevenoaks" kasabasında muharebeye tutuştular. Jack Cade yine kaçmaya başladı ama bu bir taktikti. Kralın birliğini "Solefields Muharebesi"'nde bir tuzağa düşürdü. Galip gelen Jack Cade ve isyancıları Londra'ya ilerleyip İngiltere'nin başkentini ellerine geçirdiler. Fakat isyancıların çapulculuk ve kanunsuzlukları Londra halkını gayet bıktırdı. Üç gün sonra halkın gayretleri ile isyancılar Londra'dan çıkartılıp darmadağın edildiler.
Bu sırada Fransa'da bulunan İngiliz ordusu yine yenilmeye devamdaydı. 1451 başında İngiliz kralı II. Henry döneminden beri İngiltere elinde bulunan "Guyenne Düklüğü" arazisi Fransa eline geçti. 2 Ekim 1451'de bir karşı taarruzla İngilizler Guyeenne'de tekrar ilerlediler ve Bordeaux liman şehri de İngiltere eline geçti. Fakat 1453'te yapılan çarpışmalarda İngiliz ordusu yine yenik düştü. Bordeaux ve Guyenne Düklüğü arazileri yine Fransa eline geçti. Böylece Manş Denizi karşısında kıtasal Avrupa'da sadece Calais kalesi ve limanı İngiltere elinde kaldı.
Kralın deliliği ve York Dükünün devlet iktidar gücünü eline alması[değiştir | kaynağı değiştir]
1452'de Kral VI. Henry'nin amcası olan 3. York Dükü Richard devlet ileri gelenleri tarafından yapılan talepler üzerine İrlanda'daki Ulster Valiliği'ni bıraktı ve kralın "kötü devlet idaresi"ne son vermek için Londra'ya döndü. York Dükü'nün dönüşü tartışmalı oldu ama bu popülerdi. Çok geçmeden York Dükü Shrewsbury'de kendine bağlı bir ordu geliştirdi. Onun aleyhinde olan Saraylılar kliği mensupları da benzer büyüklükte bir gücü Londra'da kurdular. Bu iki kliğin ordusu benzer güçteydiler ve birbirleriyle yenişemedikleri için iki klik ordusu arasında Londra güneyinde çatışmalar bir "çıkmaza" girdi. York Dükü kliği krala bir istida göndererek bu kliğinin şikayetleri ve saraylılar kliği aleyhinde kral tarafından alınması istenen tedbirler bu istidada sıraladı. İstenilen bu tedbirler başında saraylılar kliği lideri olan 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort'un devlet idaresinden atılması ve tutuklanması gelmekteydi. VI. Henry önce bu talepleri kabul etti ama karısı olan Anjoulu Margaret araya girerek Somerset Dükü'nün tutuklanmasını önledi. 1451'de Kral VI. Henry'nin itibarı ve iktidar gücü çok sağlamlaşmıştı. York Dükü ve kliği tekrar iktidar güçlerini kaybetmişlerdi. Saraylılar kliğinin güçlenmesini ortaya çıkaran önemli bir gelişme de Kraliçe Margaret Anjou'nun gebe kalıp bir çocuk beklediğinin ilanıydı. Eğer bu bebek erkek olursa bunun York Dükü'nün iktidar gücüne gayet ciddi bir darbe vuracağı gayet açıktı.
Fakat Ağustos 1453'te Bordeaux'nun Fransa Krallığı güçleri eline geçtiği ve İngiltere'nin bu şehri geri alma imkânı bulunmadığı haberi Londra'ya erişti. Bu haber Kral VI. Henry'ye birdenbire bir psikiyatrik şok tesiri yaptı. Kralın psikolojik ve aklı dengesi birden kayboldu. Kral kendisine söylenenleri anlayamayacak ve kendi fikirleri varsa bile bir iki cümleyi mantıklı olarak birbiri arkasına getiremez oldu. Kral dinsel varsanı (halüsinasyon) ve yanılsama (illüzyon)lar görmeye başladı. Karısının yeni doğurduğu "Edward adı verilen oğluna ve onun tek varisi ve veliahdı olarak Westminster Katedrali'nde vaftiz törenine karşı hiçbir rasyonel tutum göstermedi. Kralın bu delirme durumu hakkında elde bulunan resmî belgeleri ve şahsi yazı ve hatıraları inceleyen modern doktorlar VI. Henry'nin kronik Şizofreni hastalığından muzdarip olduğudur.[11] Tarihçiler VI. Henry'nin bu psikiyatrik hastalığının irsi olduğunu da iddia etmektedirler. VI. Henry'nin annesi tarafından büyükbabası olan Fransa Kralı VI. Charles zaman zaman psikiyatrik nöbetler geçirmiş ve ismi "Charles le Fou" (Deli Charles) olarak da bilinmektedir. VI. Charles'ın annesi "Joanna Bourbon", Joanna'nın babası "Bourbon Dükü I. Peter", Joanna'nın baba tarafından büyük babası "Bourbon Dükü I. Louis"'nin de psikiyatrik kronik Şizofreni hastalığından muzdarip olduğu belgelidir.
Kralın deliliği döneminde York Dükü, kendinden daha zengin olan ve politik bakımdan ülkedeki her politik kliğe önemli etkisi olan 16. Warwick Kontu Richard Neville ile yakın bağlantılar kurdu. 1454'te 3. York Dükü Richard "taht Naibi" oldu ve ona "Ülkenin Savunucusu" unvanı verildi ve İngiltere'nin idaresini eline geçirdi. Kraliçe Anjoulu Margaret ise tüm devlet işlerinden menedilip politik ve sosyal bakımlardan izole edildi. 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort devlet görevlerinde azledilip Londra Kalesi'nde tutuklandı. York Dükü'nün bu devlet idaresi sırasında ilgisini ve yönetimini üzerine çeken diğer önemli politika problemi devletin ve sarayın devlet gelirinden çok daha yüksek yaptıkları harcamaları azaltma tedbirleri bulup uygulama oldu. Bu arada VI. Henry ve karısı Anjoulu Margaret hakkında dedikodular ülkeye yayıldı; Kraliçe Margaret'in doğurduğu (ve kral varisi ve veliahdı olan) çocuğun babasının VI. Henry olmayıp bu çocuğun Anjoulu Margaret ile Somerset Dükü Edmund Baeufort'un zinasından doğduğu söylentileri İngiltere'ye yayıldı.[12]
Güller Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
25 Aralık 1454 Noel Yortusu günü VI. Henry birden Şizofreni hastalığı alametlerini kaybedip aklını başına topladı. Bu VI. Henry'nin delilik döneminde iktidar güçlerini ellerine almış olan klik mensuplarında, başta York Dükü Richard ve yanında bulunan 16. Warwick Kontu Richard Neville ve 5. Salisbury Kontu Richard Neville'e, büyük bir tehdit yarattı. Bunlar iktidar gücünü kaybetmek istemedikleri için (VI. Henry'nin amcası olan ve Kral III. Edward'ın oğlu olan) York Dükü Richard'ın İngiltere tahtı üzerine olan meşru hakkının VI. Henry'nin bu taht üzerinde olan hakkından daha güçlü ve geçerli olduğunu iddia etmeye başladılar. York Dükü taht naipliği ve "Ülkenin Savunucusu" görev ve unvanlarından azledildi. 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort Londra Kalesi'nde hapislikten çıkartılıp eski görevleri ve unvanları kendine geri verildi. York Dükü'ne bir nazire olarak da York Dükü'nün eski "Calais Şehri Kaptanlığı" görevi ve unvanı da Somerst Dükü'ne verildi.
York Dükü ve Warwick Kontu bu toplantının kendilerine bir hakaret hatta kendilerini öldürülmesi için bir bahane kabul ettiklerini açıkladılar. Tüm İngiltere ikiye ayrıldı. İngiltere krallığı için {{Lancaster Hanedanı]]'nı tutan Lancasterlılar ve York Hanedanını tutan Yorklular arasında gayet ciddi ve kanlı bir iç savaş ortaya çıktı. Bu iç savaşta VI. Henry'nin mensup olduğu Lancater Hanedanı sembolü "kırmızı gül" ve "York Hanedanı" sembolü "Beyaz Gül" olduğu için bu iç savaşa Güller Savaşı adı verilmektedir.
Kral VI. Henry ve saray kliği mensupları Westminster'de bir "Saray Toplantısı" toplayıp bu toplantıya York Dükü kliğini tutanları çağırmadılar. Nisan 1454 ortasında Kral VI. Henry ve saraylılar kliği mensuplarından seçilmiş olan bir grup, saraylılara bağlı olan orduyla Leicester'e gidip orada Devlet "Büyük Konsey" toplamaya karar verdiler. York Dükü ve Lancaster Hanedanı'ndan VI. Henry'yi tutanlar arasında 1455'e kadara küçük çalışmalar yapılmıştı. Kendilerini devlete ihanet yapma sucu ima ettiğini bilerek Yorklular bu toplantıyı durdurmak için VI. Henry'nin Leicester'e gitmesini önlemek için kendilerine bağlı ordu ile harekete geçtiler. 2,200 kişilik Saraylı Lancasterlılar ordusu ile 7,000 kişilik Yorklular ordusu St Albans'da 22 Mayıs 1455'te karşı karşıya geldiler. Birinci St Albans Muharebesi olarak anılan bu çatışmada Yorklular galip geldiler. Lancasterlıların komutanı olan 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort ve diğer önemli soylu Lancasterlılar bu muharebede öldürüldüler. Ama bunların varisleri Lancasterlılar olarak mücadeleye devam ettiler. Bu Birinci St Albans Muharebesi sonunda kral VI. Henry, Yorklulara esir düştü. York Dükü yine "Ülkenin Savunucusu" görev ve unvanlarını aldı ve İngiltere'yi yönetmeye yeniden başladı ve İngiltere kısa bir müddet barış içinde yaşadı.
Fakat VI. Henry'nin annesi olan eski kraliçe Anjoulu Margaret York Dükü'nün iktidar gücünü taşımasından hiç hoşlanmamaktaydı. Onun teşvikleri ile 1459'da Lancasterlılar ve Yorklular arasındaki çatışmalar daha ciddi ve kanlı olarak yeniden başladı. Lancasterlılar ordusu bu sefer 1459'da "Ludford Bridge Muharebesi"'nde üstün geldi. York Dükü yeniden iktidardan çekilmek zorunda kaldı ve York Dükü Richard yakın yandaşları ile Fransa'ya kaçmak zorunda kaldı. Fakat York Dükü'nün en önemli destekçilerinden olan Warwick Kontu Fransa'dan topladığı askerlerle Calais'den ayrılıp ordusu ile Dover'e çıktı. Warwick Kontu'nun Yorklular ordusu ile Lancasterlılar devlet ordusu arasına yapılan "Northampton Muharebesi"'nde Warwick Kontu komutasındaki Yorklular galip geldi ve Lancaster Hanedanı'nın başı olan kral VI. Henry Yorklulara esir düştü.
Sonra iki taraf bir anlaşmaya varır gibi oldular ve iki taraf York Dükü Richard (yeğeni VI. Henry'den daha büyük yaşta olmakla beraber) yeğeni VI. Henry'nin varisi ve veliahdı olduğuna anlaştılar. York Dükü Richard İngiltere Krallık tahtına çıkmak hedefinden caydırıldı. York Dükü Richard tekrar şahsen İngiltere'ye döndü ve tekrar VI. Henry'nin krallığı altında "Ülkenin Savunucusu" görevi ve unvanını aldı.
Fakat bu durum sürmedi. Anjoulu Margaret ve onun hiçbir şekilde fikirlerinde döndürülemeyen koyu taraftarları Lancasterlı asiller Kuzey İngiltere'de yeniden asker toplayıp York Dükü aleyhinde harekâta geçtiler. York Dükü Richard ordusu ile onların bu isyanı bastırmak hedefi ile Londra'dan Kuzeye yürüdü. Yorklu ordu ile Anjoulu Margaret'in Lancasterlılar ordusu 30 Aralık 1460'ta Wakefield Muharebesi'ne giriştiler. Kraliçe Anjoulu Margaret'in Lancasterlı güçleri bu muharebede üstün geldi ve York Dükü Richard ve ikinci oğlu Edmund bu muharebede öldürüldüler. Ölen York Dükü yerine büyük oğlu (İngiltere-Galler Sınır boyu) March Kontu olan Edward York Dükü öldürüldü.
Bu galibiyetten sonra Anjoulu Margaret ve Lancasterlılar ordusu güneye ilerledi. Yorkluların ordusu ile yaptığı İkinci St Albans Muharebesi'nde bu sefer de Anjoulu Margaret'in Lancasterlılar ordusu savaşı kazandı. Bu dönemde sabık kral VI. Henry'nin psikiyatrik hastalığı yeniden nüksetmişti. İkinci St Albans Muharebesi devam etmekte iken ikide bir kahkahalarla gülme nöbeti geçirdiği ve anlaşılmayan şarkılar söylediği belgelenmiştir. Bu muharebeden sonra VI. Henry tutukluluktan kurtarıldı. Fakat Anjoulu Margaret'in Lancasterlılar ordusu Londra'ya girip başkenti ele geçirmeyi başaramadı.
Bu başarısızlıktan sonra Lancasterlıların kuzey İngiltere'den getirdiği ordu kuzeye çekildi. Sabık kral VI. Henry delilik nöbetleri geçirmeye başladı ve kraliçesi Anjoulu Margaret İskoçya'ya kaçmayı başardı. Yeni York Dükü olan Edward tarafından 4 Mart 1461'de VI. Henry, İngiltere Krallığı tahtından indirildi ve Londra Kulesi'nde hapse atıldı. Yerine York Dükü Richard'ın oğlu ve varisi olan Edward, ilk York Hanedanı İngiltere kralı olarak IV. Edward adı ile İngiltere Krallığı tahtına çıktı.
Sonra Yorklu IV. Edward güneyden aldığı yeni askerlerle takviye ettiği ordu ile kuzeyde Lancasterlıların elinde kalan orduya karşı yürüdü. Mart 1461'de iki ordu Townton Muharebesi'ne giriştiler. IV. Edward komutasındaki Yorklular ordusu gayet kararlı bir galibiyet kazanıp Kuzeyli Lancasterlılar ordusunu büyük hezimete uğrattı.
1465'te sabık kral Henry saklanmış olduğu mevkide Yorklular tarafından bulundu. Londra'ya getirildi ve Londra Kulesi'nde hapse atıldı.
İkinci kez tahta geçirilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
VI. Henry'nin eşi Kraliçe Anjoulu Margaret ilk olarak İskoçya'ya daha sonra da Fransa'ya sürgüne gönderilmiştir. Tüm bu dönemde Kraliçe, kocası VI. Henry ve oğlu veliaht Galler Prensi Westminsterli Edward adına tahtı tekrar ele geçirmek için yaptığı uğraşlardan vazgeçmemiştir. İngiltere'de York hanedanından kral olan IV. Edward'ın, kardeşi Clarence Dükü George ve babasıyla kendisine yandaşlık yapan 16. Warwick Kontu Richard Neville ile araları açılmıştır. Fransa kralı ve aynı zamanda Anjoulu Margaret'in erkek kardeşi olan XI Louis'nin aracılığı ile Warwick Kontu ve Clarence Dükü, Anjoulu Margaret ile bir anlaşma yapmıştır. Bu anlaşmanın sonucunda Warwick Kontu kızını VI. Henry ve Anjoulu Margaret'in oğlu olan Westminsterli Edward ile evlendirmiştir.
1470'te Warwick Dükü Fransa'dan topladığı bir ordu ile İngiltere'ye çıkmış. York hanedanından olan Kral IV. Edward Londra'dan kaçmıştır. Fakat bu sırada Lancasterlı olan VI. Henry'nin psikolojik durumu yıllarca tutuklu kaldığından gittikçe kötüleşmiş ve İngiltere devletini yönetme gücünü kaybetmiştir. Fakat buna rağmen VI. Henry tahta çıkarılmıştır. Tek başına hükmetmekte yetersiz kalan VI. Henry adına Warwick Kontu ve Clarence Dükü George devleti yönetmişlerdir.[13]
Bu kez VI. Henry, İngiltere kralı olarak ancak 6 aydan az bir süre hüküm sürebilmiştir. Yönetme gücü elinde bulunan 16. Warwick Kontu, İngiltere'nin gayet zor durumda olduğunu bilmiyormuş gibi bir de Burgonya Dükü'ne karşı savaş açmıştır. Buna karşılık olmak üzere Burgonya Dükü, IV. Edward'a İngiltere Krallığı'nı tekrar geri alması amacıyla mali destek ve askeri yardım sağlamıştır. Yorklu kral IV. Edward 1471'de topladığı askerlerle İngiltere'ye çıkmış. Küçük kardeşi olan Clarence Dükü George ile arasını düzeltmiştir. Lancasterlılar ordusu ile yapılan Barnet Muharebesi'nde Yorklu hanedanın kralı olan IV. Edward galip gelmiş ve bu muharebede 16. Warwick Kontu öldürülmüştür. Sonrasında Lancasterlılar ordusu ile 4 Mayıs 1471'de yapılan "Tewkesbury Muharebesi" Lancasterlıların Yorklulara karşı kararlı mağlubiyeti ile sonuçlandı. Lancasterlılar kralı VI. Henry'nin veliahdı olan oğlu Galler Prensi Westminsterli Edward bu muharebede öldürüldü.[14]
Hapse atılması ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Sabık kral VI. Henry, Londra Kalesi'nde bulunan "Wakefield Kulesi"'nde bir hücrede hapse atıldı. Burada iken 21/22 Mayıs 1471 gecesinde öldü. O zamandan beri bu ölüm şüpheli görülmekte ve bu konuda tartışmalar yapılmaktadır. Yorklu Kral IV. Edward'a yakın görüşlü olan resmî kronik tarih olan Historie of the arrivall of Edward IV tarafından bildirdiğine göre VI. Henry Tewksbuey Muharebesi'nde taraftarlarının yenilmeleri ve oğlu ve varisi olan Prens Westminsterli Edward'ın bu muharebede öldürüldüğü haberlerini aldıktan sonra melankoli krizi geçirip ölmüştür.[15]
İngiliz tarihçilerinin büyük bir kısmına göre VI. Henry'nin üstün kabiliyetli oğlu Prens Westminsterli Edward hayatta bulundukça ona karşı bir koz olarak kullanmak üzere VI. Henry Yorklular tarafından hayatta tutulmuştur. Ama Tewkesbury Muharebesi sonunda Prens Westminsterli Edward'ın öldürüldüğü öğrenilince VI. Henry'nin hayatta kalması gereği kalmamıştır. 23 Mayıs 1471'de IV. Edward'ın taç giyme töreninin yapıldığı gün olarak bilinmektedir. Çok muhtemelen taç giymeden önce IV. Edward, eski defterleri silme kabilinden, sabık VI. Henry'nin öldürülmesi emrini vermiştir. Sabık kralın öldüğü dönemlerde Londra'da dönen dedikodulara göre sabık kral VI. Henry 21 Mayıs 1274'te dua etmek için başını eğmiş iken ensesine indirilen ağır bir darbe ile öldürülmüştür. Sir Thomas Moore'un yazdığı "History of Richard III" adlı tarih kitabında sabık kral Henry'ye bu ölümcül darbeyi indiren kişinin sonradan III. Richard adı ile İngiltere krallık tahtını gasp edip geçecek olan Gloucester Dükü Richard olduğu belirtilir.
VI. Henry'nin cesedi önce Cherstesy Manastırı'na gömülmüştür. 1485'te ise III. Richard, VI. Henry'nin cesedini buradan kaldırtmış, birçok İngiliz kralının gömülü olduğu Windsor Kalesi St George Şapeli'ne taşıtmış ve mezarının üstüne, tipik bir İngiliz kralı mezarı gibi taştan, yatan Henry'nin bir anıt heykelini yaptırmıştır.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hayatını anlatan modern standart İngilizce biyografi eseri Bertram Wolffe, (1981) Henry VI. Londra ve gayet geniş kapsamlı ve güvenilir akademik metin Ralph Griffiths, (1981) The Reign of Henry Vİ, Berkeley (İngilizce)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2022.
- ^ Kendall, P.M., (1971) Louis XI: The Universal Spider, USA , s.:39-40
- ^ a b Lingard, John, (1854) A History of England, c.:V s.90.
- ^ "C T Allmand & Dorothy Styles, "The Coronations of Henry Vİ", History Today, C.32, No.:5 (1982)". 28 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
- ^ J.-B. Lebigue, "L'ordo du sacre d'Henri Vİ à Notre-Dame de Paris (16 décembre 1431)" 4 Nisan 2014 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, Notre-Dame de Paris 1163-2013, 2013, s. 319-363
- ^ Wolffe, B., (1981) Henry VI, Londra, s. 79-80
- ^ Griffiths, R., (1981) The Reign of Henry Vİ, Berkeley, s.298
- ^ Hicks, M.A., The Wars of the Roses Yale 2002, p.67
- ^ Griffiths, R., The Reign of Henry Vİ, Berkeley 1981, p.677
- ^ Nigel Bark, Medical Hypothesis (journal); Times Higher Education, "Fındıngs: Henry Vİ: parts öne and two", 18 Ekim 2002 13 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Griffiths, Ralph (1981) The Reign of Henry Vİ, Berkeley 1981
- ^ Wolffe, Bertram (1981). Henry VI (İngilizce). Londra: Eyre Methuen. ss. 342-344.
- ^ Westminsterli Prens Edward'ın ölümünün nasıl olduğu İngiltere Güller Savaşı tarihçileri arasında tartışmalıdır. Çoğu tarihçiler Westminsterli Prens Edward'ın Tewkesbury Katedrali'ne sığındığı fikrindedirler. Ama yine de bazı tarihçiler onun şehir yakınlarında bir koruya saklandığını bildirirler. Bir grup tarihçi onun ya katedralden ya da korudan Yorklu askerler tarafından yaka paça çıkarılıp katledildiğini bildirirler. Uc Tudor dönemi tarihçi ve ünlü İngiliz tiyatro oyunu yazarı William Shakespeare ise VI. Henry, Bölüm 3 Perde V, Sahne 5'te Westminsterli Edward'ın Yorklu Kral IV. Edward'ın huzuruna getirildiğini; Kral IV. Edward'ın ona gayet iyi davrandığını ve ona "neden kendisine karşı isyan ettiğini" sorduğunu bildirirler. Prens Edward'ın buna cevabı ona meydan okur şekilde "Babamın bana bıraktığı mirasını tekrar geri almak için buraya geldim." demesi üzerine Yorklu Kral IV. Edward'ın ona kızıp zırhlı eldivenle kaplı eli ile Westminsterli Edward'ın yüzüne bir tokat attığı ve bundan sonra da Kral IV. Edward'ın maiyetinde bulunan kardeşleri Clarence Dükü George ile Gloucester Dükü Richard'ın Prens Edward'a kılıçları ile saldırıp onu öldürdükleri bildirilmektedir.
- ^ McKenna, John W. (1965), "Henry VI of England and the Dual Monarchy: aspects of royal political propaganda, 1422–1432", Journal of the Warburg and Courtauld Institutes Cilt:28, say:145–162.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Henry VI of England ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Britanya Krallığı resmî websitesinde "Henry VI" maddesi 12 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- "BBC History" websitesinde "Henry VI" maddesi11 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- "Archontology.org" websitesinde "Henry 6" maddesi 6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
VI. Henry Doğumu: 6 Aralık 1421 Ölümü: 21 Mayıs 1471
| ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: V. Henry |
.svg) İngiltere ve İrlanda kralı 1. kez 31 Ağustos 1422 - 4 Mart 1461 |
Sonra gelen: IV. Edward |
| Önce gelen: IV. Edward |
2. kez 3 Ekim 1470 – 11 Nisan 1471 |
Sonra gelen: IV. Edward |
