Uzunharman, Olur

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Uzunharman
Mahalle
Harita
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum üzerinde Uzunharman
Uzunharman
Uzunharman
Uzunharman'nin Erzurum 'daki konumu
Ülke Türkiye
İlErzurum
İlçeOlur
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1830 m
Nüfus
 (2022)[1][2]
 • Toplam46
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0442
İl plaka kodu25
Posta kodu25650

Uzunharman, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzunharman'ın eski adı Havdos veya Aydost olarak bilinir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Havdos (هاودوس) olarak geçer.[4] Daha geç tarihli Osmanlı cebe defterinde (1694-1732) de bu yer adı aynı biçimde yazılmıştır.[5] Rus idaresi ise köyü "Aydost" (Айдостъ) şeklinde kaydetmiştir.[6] Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda Havdosi (ჰავდოსი) ve Haydosi (ჰაიდოსი) olarak geçer.[7]

Havdos veya Havdosi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde kalıntıları bulunan megalit kale buranın çok eski bir yerleşim olduğunu göstermesi açısından önemlidir.[8]

Havdos veya Havdosi köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Penek livasının Panaskerd nahiyesine bağlı bir köydü. Nüfusu 28 Hristiyan haneden oluşuyordu ve çoğunluğu Ermeni olmak üzere, köyde Ermeniler ve Gürcüler yaşıyordu.[4][9] Köyde buğday, arpa ve yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Manuka, Gogiça ve Haçatur tarafında işletilen üç adet su değirmeni bulunuyordu.[10]

Havdos veya Havdosi, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Çıldır Eyaleti'nin Penek sancağının köylerinden biriydi. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 12 hanede 27 Müslüman erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 54 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[11]

Havdos veya Havdosi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfusu sayımında "Aydost" (Айдостъ) şeklinde kaydettiği köy, Oltu sancağının Tausker kazasına bağlı Olur nahiyesinin 18 köyünden biriydi. Nüfusu, 18'i erkek ve 16'sı kadın olmak üzere, 9 hanede yaşayan ve tamamı Türk olarak kaydedilmiş 34 kişiden oluşuyordu.[6] Havdos veya Havdosi köyünün nüfusu, 1896 yılında 44 kişi, 1906 yılında 50 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu tespitlerde de köyün nüfusunun tamamı Türklerden oluşuyordu.[12]

Havdos veya Havdosi, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde sehven "Haydos" (هایدوس) şeklinde yazılmıştır. Bu sırada bu yerleşim Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Olur nahiyesine bağlı bir köydü.[13] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyde 151 kişi yaşıyordu.[14] Havdos veya Haydos Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Uzunharman olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımına göre Uzunharman köyünde 252 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde sadece 39 kişi okuma yazma biliyordu.[16]

1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[17]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahalle, Erzurum il merkezine 194 km, Olur ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.[18] Mahalle, Olur'un kuzeydoğusunda olup, numaralı Ardanuç-Olur il yoluna, Sarıbaşak Mahallesi üzerinden 8,5 km.'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[19]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2022 46[1]
2021 40[1]
2020 43[1]
2019 41[1]
2018 47[1]
2017 44[1]
2016 45[1]
2015 42[1]
2014 44[1]
2013 43[1]
2012 42[2]
2011 44[2]
2010 41[2]
2009 48[2]
2008 57[2]
2007 53[2]
2000 43[2]
1990 145[20]
1985 184[21]
1965 252[22]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Uzunharman Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 26 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  2. ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Uzunharman, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 17 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  4. ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 589". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  5. ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ეიალეთის ჯაბა დავთარი), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 286.
  6. ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı", Sıra no: 769". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  7. ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 798. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  8. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 288, ISBN 978-9941-478-17-8.
  9. ^ "1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  10. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 385". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  11. ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 89. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  12. ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
  13. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225.
  14. ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1946, s. 248" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Aralık 2023. 
  15. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 673". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023. 
  16. ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 260" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  17. ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022. 
  18. ^ "Uzunharman Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  19. ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 
  20. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  21. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  22. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uzunharman,_Olur&oldid=32456062" sayfasından alınmıştır