Ulucanlar Cezaevi Müzesi

Koordinatlar: 39°56′18″K 32°52′23″D / 39.93833°K 32.87306°D / 39.93833; 32.87306
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ulucanlar Cezaevi Müzesi
Harita
Açılış1925 (Cezaevi olarak)
2010 (Müze olarak)
Kapanış2006 (Cezaevi kapatıldı.)
KonumAltındağ, Ankara, Türkiye
Koordinatlar39°56′18″K 32°52′23″D / 39.93833°K 32.87306°D / 39.93833; 32.87306
TürCezaevi müzesi
Toplu ulaşımEGO
Dikimevi İstasyonu
Cebeci İstasyonu
Otopark?Var
Resmî siteResmî site
Altındağ Belediyesi bünyesindeki diğer müzeler

Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi veya Ulucanlar Cezaevi, 1925 ve 2006[1] yılları arasında Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulucanlar semtinde faaliyet göstermiş olan bir cezaevidir. Türk siyasi ve edebî hayatında da önemli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi'nin restore edilerek müze ve kültür sanat merkezine dönüştürülmesi projesi Altındağ Belediyesine verildi. 2009 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2010 yılında tamamlandı.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1923 yılında askerî depo olarak hizmet vermek üzere inşa edilen bir bina içine kurulan cezaevi, 1925 yılında yapılan tadilatlar ile cezaevi olarak kullanılmaya başlandı.[2]

Cezaevinde ilk idamlar, 1926'da İskilipli Âtıf Hoca ve Ali Rıza Hoca'nın infazlarıyla gerçekleşti. Aynı yıl, İzmir Suikastı sonrası 5 mahkûm daha infaz edildi. 68 Kuşağı'nın önde gelen ismi Deniz Gezmiş ve iki arkadaşı da 6 Mayıs 1972'de burada idam edildi. Son idam edilen mahkûm ise 1983'te ASALA militanı Levon Ekmekçiyan oldu. Cezaevinde; Atatürk döneminde 7, 20 Mayıs 1963'teki başarısız askerî darbe girişimi sonrası 2, 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası 3 ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 7 mahkûmun infazı yapıldı. 19 idamın 18'i siyasiyken 1982'de idam edilen Ednan Kavaklı tek adi suçlu olarak kayıtlara geçti.

Cezaevinde; Cüneyt Arcayürek, Mahmut Alınak, Fakir Baykurt, Hatip Dicle, Orhan Doğan, Bülent Ecevit, Yılmaz Güney, Nâzım Hikmet, Yaşar Kemal, Yavuz Öbekci, Selim Sadak, Sırrı Sakık, Kemal Tahir, Metin Toker, Muhsin Yazıcıoğlu ve Leyla Zana gibi çok sayıda ünlü tutuklu ve mahkûm kaldı.

29 Eylül 1999'da başlatılan Hayata Dönüş Operasyonu sırasında cezaevinde 10 kişi öldü, 100'e yakın kişi de yaralandı.[1]

Ulucanlar Cezaevi 1 Temmuz 2006'da kapatıldı. Daha sonra restore edilerek müzeye dönüştürüldü.[3]

Cezaevinde idam edilenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Cezaevinde; Atatürk döneminde 7, 20 Mayıs 1963'teki başarısız askerî darbe girişimi sonrası 2, 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası 3 ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 7 mahkûmun infazı yapıldı.

Mahkûm Suç İnfaz Tarihi
İskilipli Âtıf Hoca Anayasa'yı İhlal 4 Şubat 1926
Ali Rıza Hoca Anayasa'yı İhlal 4 Şubat 1926
Cavid Bey İzmir Suikastı 26 Ağustos 1926
Doktor Nâzım İzmir Suikastı 26 Ağustos 1926
Filibeli Hilmi İzmir Suikastı 26 Ağustos 1926
Nail Bey İzmir Suikastı 26 Ağustos 1926
Abdülkadir Bey İzmir Suikastı 1 Eylül 1926
Fethi Gürcan Anayasa'yı İhlal 27 Haziran 1964
Talat Aydemir Anayasa'yı İhlal 5 Temmuz 1964
Deniz Gezmiş Anayasa'yı İhlal 6 Mayıs 1972
Yusuf Aslan Anayasa'yı İhlal 6 Mayıs 1972
Hüseyin İnan Anayasa'yı İhlal 6 Mayıs 1972
Necdet Adalı Kahve basıp 2 sağcıyı öldürme 7 Ekim 1980
Mustafa Pehlivanoğlu Kahve tarayıp 5 solcuyu öldürme 7 Ekim 1980
Erdal Eren Piyade Er Zekeriya Önge'yi öldürme 13 Aralık 1980
Fikri Arkan 2 solcuyu öldürme 27 Mart 1982
Ednan Kavaklı Tecavüz ettiği 16 yaşındaki erkek çocuğunu öldürme 18 Haziran 1982
Ali Bülent Orkan Kahve basıp 7 solcuyu öldürme 13 Ağustos 1982
Levon Ekmekçiyan Esenboğa Havalimanı saldırısı 29 Ocak 1983

Popüler kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c "Yeni Şafak - Gündem - Türkiye'nin en ünlü cezaevi tarih oluyor - 28.6.2006". www.yenisafak.com. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022. 
  2. ^ TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu inceleme raporu 15 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15. sayfa, 21 Mart 2010 tarihinde erişildi.
  3. ^ "Ulucanlar Cezaevi müze oldu". www.hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2021.