Uğurca, Posof
| Uğurca | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Uğurca Uğurca'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1656 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 41 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Uğurca, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Uğurca köyünün eski adı, Yukarı Cacun'dur. Aşağı Cacun ise, bugün Posof kasabasının bir mahallesi olan Doğrular köyünün eski adıydı.
Cacun adı, Gürcüce Cacuni (ჯაჯუნი) veya Cmacuni'den (ჯმაჯუნი) Türkçeye girmiştir. Osmanlı idaresi bu yer adını, Gürcülerden ele geçirdiği toprakların bir tahriri olan 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan'da Cacun (جاجون) olarak kaydedilmiştir.[3] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde köyün adı Cacun / Cecun (جەجون) olarak geçer.[4] 93 Harbi'nde Ardahan bölgesini ele geçiren Ruslar da 1886 yılındaki nüfus tespitinde köyün adını Cacun (Джаджун) olarak kaydetmiştir.[5] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli ise, köyün adını Cmacuni (ჯმაჯუნი) biçiminde yazmıştır.[6]
Cacun, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'de yer alıyordu. Osmanlılar burayı 16. yüzyılın ortasında, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde, Cacun-i Ulya (جەجون علیا), Cacun-i Süfla (جەجون سفل) ve Orta Cacun (اورتا جاجون) olmak üzere üç ayrı adla kaydedilmiştir. Bu üç yer, Gürcülerden ele geçirildiği için Gürcistan Vilayeti diye adlandırılmış eyaletin Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Cacun-i Ulya'da (Yukarı Cacun) 16 hane, Cacun-i Süfla'da (Aşağı Cacun) ise 12 hane yaşıyordu. Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi ödemekle yükümlü bu hanelerin reisleri Matsatsa, Laşkara, İvane, Gula, Gogiça, Enuka, Ağdgomel, Elia, Batata, Popha, Keropina, Papuna gibi Gürcü adları taşıyordu. Orta Cacun, Aşağı Cacun köyünün ekili alanının adıydı. Bu köylerde buğday, arpa, çavdar, keten tohumu tarımı yapıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Yukarı Cacun'da iki adet, Aşağı Cacun'da bir adet değirmen bulunuyordu.[7]
Cacun, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonar, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinin de Yukarı Cacun (Верхний Джаджун) ve Aşağı Cacun (Нижний Джаджун) ve adlarıyla kaydettiği yerleşmeler, Ardahan sancağında (okrug) Poshov kazasının (uçastok) Digur nahiyesinde bağlıydı. 1886 yılında gerçekleştirilen tespite göre Yukarı Cacun'da 176 kişi, Aşağı Cacun'da 139 kişi yaşıyordu. İki köyün de nüfusunun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[8] 1896’da Yukarı Cacun'da 249 kişi ve Aşağı Cacun'da 136 kişi, 1906’da Yukarı Cacun'da 253 kişi ve Aşağı Cacun'da 195 kişi yaşıyordu.[9] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, köyü adını Cmacuni (ჯმაჯუნი) biçiminde yazmıştır. Orman içinde yer alan köyde, Diğviri’deki gibi bir kalenin bulunduğunu, kalenin yan tarafından, iki yanı ağaçlı küçük bir derenin aktığını belirtmiştir. Martvileli'nin yazdığına göre, tek köy olarak söz ettiği Cmaun'da 46 hanede 570 Müslüman Gürcü yaşıyordu.[6]
Yukarı Cacun ve Aşağı Cacun, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükümeti Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da bu iki yerleşme Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Yukarı Cacuni, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Cecun-i Ulya (جەجون علیا) adıyla Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımında "Yukarıcacun" olarak yazılmış olan köy, ayni idari konuma sahipti ve nüfusu 293 kişiden oluşuyordu.[11] Cacun veye Cecun, "yabancı kökten geldiği" için Yukarı Cacun'un adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Uğurca olarak değiştirilmiştir.[12] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Uğurca (Yukarıcacun)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Uğurca köyü, Ardahan il merkezine 86 km, Posof ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 41[2] |
| 2021 | 38[2] |
| 2020 | 36[2] |
| 2019 | 37[2] |
| 2018 | 37[2] |
| 2017 | 40[2] |
| 2016 | 40[2] |
| 2015 | 46[2] |
| 2014 | 54[2] |
| 2013 | 63[2] |
| 2012 | 63[2] |
| 2011 | 60[2] |
| 2010 | 72[2] |
| 2009 | 76[2] |
| 2008 | 78[2] |
| 2007 | 87[2] |
| 2000 | 156[14] |
| 1990 | 267[15] |
| 1985 | 284[16] |
Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ugurca, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Uğurca Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt, III. cilt (1958), s. 437.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 303, 307; II. cilt (1941) s. 297, 301; III. cilt (1958) s. 437.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 172" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 981". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021.
- ^ a b "Uğurca Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.