Tosine Reşid
Tosine Reşid (d. 22 Haziran 1941, Eçmiadzin) çağdaş Sovyet Kürdü Yezîdî yazar, şair ve oyun yazarı.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Eçmiadzin ilçesine bağlı Kûrekend (Ferik) köyünde dünyaya geldi. Erivan Pedagoji Enstitüsü'nün Fizik-Matematik Fakültesi'ni bitirdi ve 1964 yılında mezun oldu. Kirovakan (günümüzde Vanadzor) ilinde öğretmenliğe başladı. İki ay sonra burada bir yıl sürecek olan askerliğe başladı. Askerliğin ardından 1966 yılında Erivan Enstitüsü Kimya bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1970 yılında Erivan Devlet Üniversitesi'ne ilk önce araştırma görevlisi, sonra öğretmen olarak devam etti. 1975 yılında kimya doktorasını aldı. Aynı yıl ilk kitabı olan Yol Türküleri (Kilamê Rê) yayınladı.[1] 1966 yılında önce Emerîkê Serdar ile, daha sonra ise tek başına Erivan Radyosu Kürtçe bölümü için “Kürtçe Ansiklopedi” isimli programı hazırladı. Program yaklaşık 12-13 yıl boyunca devam etti. 1967 yılında Nûra Cewarî ile Ermenistan Kürtleri adına, Gürcistan, Kazakistan ve Kırgızistan'a gitti ve binlerce folklorik şarkı-deyiş topladı. 1993 yılının 27 Haziran günü Avustralya'nın Melbourne şehrine göç etti.[2]
Sovyetler Birliği'nde yaşarken 1960'lı yıllarda Kürt hareketine dahil oldu. O dönemde yaşadığını şöyle anlatmaktadır:
| “ | Ve o şiirlerle ilk defa Kürdistan adı ile, o ismin ardındaki gerçek ile karşılaştım. 1963 yılına dek Sovyetler Birliği'ndeki hiçbir Kürt yazar, eserlerinde Kürdistan sözcüğünü kullanmamıştı. Korku vardı, zira 1937-38'de çok sayıda Kürt aydını milliyetçilik suçlamasıyla tutuklanıp cezaevine atılmıştı.[3] | „ |
1985 yılında eşi Nûra Cewarî ile Zozan adını verdikleri müzik grubunu kurdu. Grup, Erivan ve Tiflis'te birçok kez konser verdi.[4][5][6] Yazdığı Siyabend û Xecê adlı oyun 1980 yılında Gürcistan Kürt Tiyatrosu'nda sahnelendi. Yine Kürt bolşevik Ferik Polatbekov'un (Fedor Matveeviç Lıtkin) üzerine Tirej isimli piyesi kaleme aldı.[7]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kilamê Rê, (Yol Türküleri), Şiir koleksiyonu I, 1975
- Zozan, (Yayla) Şiir koleksiyonu II, 1983
- Nîvro, Şiir koleksiyonu III, 1987
- Siyabend û Xecê, Oyun, 1988
- Şeva bê Xew, Kısa Hikâye Koleksiyonu, 2000
- Qanatê Kurdo anısına (Husên Hebeş ile), 2000
- Min Bêriya Şevên Spî Kiriye, Kısa Hikâye Koleksiyonu, 2005
- Mestûre, Serê Hêjayî Tac Bû, (tarihi roman), 2005
- 100 salîya zana û nivîskarê kurd Qanatê Kurdo, 2009
- Kurdên Yekîtiya Sovyetê: Berê û Niha, (Sovyetler Birliği Kürtleri: Öncesi ve Sonrası), 2010
- Evîna te ez parastim, 2010,
- Em bi zimanê xwe kurd in (dil ve edebiyat üzerine makale), 2011[8]
Yazar ayrıca A. Puşkin, L. Tolstoy, A. Çehov, A. Bunin, A. Voznesenskî, A. İsahakiyan, P. Sevak, F. Polatbekov, M. Lermontov gibi isimlerin şiir ve öykülerini Kürtçeye tercüme etti.[9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Tocънe Peшид, Клaмe Pe, Нeширата Найаcтан, Ерeван, 1975" (PDF). 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Haziran 2015.
- ^ "Ez Tosinê Reşîd, Kurê Reşîdê Ozman!." 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2015.
- ^ "Ülkem, Kürdistan (Tosinê Reşîd)". 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2015.
- ^ "Notaya çekilen bir ömür Nûra Cewarî". 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2015.
- ^ "Tosine Reşid, Dunya Tv". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2015.
- ^ Ji arşiva Bella Sturkî (Kasoeva, Bella Sergeevna[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Hevpeyvîn Bi Mamoste Dr. Tosinê Reşîd Re / Öğretmen Dr.Tosinê Reşîd ile söyleşi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2015.
- ^ "Tosinê Reşît". 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2015.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Anthology of Kurdish Stories (in Kurdish).
- Min Bêriya Şevên Spî Kiriye12 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- An Interview with Tosine Rashid, Avesta Kurd Online Journal (in Kurdish).
