Marie Rogêt'nin Sırrı
| "Marie Rogêt'nin Sırrı" | |
|---|---|
 Öykü için çizilmiş bir illüstrasyon, 1853 | |
| Yazar | Edgar Allan Poe |
| Özgün adı | "The Mystery of Marie Rogêt" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Yayımlanma | Snowden's Ladies' Companion |
| Önceki | "Morgue Sokağı Cinayetleri" |
| Sonraki | "Çalınan Mektup" |
Marie Rogêt'nin Sırrı[1] (genelde kullanılan alt başlığıyla Morgue Sokağı Cinayetleri'nin Devamı), Edgar Allan Poe tarafından 1842'de yazılan kısa öykü. Gerçek bir cinayetin ayrıntıları üzerine kurgulanmış ilk cinayet öyküsüdür.[2] İlk defa Snowden's Ladies' Companion'ın Kasım 1842, Aralık 1842 ve Şubat 1843 sayılarında üç bölüm olarak yayımlanmıştır.
Özet[değiştir | kaynağı değiştir]
Poe'nun dedektif karakteri C. Auguste Dupin ile arkadaşı olan isimsiz anlatıcı, Paris'te Marie Rogêt isimli bir kadının çözülememiş cinayetini araştırırlar. Bir parfüm dükkânında çalışan Rogêt'nin cesedi Sen Nehri'nde bulunmuştur ve cinayet üzerindeki gizem medyanın ilgisini çekmektedir. Dupin'e göre gazeteler, gerçeği bulmaya çalışmak yerine bir sansasyon yaratmayı tercih etmektedir. Yine de Dupin, katilin aklından geçenleri anlayabilmek için gazetelerde yazılanları kullanır.
Dupin, uslamlama yeteneğini kullanarak katilin tek kişi olduğunu, kadının cesedini beline sarılı bir kemerden tutarak sürüklediğini, ardından bir tekneden nehre attığını ortaya çıkarır. Dedektife göre polis bu tekneyi bulursa katili de bulmuş olacaktır.
İlham kaynağı[değiştir | kaynağı değiştir]
Öykü, gerçek bir olay olan Mary Cecilia Rogers cinayetine dayanır.[3] Rogers muhtemelen Lyme, Connecticut'ta 1820'de doğmuştu; ancak doğum kayıtları kaybolmuştur.[4] Genç kadın 4 Ekim 1838'de New York'ta ortadan kayboldu ve gazetelerde bu haberin yer almasıyla "Güzel Sigaracı Kız" adıyla ünlendi. Birkaç gün sonra gazeteler kızın geri döndüğünü duyurdu. Bir deniz subayıyla kaçtığı ileri sürüldü. Üç yıl sonra, 25 Temmuz 1841'de bir kez daha ortadan kayboldu. 28 Temmuz'da cesedi Hudson Nehri'nde Hoboken, New Jersey yakınlarında bulundu.[5] Görünüşe göre bir cinayete kurban gitmişti. Daha önceden de tanınan bu genç kadının ölümü birkaç hafta boyunca ülke çapında ilgi gördü. Aylar sonra, olay henüz çözülememişken, kızın nişanlısı da intihar etti. Adamın yanı başında, acılı bir mektup ve boş bir zehir şişesi bulundu.
Rogers olayını Morgue Sokağı Cinayetleri'nin devamı olarak yazan Poe, bu cinayetteki sırları çözümlemeye çalıştı. Bir mektubunda şöyle demişti: "Dupin'in Marie cinayetini nasıl çözdüğünü kurgulayabilmek için, ben de aslında New York'taki gerçek trajedinin detaylı bir analizine giriştim."[6] Poe öyküyü Paris'te kurguladı; ancak gerçek olayın detaylarını kullandı. Zamanında medyanın büyük ilgisini çeken ve Poe tarafından bu öyküyle ölümsüzleştirilen bu cinayet, New York'un henüz çözülmemiş en gizemli vakalarından biri olarak kaldı.
Dönemin Amerikan edebiyatında gerçek olayları, özellikle de cinayetleri, kurgulamak yaygındı. Poe da daha önce, Beauchamp–Sharp Trajedisi olarak anılan olayı, 1835'te başladığı ancak yarım bıraktığı Politian isimli tiyatro oyununda kullanmıştı.[7] Bu çarpıcı cinayet William Gilmore Simms ve Thomas Holley Chivers gibi başka yazarlar tarafından da ele alınmıştı.[8] Ancak Marie Rogêt'nin Sırrı, gerçek bir cinayetin bir dedektiflik öyküsünde muhtemelen ilk kullanılışıydı.[9]
Yayımlanma geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Poe, çoğu okuyucunun cinayetin ayrıntılarını gazetelerden okumuş olduğu bir dönemde, kendisinin Mary Rogers cinayetini çözdüğünü iddia ederek öyküyü gazete editörlerine göndermişti.[10] Öyküyü yayımlanmak üzere Boston Notion'dan George Roberts'a önerdi ve 4 Haziran 1842 tarihli mektubunda şöyle yazdı: "Belirtmemin gerekli olmadığı bazı sebeplerden ötürü bu öyküyü Boston'da yayımlatmak istiyorum."[11] Ancak yazar öyküyü aynı gün Baltimore Saturday Visiter'dan Joseph Evans Snodgrass'a da göndermişti.[11]
Tefrika olarak yayımlanacak olan öykünün ilk bölümü Snowden's Ladies' Companion'da Kasım 1842'de basıldı. İkinci bölüm Aralık'ta yayımlandı. New York Tribune'de 26 Kasım 1842'de çıkan bir yazı, Poe'nun üykünün üçüncü bölümünü yayımlamayı ertelemesine sebep oldu. Gazeteye göre, gerçek olaydaki kurban Mary Rogers, başarısız bir kürtaj denemesinde ölmüş olabilirdi.[12] Poe da öyküde aynı durumu işlemek için ufak değişiklikler yaptı ve üçüncü bölümü Şubat 1843'te yayımladı. Öykünün 1845 tarihli tam metin basımında ise, yazarın gerçek ölüm nedenini başından beri biliyor olduğunu ima eden 15 küçük değişiklik yapılmıştı.[13]
Eleştirel yorumlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Poe'nun üç Dupin öyküsü arasında Marie Rogêt'nin Sırrı en başarısızı olarak değerlendirilir. Kimi değerlendirmelere göre bu metin öyküden çok bir makale gibidir:[14] Bir öykünün gerektirdiği canlılığa sahip değildir, karakterler konuşmaz ve hareketleri anlatılmaz. Bu metni ancak kriminoloji düşkünü birisi ya da analitik dersler alan bir öğrenci ilgiyle okuyabilir.[14]
Poe'nun edebî rakibi Rufus Wilmot Griswold ise, öykü hakkında olumlu görüşler bildirmiş ve bu öykünün, Poe'nun kurnaz zekasının bir örneği olduğunu öne sürmüştür.[15]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Meyers, Jeffrey (1992). Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press. ISBN 0-8154-1038-7.
- Quinn, Arthur Hobson (1941). Edgar Allan Poe: A Critical Biography. New York: Appleton-Century-Crofts, Inc. ISBN 0-8018-5730-9.
- Rosenheim, Shawn James (1997). The Cryptographic Imagination: Secret Writing from Edgar Poe to the Internet. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-5332-6.
- Silverman, Kenneth (1991). Edgar A. Poe: Mournful and Never-Ending Remembrance. New York: Harper Perennial. ISBN 0-06-092331-8.
- Sova, Dawn B. (2001). Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books. ISBN 0-8160-4161-X.
- Stashower, Daniel (2006). The Beautiful Cigar Girl. New York: PenguinBooks. ISBN 0-525-94981-X.
- Thomas, Dwight & David K. Jackson (1987). The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Allan Poe 1809-1849. New York: G. K. Hall & Co. ISBN 0-7838-1401-1.
Kaynak notları[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Öykünün Türkçe isminin ve alıntıların alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 408 - 444
- ^ Sova, 164
- ^ Silverman, 205
- ^ Stashower, 20
- ^ Thomas & Jackson, 336–337
- ^ Rosenheim, 68–69
- ^ Sova, 197
- ^ Whited, Stephen R. (2002). "Kentucky Tragedy". Joseph M. Flora ve Lucinda Hardwick MacKethan (Ed.). The Companion to Southern Literature: Themes, Genres, Places, People. Eş editör: Todd W. Taylor. LSU Press. ss. 404-405. ISBN 0-8071-2692-6. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2008.
- ^ Edgar Allan Poe, Tales of Mystery and Imagination, (Giriş ve notlar: John S. Wiley), Wordsworth Editions, 1993: 90
- ^ Leverenz, David. "Spanking the Master: Mind-Body Crossings in Poe's Sensationalism"; A Historical Guide to Edgar Allan Poe içinde, editör J. Gerald Kennedy. Oxford University Press, 2001. sayfa 109. ISBN 0195121593
- ^ a b Thomas & Jackson, 369
- ^ Sova, 165
- ^ Walsh, John Evangelist. Poe the Detective: The Curious Circumstances behind "The Mystery of Marie Roget". Rutgers University Press, 1968. sayfa 69
- ^ a b Haycraft, Howard. Murder for Pleasure: The Life and Times of the Detective Story. New York: D. Appleton-Century Company, 1941: 16–17.
- ^ Stashower, 284
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'de öykünün yayınlanma geçmişi 13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- The Crime Library'de Mary Rogers cinayetinin detayları (İngilizce)
