Tepecik - Çiftlik Höyüğü
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Tepecik - Çiftlik Höyüğü |
| il: | Niğde |
| İlçe: | Çiftlik |
| Köy: | Merkez |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | Tescilli[1] |
| Tescil No ve derece: | 1257 / 1 |
| Tescil tarihi: | 30.03.2000 |
| Araştırma yöntemi | Kazı |
Tepecik - Çiftlik Höyüğü, Niğde İl merkezinin kuzeybatısında Çiftlik İlçesi'nin 1 km doğusunda, Melendiz Dağları'nın hemen doğusundaki küçük bir vadi içinde yer alan bir höyüktür. Tepe, 200 metre çapında (300 x 170 metre boyutlarında[2]) 4-5 metre yüksekliğindedir. İçinde bulunduğu ova, bir yandan su kaynakları zengin ve verimli topraklar sunarken, diğer yandan yakındaki obsidiyen kaynakları höyük açısından uygun bir çevre sağlamaktadır.[3] Höyüğün bulunduğu ova, Mio-Pliosen ile Pleistosen devrelerde oluşmuş bir krater ovasıdır. Krater, Pleistosen dönemde bir göl halindeydi ve Holosen başlarından itibaren dolmayı sürdürerek bir ova haline geldi. Yerleşmenin başladığı MÖ 6. – 7. binyıllarda kısmen göldü ve yerleşme bir göl kenarında ya da yakınında yer alıyordu.[4]
Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyük ilk kez 1966 yılında[5] I. A. Todd tarafından tespit edilmiştir. Kazılar ise 2000 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya Anabilim Dalı'ndan Doç. Dr. Erhan Bıçakçı ve Niğde Müzesi'nden E. Faydalı başkanlığında başlatılmıştır.[3] Kazılar İstanbul Üniversitesi Araştırma Fonu tarafından desteklenmektedir.[2]
Tabakalanma[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyükteki tabakalanma yeniden eskiye göre şu şekildedir.
- Geç dönem (Geç Roma - Bizans)
- Orta Kalkolitik Çağ
- Erken Kalkolitik Çağ
- Neolitik Çağ[3]
Radyokarbon tarihleme yöntemine göre (14C) 3. tabakanın ilk evreleri MÖ 6.000'e tarihlenmektedir. 4. tabakanın ortalarının verdiği tarih MÖ 6.300 olarak görünmektedir.[3]
Buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüzeyden yaklaşık 2 metre derinlikten itibaren yapı kalıntılarına ulaşılmaktadır. Çevreden toplanan volkanik taşlardan subasmanlar, düz ve keskin kenarlılar seçilerek inşa edilmiş, düz kenarlar duvarın dış yüzüne bakacak şekilde yerleştirilmiş, büyük taşların araları küçük taşlarla doldurulmuştur.[2] Bu taş subasmanlar üzerine çıkılan duvarlarda kerpiç kullanılmıştır.[4]
Yakınlarda bol obsidiyen kaynağı bulunması dolayısıyla yontmataş endüstrisinde kullanılan hammadde büyük oranda obsidiyen olmaktadır. Dördüncü tabakada ikisi oldukça büyük olmak üzere çeşitli yontma taş işlikleri olduğu görülmektedir.[3] Göllü Dağ obsidiyeni olarak bilinen bu malzeme Yakındoğu'nun en zengin ve kaliteli obsidiyeni olarak bilinmektedir. Bu sayede yerleşmede yontma taş endüstrisi kayda değer bir zenginlik göstermekte, üretilen dilgi ve mızrak uçları gelişkin bir teknolojiye işaret etmektedir. Anadolu'da ve Yakondoğu'da bilinen ok ve mızrak uçları tiplerinden birçoğu Tepecik - Çiftlik Höyük buluntuları arasındadır[4] Öte yandan çok sayıda sürtme taş alet ele geçmiştir. Bunlara, biley taşları, vurgu taşları, ezgi taşları, öğütme taşları ve öğütme tekneleri örnek verilebilir. Bu arada yerleşme, bızlar, perdah aletleri, ıspatulalar ve kaşıklar gibi çok sayıda kemik alet de vermektedir.[3]
Oldukça bol sayıda yabani at, daha az sayıda olmak üzere yabani eşek phalanx kemiğinden (toynak üzerindeki ayak kemikleri) yapılmış çok sayıda idol bulunmuştur. Benzer idoller Kuzey Suriye'nin MÖ 10. ve 9. yüzyıl Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'ına tarihlenen Dja'de ve Mureybet'te bulunmuştur. Ancak Tepecik - Çiftlik Höyük'te bulunanların yapım tekniği daha farklıdır.[3]
Höyükteki kazılarda 9 bireye ait gömüte ulaşılmıştır. Bu gömütlerden dördü erişkin, ikisi çocuk, üçü ise bebektir. Gömütlerin bazılarının ilk gömüldükleri yerlerden çıkarılıp başka yere birlikte gömüldükleri düşünülmektedir, çünkü bireylere ait birçok kemik eksiktir.[3]
Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]
Tepecik - Çiftlik Höyük esas olarak Neolitik Çağ'dan beri iskan edilmiş bir yerleşmedir. Ele geçen, özellikle kabartmalı kaplar, Köşk Höyük'le karşılaştırılmakla tepedeki yerleşmenin Erken Kalkolitik Çağ'da da sürmüş olduğu kabul edilmektedir.[3]
Tahribat durumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Bütün höyük alanı günümüzde tarla olarak sürülmektedir. Yöre halkının ifadesine göre bu durum geçmişten beri böyledir. Uzun yıllar sürülmesi dolayısıyla tahribat görmüştür. Öte yandan yöre halkı tarafından, yine uzun yıllar yapılarda kullanılmak üzere höyükten taş alınagelmiştir. Taş çıkarmak için zaman zaman kazı yapılmakta ve sıklıkla mezarlara girilmektedir.[2]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Küçük buluntularla ilgili fotoğraflar (ilgili alt başlık)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2012.
- ^ a b c d Erhan Bıçakçı, Tepecik/Çiftlik Höyüğü (Niğde) Kazısı Işığında Orta Anadolu Tarihöncesi Kültürleri ile İlgili Yeni bir Değerlendirme Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi – Sayı IV (2001) Sh.: 29
- ^ a b c d e f g h i "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2012.
- ^ a b c Erhan Bıçakçı, Tepecik Höyük 26 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Erhan Bıçakçı, Sh.: 26