Tartışma:Bilimkurgu

Untitled

Zemyetkin adını daha önce duymamıştım , internet'de de bir şey bulamadım. Bir eserinin ismi ya da başka tanımlayıcı bir bilgi falan versede birisi arasak bulsak. 1974 yapımı scorpion filminde Zemetkin diye bir kahraman bulabildim sadece. Selkem 20:49, 10 Kasım 2005 (UTC)

• İngilizce "Zamyatin" deniyor bu şahısa, bir anti-ütopyacı yazar. "Zamyatkin" dendiği de oluyor. Bu yazarı Türkçe kaynaktan duymadım, o yüzden Türkçe'de acaba "Zemyetkin" olarak mı anılıyor emin değilim, ama kastedilenin Zamyatin olduğundan eminim, erken dönem ünlü bilim kurgu yazarı... Kubra 20:58, 10 Kasım 2005 (UTC)

Frank Herbert ve Dune makalesinde neden tür olarak bilimkurgunun değil de fantastik edebiyatın adı geçiyor? İkisi farklı şeyler.81.214.41.167 11:57, 18 Ocak 2008 (UTC)

Türkiye'de bilim kurgu

Maddeyi tarafsızlaştırmak için Türkiye'de bilim kurgu başlığını Dünyada bilim kurgu başlığına taşıdım.--Veritas ^ileti 16:07, 9 Temmuz 2009 (UTC)

Madde adı

TDK bilim kurgu dese de Dil Derneği ve TÜBA Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü bilimkurgu diyor. --Cobija (mesaj) 19:52, 11 Aralık 2016 (UTC)

TDK'nın kafası karışık. Büyük Türkçe Sözlük'te bilim kurgu, Yazın Terimleri Sözlüğü'nde bilimkurgu olarak geçiyor. --Cobija (mesaj) 19:53, 11 Aralık 2016 (UTC)

• Canları sıkıldıkça kural belirleyince böyle oluyor, sağ el sol eli takip edemiyor. --Mskyrider ^ileti 20:06, 11 Aralık 2016 (UTC)

Şu durumda bilimkurgu olarak taşınması gerekmiyor mu? --Cobija (mesaj) 20:36, 12 Aralık 2016 (UTC)

He? --Cobija (mesaj) 12:35, 19 Aralık 2016 (UTC)

• Yazın Terimleri Sözlüğü'nin basım tarihi 1974. O tarihte bitişik yazılıyordu. Sonradan bunları ayırma çıktı. Ben hâlâ alışkanlıktan bitişik yazıyorum. Bu maddenin adı için burada daha fazla katılımlı tartışılması gerektiğini düşünüyorum. --Mskyrider ^ileti 12:41, 19 Aralık 2016 (UTC)
• Mantık arayacaksak, arada "ve" anlamı veren tireli kullanım mantıklı olan. Bu iki kelime birleşmiş ve "bilimkurgu" şeklinde yerlemiş de olabilir, bilemiyorum. Şu an en mantıksız duranı mevcut ad gibi gözüktü bana.--Rapsar^Efendim? 12:42, 19 Aralık 2016 (UTC)

Türkçede hangi birleşik sözcükte tire var da bunda olsun? --Cobija (mesaj) 13:54, 14 Ocak 2017 (UTC)

Allah Allah, birleşik kelime mi dedim ben? Ayrı yazılacaksa arada tire olmalı, tirenin kullanım yerleri açısından. Birleşik kullanım da benimsenmiş veya yerleşmiş olabilir dedim.--Rapsar^Efendim? 00:34, 19 Mayıs 2017 (UTC)

Bugün kütüphanedeki bütün sözlükleri karıştırdım. Türk Dil Kurumunun sözlükleri hariç bilimkurgu kullanımı mevcut. Hatta TDK'nın 1983 yılına ait sözlüğünde de bilimkurgu şeklinde verilmiş kelime. 90'lardan itibaren bilim kurgu olmuş. Aşağıdakiler bilimkurgu kullanımı içerenler ve tespit edebildiklerim:

• • Türkçe Sözlük (Türk Dil Kurumu, 1983)
  • Renkli Resimli Ansiklopedik Büyük Sözlük (Arkın Yayınları, 1987)
  • Nijat Özön'ün Büyük Dil Kılavuzu (1995)
  • Nijat Özön'ün Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü (2000)
  • Rekin Teksoy'un Ansiklopedik Sinema Terimleri Sözlüğü (2012)

Yalnızca aşağıdaki kaynakta bilim-kurgu tabirine denk geldim:

• • Mustafa Uslu'nun Ansiklopedik Türk Dili ve Edebiyatı Terimleri Sözlüğü (2007)--Cobija (mesaj) 19:02, 18 Mayıs 2017 (UTC)

TDK'nin güncel Türkçe Sözlük'üne göre bilim kurgu olarak yazılması gerekiyor. Acaba güncel olarak görüş bildirir misiniz? (2020) Henrymorgan92 (mesaj) 21.05, 12 Haziran 2020 (UTC)

• TDK'nın güncel Türkçe Sözlük'üne göre yazılması madde adının değiştirilmesi için gerekçe değil. Böyle bir kuralımız yok. Bilimkurgu, bilim kurgu ve hatta bilim-kurgu yazılışlarının hiçbiri yanlış değil. TDK düzenleyici bir kurumdur ama dil yaşamaya devam eder. Yukarıda belirtildiği gibi geçmiş TDK sözlüklerinde bilimkurgu mevcuttur. Madde adının belirlenmesinde yaygınlık kıstası esastır. Bu konuda hangi kullanımın yaygın olduğunu belirlemek güç. Ancak yalnızca bilim kurgu kullanılıyor, tek doğru bu demek de yanlış olur. Aşağıya şu anda satışta olan bazı kitapları listeliyorum. Aynı yayınevinin hem bilimkurgu hem de bilim kurgu kullandığını görebilirsiniz. Dolayısıyla tek doğru bilim kurgu çünkü TDK Güncel Türkçe Sözlük'te yazıyor argümanı geçerli bir argüman değil. Bu kelime bilimkurgu olarak dilimize girdikten sonra böyle yayıldı. TDK'nın fikrini değiştirmesinden sonra bilim kurgu kullanımı da gündeme girdi. Eğer bilim kurgu kelimesinin bilimkurgu sözcüğünden daha yaygın olduğu kanıtlanamıyorsa, yukarıdaki argümanla maddenin adının değiştirilmemesi gerektiğini düşünüyorum.
  1. İletişim Yayınları: Osmanlı Bilim Kurgusu: Fenni Edebiyat / Seda Uyanık ISBN:9750511684
  2. İletişim Yayınları: Dünyalılar Bilimkurgu Öyküleri / Derleme ISBN:9750519765
  3. İthaki Yayınları: Yeryüzü Müzesi / Bilimkurgu Kulübü ISBN:6053757573
  4. İthaki Yayınları: Yüzyılın En iyi Bilimkurgu Öyküleri /Derleme ISBN: 6053757504
  5. Dost Kitabevi: Bilim-Kurgu (Kültür Kitaplığı 3) / Çev: İpek Bülbüloğlu ISBN: 9752981546
  6. Metis Yayınları: Asker Kaçağı Savaşa Karşı Bilimkurgu Öyküleri / Derleme ISBN:9753427883
  7. Remzi Kitabevi: Bilimkurgu Öyküleri / Derleme ISBN: 9751410282
  8. Kent Kitap: Koronavirüs Karantina Günlükleri Aktüel Bilimkurgu Öyküleri / Polat Onat ISBN: 6052307502
  9. Kent Kitap: 2079’da Karşılaşacağınız Dokuz Olay Kozmik Bilimkurgu Öyküleri / Polat Onat ISBN: 6052307229
  10. Günce Yayınları: Türk Bilimkurgu Edebiyatı ve Arketipler / Veli Uğur ISBN: 6056914508
  11. Palet Yayınları: Geleceği Geçmişle Kurgulamak Bilim Kurgu Romanları ve Çağcıllaştırılmış Mitler / Ülfet Dağ ISBN: 6057600295
  12. Doruk Yayınları: Kızıl Dünyalar Marksizm ve Bilimkurgu / Çev: Ekin Can Göksoy ISBN: 9755535937
  13. Kolektif Kitap: Sinemaya Giriş: Bilimkurgu / Çev: Sinan Okan, Ertuğrul Genç ISBN: 6055029371
  14. Kolektif Kitap: Başka Dünyalar Bilimkurgu ve Hayal Gücü / Çev: Selin Siral ISBN: 6055029227
  15. Aylak Kitap: Matematikçinin Galaksi Rehberi Matematiksel Bilimkurgu Öyküleri / Çev: Algan Sezgintüredi ISBN: 6054972609
  16. Büyülü Fener: 15 Oyunda Devrialem Bir Matematik Bilimkurgusu / Ali Yalman ISBN: 9752520868
  17. Altıkırkbeş Yayınları: Bilim Kurgu Sinemasında Cyberpunk / Oğuzhan Ersümer ISBN: 6055532918
  18. Broy Yayınevi: Bilim Kurgu ve Gerçeklik / Zühtü Bayar ISBN:9753980159
  19. Nar Kitap: Çözücü Bir İstanbul Bilim-Kurgusu / Sadık Yemni ISBN:6055020095
  20. Bizim Kitaplar Yayınevi: Türk Çocuk Edebiyatında Bilim Kurgu / Mazlum Akın ISBN:9944159456

---Mskyrider ^ileti 06.51, 13 Haziran 2020 (UTC)

• Konuyla ilgili görüşlerini belirtmek isterlerse diye @𐰇𐱅𐰚𐰤, @Nanahuatl, @Khutuck, @Kibele, @Seksen iki yüz kırk beş, @Dr. Coal, @Esc2003, @Pragdon, @Vito Genovese, @Sabri76, @Hedda Gabler pingliyorum. Madde adı değişikliği için daha geniş çaplı bir tartışma gerekir. --Mskyrider ^ileti 07.00, 13 Haziran 2020 (UTC)

İkisi de yaygın şekilde kullanılıyor, ikisi de yeterince anlaşılır, şahsi tercihim "bilimkurgu" olsa da ikisi de uygun (tire olan uygun değil); kullanım sıklığına bakmak daha iyi olur. TDK'nın kararsızlığının ceremesi... --Khutuck^msj 07.15, 13 Haziran 2020 (UTC)

Bunca yıldır buradayım, hâlâ doğru / yaygın dengesini neye göre kurduğumuzu anlayabilmiş değilim. TDK sözlükleri sayısız hata barındırıyor ve sıfatları bile ayrı yazmak gibi saçmalıklara imza atan TDK'nın her yaptığını mutlak doğru kabul etmekten vazgeçmek gerekiyor şahsi kanaatimce. Sözcük açık bir bileşik sözcüktür, tamlama eki bile almaz ve yine şahsi kanaatimce bileşik yazılması gerekir.

Vito Genovese 07.34, 13 Haziran 2020 (UTC)

• Kısa süre önce dil, imla ve TDK konusunda görüşlerime şurada kısaca değinmiştim. @Mskyrider'in yorumlarına katılıyor ve seslendiği için teşekkür ediyorum. Çok uzun zaman önce "adli dilbilim" örneğinde de aynı tartışma olmuştu ve birleşik yazımın kullanıldığını gösterebilmek için arka arkaya 5 kaynak dizmiştim. Bu bağlamda @Vito Genovese'nin örnek üzerindeki görüşlerine katılıyorum. Zira "bilim" ve "kurgu", birbirinden ayrı birer sözcük ve bir araya geldiklerinde kendi anlamlarını kaybetmeksizin daha özgül bir anlama işaret ediyorlar. Örneğin "fantastik kurgu" örneğindeki gibi bir "sıfat + isim" değil, "isim + isim" formasyonuna sahipler. Netice olarak, bahsettiğim özgül anlamı herhangi bir karışıklık ve yanlış anlaşılmaya mahal vermeksizin ifade edebilmek için de sözcüklerin birleşik yazımının doğru olacağı kanaatindeyim. Ek olarak, doktora tezimde incelediğim Twitter gönderilerinden de gördüğüm kadarıyla geçmişte ayrı yazımı benimsenmiş "yanı sıra, uluslar arası, sıra dışı" gibi sözcüklerin de birleşik yazımı gitgide yaygınlaşıyor - ben hiçbir zaman benimsememiştim! Bununla beraber bilimsel yazından da örnek vermek gerekirse "ruh dil bilimi" veya "toplum dil bilimi" gibi yazımların terk edilerek "psikodilbilim" veya "sosyodilbilim" gibi daha kısa ve pratik yazımların ağırlık kazanmaya başladığı da ortada diye düşünüyorum. Muhtemelen sözlerimiz ve yazılarımız üzerinde bir çeşit ekonomi örneği denebilir - fakat şu var, bilimsel yazında bu bitişik ve ayrı yazımlar aynı zamanda bir "ideoloji" göstergesi olarak da yorumlanıyor. Her neyse, belirttiğim nedenle, "bilimkurgu" yazımının yerinde olacağı kanaatindeyim. Bu kanaatin, eğer yanlış görmüyorsam Google'den elde ettiğim yaygın kullanım verisiyle ters düştüğünün de farkındayım, onu da not düşmeliyim - ya da en azından "arama-kurtarma" örneğinden hareketle "bilim-kurgu" da olabilir... Dr. Coal^mesaj 16.24, 13 Haziran 2020 (UTC)
• Bana da bildirim gönderilmiş, görüşlerimi yazayım. TDK, şuradaki "ayrı yazılan birleşik kelimeler" sayfasında "Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğ­ramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır" demiş ve bu maddenin alt bölümlerinden birinde "bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler" demiş. Yani sözlüğündeki ayrı yazımı dayandırdığı kural bu, bunu bir kenara koyalım. TDK sözlüğünün Vikipedi'de örnek alacağımız tek yer olmadığı görüşüne de katılıyorum, ancak bu sefer de imla kurallarını neye göre belirleyeceğimiz sorusu ortaya çıkıyor. Mesela "birleşik kelime" Vikipedi maddesini yazarken bu kurallara mı yer vermemiz gerekiyor? Yahut hangi kurallara yer vermek gerekiyor? Belki de farklı görüşlere yer vermek lazım, bilemiyorum. Ancak en nihayetinde bir şekilde, imla kurallarını bir yerlere dayandırmamız lazım.

İmla kurallarını bir kenara bırakırsak, VP:ADK politikasına göre iki doğru ad varsa, güvenilir Türkçe kaynaklardaki yaygın kullanımı seçmemiz gerekiyor. Buradaki iki seçenek de Mskyrider'ın dediği gibi doğru ve yaygın. Yaygın kullanımları inceleyelim:

PDF sonuçları: bilimkurgu v. bilim kurgu

Kaynak ara: Google (kitap · haber · gazete · akademik · özgür görsel · WRS) · DuckDuckGo · Bing · FENS · JSTOR · NYT · VK

Kaynak ara: Google (kitap · haber · gazete · akademik · özgür görsel · WRS) · DuckDuckGo · Bing · FENS · JSTOR · NYT · VK

Yukarıdaki arama sonuçlarının, kitaplar hariç hepsinde (web aramasını görmezden geliyorum) ayrı yazım daha yaygın gözüküyor.

Öte yandan, adlandırma kuralları politikası "Yaşanan ad değişikliği sonrasında yayınlanan kaynaklar yeni adı benimsemiş ve kullanmakta ise, Vikipedi'de kullanılan adın da değiştirilmesi tartışılabilir. Ancak yeni ad, eski ada göre yaygın olarak benimsenmemişse, daha yaygın olarak kullanılan eski adın Vikipedi'de de kullanılmasına devam edilmelidir" der. 2016 ve sonrası arama sonuçları şu şekilde:

Akademik: bilimkurgu v. bilim kurgu

Kitap: bilimkurgu v. bilim kurgu

PDF: bilimkurgu v. bilim kurgu

İlk arama sonuçlarında yalnızca kitap arama sonuçlarında birleşik yazım yaygınken ikinci arama sonuçlarında bu sonuçlar kafa kafaya geliyor.

Son olarak en başta Mskyrider'ın sunduğu kitaplara bakıyorum, ancak ilk yayım tarihleri verilmediği için tek tek bakmaya üşendim, onu da başkası versin :D--Nanahuatl^Efendim? 07.32, 15 Haziran 2020 (UTC)