Türk tarihinin zaman çizelgesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi


Türk tarihinin zaman çizelgesi, Türkiye ve ondan önce kurulmuş devletlerde politik olaylar, bölgesel değişimler ve önemli yasal değişiklikleri içeren bir çizelgedir. Bu çizelgeden başka Türkiye tarihi, Osmanlı padişahları listesi ve Türkiye cumhurbaşkanları listelerine bakabilirsiniz.

13. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1299 Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu I. Osman'ın saltanat dönemi başladı.

14. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1389 15 Haziran I. Kosova Muharebesi. Sırbistan'ın büyük bir kısmı fethedildi.
1396 25 Eylül Niğbolu Muharebesi. Bulgaristan fethedildi.

15. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1444 10 Kasım Varna Muharebesi. Osmanlı zaferi, Haçlılar yenildi.
1453 II. Mehmed (Fatih) Konstantinopolis'i fethetti. Bizans imparatoru XI. Konstantinos savaşta öldü.
1460 II. Mehmed, Mora'yı fethetti.
1461 II. Mehmed, Trabzon'u fethetti ve Trabzon İmparatorluğu son buldu.
1462 II. Mehmed'in sarayı olan Topkapı Sarayı'nın yapımına başlandı.
1463 Bosna fethedildi.
1473 Otlukbeli Muharebesi; II. Mehmed, Akkoyunlular hükümdarı Uzun Hasan'ı yendi.
1475 Gedik Ahmed Paşa, Feodosya'yı ele geçirdi. Kırım ele geçirildi.
1478 Arnavutluk fethedildi.
1480 Gedik Ahmed Paşa Otranto'yu ele geçirdi,
1481 3 Mayıs II. Mehmed öldü. II. Bayezid tahtına çıktı.
1482 Hersek fethedildi.
1498 Karadağ fethedildi.

16. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1514 Çaldıran Muharebesi; I. Selim, Safevî Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarı I. İsmail'i yendi. Kürdistan Osmanlı Devleti'nin kontrolü altında.
1516 Mercidabık Savaşı; I. Selim, Mısır'da Memlûk Sultanlığı'nda Kansu Gavri'yi yendi. Suriye ve Filistin Osmanlı kontrolünde.
1517 Ridaniye Savaşı; I. Selim Mısır Memlük Sultanı II. Tuman bay'ı yendi. Mısır Osmanlı kontrolünde; I. Selim takes the title caliph.
1519 Cezayir fethedildi.
1520 Kanuni Sultan Süleyman (Muhteşem Süleyman, I. Süleyman) saltanatı başladı.
1521 Kanuni Sultan Süleyman Belgrad'ı aldı.
1522 Kanuni Sultan Süleyman Rodos'u aldı.
1526 Mohaç Muharebesi. Kanuni Sultan Süleyman, Louis II of Hungary and Bohemia yendi.
1529 Viyana Kuşatması.
1533 Irak Türk kontrolünde.
1538 Preveze Deniz Muharebesi. Türk donanması Akdeniz'in çoğunluğunu kontrolüne aldı.
1550 Kadınlar saltanatı
1551 Libya alındı.
1541 Kanuni Sultan Süleyman, Budapeşte'yi fethetti.
1547 Macaristanın büyük bölümü Osmanlı kontrolüne girdi.
1566 Kanuni Sultan Süleyman (Muhteşem Süleyman, I. Süleyman) saltanatı sona erdi.
1569 Büyük İstanbul yangını.
1570 Kıbrıs, Piyale Paşa tarafından fethedildi.
1571 7 Ekim İnebahtı Deniz Muharebesi'nde 13 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanyollara ve Venediklilere karşı mağlubiyet.
1574 Tunus fethedildi.
1578 Tiflis ve Gürcistan'ın çoğunluğu fethedildi.
1590 Osmanlı ve Safevi Devletleri arasında İstanbul Barış Antlaşması 11 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. imzalandı.

17. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1610 Kuyucu Murat Paşa, Celali isyanları bastırdı. Türkmenler ağır bir şekilde bastırıldı.
1612 Nasuh Paşa Antlaşması Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında imzaladı. Ferhat Paşa Antlaşması ile Osmanlı ilerleme kaydetti.
1615 Serav Antlaşması ile Nasuh Paşa Antlaşması onaylandı.
1683 11 Eylül II. Viyana Kuşatması. Osmanlı yenildi.
1686 Macaristan'dan geri çekildi.
1687 IV. Mehmed öldü.
1699 Osmanlılar, Karlofça Antlaşması'nı Macaristan ve Avusturya ile imzaladı.

18. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1718 Pasarofça Antlaşması imzalandı.
Lale devrinin başlaması. (1730 son buldu.)
1729 Türkiye'de ilk matbaa İbrahim Müteferrika tarafından kuruldu.
1730 Patrona Halil isyanı. Lale devrinin sonu. III. Ahmet tahttan indirildi.
1739 Belgrad Antlaşması imzalandı.
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı.

19. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1807 Mayıs Kabakçı Mustafa İsyanı: Yenilikçi Sultan III. Selim tahttan indirdi.
1808 21 Temmuz Alemdar Mustafa Paşa isyanı bastırır fakat III. Selim öldü ve II. Mahmud padişah oldu.
1813 23 Nisan Sırp isyanı.
1821 Yunan İsyanı: Yunan Bağımsızlık Savaşı başladı.
1830 Cezayir'in kontrolü Fransız yönetimine devredildi.
1832 21 Temmuz Yunan İsyanı: Yunan egemenliği oluşturuldu.
1831 Mısır-Osmanlı Savaşı. (1831-1833)
1853 4 Ekim Kırım Savaşı
1860 21 Ekim İlk Türk gazetesi,Agah Efendi tarafından bastırıldı. (Tercuman'ı Ahval).
1862 5 Şubat Birleşik Özerk Rumen devleti kuruldu.
1876 23 Aralık 1876–1877 İstanbul Konferansı başladı.
1877 24 Nisan 93 Harbi: Rusya ile bir diğer savaş başladı.
1878 3 Mart 93 Harbi: Ayastefanos Antlaşması ile Romanya ve Sırbistan'ın bağımsızlığı yeniden tesis edildi otonom ülke Bulgaristan'da olduğu gibi. Avusturya-Macaristan'daki Bosna-Hersek birlikteliği sona erdi.
4 Haziran Kıbrıs, Birleşik Krallık tarafından işgal edildi.
1881 Tunus Fransız kolonisi oldu.
1882 Mısır, İngiltere korumasına girdi
1885 6 Eylül Doğu Rumeli şehrinde yargı yetkileri Bulgaristan'a devredildi.

20. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
1908 3 Temmuz İkinci Meşrutiyetin ilanı (Jön Türk Devrimi)
5 Ekim Bulgaristan tam bağımsızlık elde etti.
7 Ekim Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Bosna Eyaleti'ni topraklarına kattığını ilan etti.
1912 Osmanlılar kısa süren savaş ile İtalyanlara mağlup oldu. İtalyanlar Libya'da kazandı ve Kuzey Afrika'da 340 yıllık Osmanlı varlığı bu savaş ile son buldu.
28 Kasım Birinci Balkan Savaşı: Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
1913 17 Mayıs Birinci Balkan Savaşı: Osmanlılar Avrupa'daki varlığının çok büyük kısmını kaybetti.
1914 2 Ağustos Osmanlılar I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri yanında yer aldı. Kıbrıs, İngiltere'ye geçti.
1915 18 Mart Gelibolu Savaşı Türklerin en büyük zaferlerinden biri olarak tarihe geçti ve müttefikler tarafından büyük bir başarısızlık olarak görüldü.
1920 23 Nisan | | Türkiye Büyük Millet Meclisi kuruldu.
Ermeni Kırımı
1923 29 Ekim Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.
Mustafa Kemal Atatürk gizli oylamayla ve oy birliğiyle ilk Türkiye cumhurbaşkanı seçildi.
30 Ekim Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kabinesi İsmet İnönü tarafından kuruldu.
1924 İmamların hükûmet tarafından atanacağı yeni bir politika benimsendi.
3 Mart Osmanlı Hilâfeti, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından feshedildi.
Eğitimin birleştirilmesi (Tevhid-i Tedrisat) Kanunu çıkartıldı.
Din İşleri ve Vakıflar Bakanlığı kaldırıldı. Bunun yerine Diyanet İşleri ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.
6 Mart 2. İsmet İnönü kabinesi kuruldu.
8 Nisan Dini mahkemelerin yerini sivil mahkemeler aldı.
20 Nisan Yeni Türk anayasası kabul edildi.
26 Ağustos Türkiye İş Bankası kuruldu.
30 Ekim Mecliste bulunan generallere ya profesyonel askerlik hayatında olmaları ya da meclis olmaları konusunda karar vermeleri yönünde karar verildi. Bu olay Generaller Krizi olarak bilinir.[1]
17 Kasım Türkiye Cumhuriyetinin ikinci siyasi partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu.
22 Kasım 3. kabine Ali Fethi Okyar tarafından kuruldu.
1925 11 Şubat Doğu'da Şeyh Said İsyanı başladı.
25 Şubat Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nda değişiklik yapıldı; Din politikaya alet edilememesi ve bunun vatan hıyaneti suçu sayılması TBMM'nde kabul edildi.[2]
4 Mart 4. kabine İsmet İnönü tarafından kuruldu.
5 Mayıs Manok Manukyan adında bir Ermeni Atatürk'e suikast planladığı gerekçesi ile idam edildi.
5 Haziran Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın dini amaçlarını siyasete alet ettiği gerekçesi ile kapatıldı.
29 Haziran Şeyh Said ve 46 takipçisi Diyarbakır'da ölüm cezasına çarptırıldı.
27 Ağustos Mustafa Kemal Atatürk, Şapka Devrimi'ni yapmak için Kastamonu'ya geldi.
1 Eylül Ankara'da Birinci Türk Tıp Kongresi toplandı.[3]
4 Eylül Türk Kadınları ilk kez güzellik yarışmasına katıldı.
1 Ekim Atatürk, Bursa'da tekstil fabrikası açtı.
5 Kasım Ankara Hukuk Fakültesi açıldı.
25 Kasım "Şapka Kanunu" yayınlandı, dini kıyafetler giymek yasaklandı.
26 Aralık Miladi takvime geçiş için kanun çıkarıldı.
1926 17 Şubat İsviçre Medeni Kanunu'ndan uyarlanan Medeni Kanun kabul edildi. Kadın hakları genişletildi ve çok eşlilik kaldırıldı.
1 Mart İtalya Ceza Kanunu'nda alınan Türk Ceza Kanunu kabul edildi.
17 Mart TBMM'de "Demir Sanayinin Tesisine Dair Kanun" kabul edildi.
24 Mart Türkiye'de petrol arama ve işletilmesinin devletçe yönetilmesini öngören kanun TBMM'de kabul edildi.
1927 7 Mart İstiklâl Mahkemeleri kapatıldı.
15 Ekim Mustafa Kemal Atatürk, Mecliste Nutuğu okumaya başladı.
20 Ekim "Nutuk" sona erdi.
28 Ekim İlk nüfus sayımı yapıldı ve nüfus yaklaşık 13.5 milyon olarak hesaplandı.
27 Kasım İsmet İnönü tarafından 5. kabine kuruldu.
25 Aralık İlk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu görevine başladı.
1928 10 Nisan Anayasa'da yer alan "Türkiye Cumhuriyetinin resmi dini İslam'dır." cümlesi kaldırıldı.
19 Mayıs "Yüksek Mühendis Mektebi Kanunu" kabul edildi.
1 Kasım Latin harflerinden uyarlanan Türk alfabesi kabul edildi.
1929 3 Nisan Kadına seçme ve seçilme hakkı yerel seçimlerde verildi.
29 Nisan İlk Türk kadın yargıç atandı.
13 Mayıs TBMM'nde ilk Ticaret Kanunu kabul edildi.
1 Eylül Arapça ve Farsça yerine Türkçenin kullanılmasına yönelik kurslar açıldı.
1930 11 Haziran Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası kurulması için verilen kanun teklifi kabul edildi.
12 Ağustos Cumhuriyetin üçüncü partisi olan Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu.
27 Eylül İsmet İnönü tarafından altıncı hükûmet kuruldu.
27 Ekim Yunan Başbakan Venizelos, Ankara'da Mustafa Kemal Atatürk'ü ziyaret etti.
17 Kasım Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın radikal dini gruplar tarafından dağılmasının ardından, Başkan Fethi Okyar tarafından kapatılma kararı alındı.
23 Aralık Cumhuriyet karşıtları tarafından Kubilay katledildi.
1931 16 Mart İlk kadın cerrah Suat Rasim diplomasını aldı.[4]
26 Mart Ölçü Kanunu kabul edildi. Arap ölçülerinin yerine metrik sistem kullanılmaya başlandı.
20 Nisan Mustafa Kemal Atatürk'ün, tarihi sözü olan "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" sözü kullanıldı.
4 Mayıs Yedinci Hükûmet İsmet İnönü tarafından kuruldu.
25 Temmuz "Matbuat Kanunu" kabul edildi.
1932 18 Temmuz Türkiye, Milletler Cemiyeti üyesi oldu.
31 Temmuz Belçika'da düzenlenen Dünya Kadınlar Güzellik Yarışmasında Türk yarışmacı Keriman Halis Ece'nin kazandığı ilan edildi.
13 Kasım Dr. Müfide Kazım, ilk kadın doktoru oldu.
12 Aralık Adile Ayda, Dışişleri Bakanlığı'nda ilk kadın memur olarak atandı.
1933 7 Şubat İstanbul bir camide ilk defa Türkçe ibadet yapıldı.
31 Mayıs The 480-Yıl-old Darülfünun'ün 480 yaşında kapatıldı, yerine İstanbul Üniversitesi kuruldu.
Haziran Sümerbank ve Halkbank kuruldu.
26 Ekim Türk kadınlarına yerel seçimlerde seçme ve seçilme hakkı verildi.
18 Kasım İstanbul Üniversitesi açıldı.
1 Aralık Beş Yıllık Kalkınma Planı ilk defa kabul edildi.
1934 21 Haziran Soyadı Kanunu kabul edildi, unvan olarak kullanılan Bey, Efendi, Paşa, Sultan ve Hanım gibi kelimeler terk edildi.
24 Kasım Mustafa Kemal Paşa, Atatürk soyadını aldı.
Aya Sofya camisi, müze olarak değiştirildi.
5 Aralık Türk kadınlarına milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verildi. İlk seçimlerde 18 kadın milletvekili TBMM'ne girdi.
1935 1 Mart Sekizinci Hükûmet İsmet İnönü tarafından kuruldu.
1936 29 Mayıs Türk Bayrağında yer lan hilal ve yıldız için boyutları bir kanun ile belirlendi.
8 Haziran Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin ilk adımları olarak işçi kanunu kabul edildi.
1937 27 Ocak Hatay'ın bağımsızlığı Milletler Cemiyetinin Cenova toplantısında kabul edildi.
9 Haziran Ankara'da Tıp Fakültesi kurulmasına karar verildi.
20 Eylül Atatürk, Dolmabahçe Sarayında ilk sanat galerisini açtı.
9 Ekim Nazilli Basma Fabrikası Atatürk tarafından açıldı.
25 Ekim Dokuzuncu Hükûmet, eski ekonomi bakanı Celal Bayar tarafından kuruldu.
Dersim İsyanı: 1937-1938 yıllarında yaşanan isyan hükûmet tarafından bastırıldı.
1938 10 Kasım Kurucu Mustafa Kemal Atatürk öldü. Yerine eski asker ve başbakan İsmet İnönü geçti.
1939 İkinci Dünya Savaşı: Türkiye savaşının sonlarına doğru Almanya'ya savaş ilan etti, o ana kadar tarafsız kaldı.
7 Temmuz Hatay, Türkiye'ye katıldı.
1950 25 Haziran Kore Savaşı: Birleşmiş Milletler adına savaşa katıldı.
Müfide İlhan, İlk belediye başkanı olarak Mersin'de göreve başladı..
1952 Türkiye, Sovyetler Birliğine karşı NATO'nun önemli stratejik ortağı oldu.
1953 27 Temmuz Kore Savaşı: Savaş bitti.
1954 Türkiye, İncirlik Hava Üssü'nü ABD Hava Kuvvetlerine kullanmak üzere izin verdi.
1955 6 Eylül 6-7 Eylül Olayları: 6 - 7 Eylül 1955'te İstanbul'da yaşayan başta Rumlara olmak üzere azınlıklara yönelik tahrip ve yağma hareketi patlak verdi.
7 Eylül 6-7 Eylül Olayları: Olaylar bitti.
1960 27 Mayıs Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Silahlı Kuvvetler adına ülke yönetimini Millî Birlik Komitesi üstlendi. Orgeneral Cemal Gürsel Millî Birlik Komitesi'nin başına getirildi. millî Birlik Komitesi ilk iş olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ve hükûmeti feshetti ve her türlü siyasi faaliyeti yasakladı.
1965 Ekim 1965 Türkiye genel seçimlerini Millî Şef İsmet İnönü, Süleyman Demirel'e karşı kaybetti.
1971 12 Mart Sol ve Sağ çatışmaları önlemek amacı ile, Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç, Kara Kuvvetleri komutanı Faruk Gürler, Deniz Kuvvetleri komutanı Celal Eyiceoğlu ve Hava Kuvvetleri komutanı Muhsin Batur'un imzası ile Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a bir muhtıra vererek hükûmet istifaya zorlanmış, yaşananlara Türk Silahlı Kuvvetleri müdahale etmiştir.
1974 Türkiye, Kıbrıs Barış Harekatı'nı gerçekleştirdi.
1980 12 Eylül 1980 yılında yapılan Askeri darbe sonucu Süleyman Demirel'in Başbakan'ı olduğu hükûmet görevden alındı, Türkiye Büyük Millet Meclisi lağvedildi, 1970 sonrasında değiştirilen 1961 Anayasası tamamen rafa kaldırıldı ve Türkiye siyasetinin yeniden tasarlandığı bir askeri dönem başladı. Bu dönem yaklaşık dokuz yıl sürdü. 12 Eylül 1980 ardından partiler lağvedildi, parti liderleri önce askeri üslerde gözetim altında tutuldu, ardından yargılandı.
1983 6 Kasım 1983 Türkiye genel seçimleri, 12 Eylül Darbesinin ardından ilk genel seçim yapıldı.
1991 Körfez Savaşı başladı.
1999 24 Mart Kosova Savaşı: NATO, bölgedeki iç savaşı sona erdirmek için balkanlarda devreye girdi. Türkiye görev aldı.
10 Haziran Kosova Savaşı: Savaş sonlandı.

21. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Tarih Olay
2002 2002 Haziran Türkiye, Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti (ISAF)'nin komutasını devraldı.
2003 2003 Şubat Türkiye, ISAF'ın komutasını devretti.
2004 2004 Aralık Avrupa Birliği (AB), Türkiye'nin nihai üyelik müzakerelerinin başlamasına karar verdi.
2005 1 Ocak Yeni Türk Lirası (YTL) tedavüle girdi.
14 Şubat Türkiye ikinci kez Afganistan'da ISAF'ın komutasını devraldı.
3 Ekim Avrupa Birliği, Türkiye ile katılım müzakerelerine başladı. Anlaşmazlıklardan dolayı görüşmeler istenilen zamanda başlamadı.
2011 24 Mart Türkiye, NATO'ya yeşil ışık yaktı ve İzmir'in, Libya'daki Muammer Kaddafi rejimini devirme operasyonunun komuta merkezi olmasına izin verdi.[5][6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2016. 
  2. ^ "25 Şubat 1925". tarihtebugun.org. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2016. 
  5. ^ Turkey's war in Libya 17 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ "NATO to police Libya no-fly zone". Al Jazeera. 24 Mart 2011. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024.