Sibirya histerisi
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Sibirya Histerisi, Piblokto da denilen, Kuzey Kutup Bölgesi'nde İnuit halkında gözlemlenmektedir.[1] Kültüre bağlı bir sendrom olup, kadınlarda daha fazla gözlemlenmektedir. Bu sendrom sırasında kişi nedensiz ve tehlikeli davranışlarda bulunabilir bu davranışları hafıza kaybı izler. Sibirya histerisinin İnuit kadınlarının duygularını baskı altında tutması ile ilgili ortaya çıktığı düşünülmektedir. Genellikle kış aylarında Sibirya histerisi vakalarına rastlanmaktadır.[2] Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders IV)’a göre Sibirya histerisi kültüre bağlı sendromların altında kategorize edilmiştir.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Sibirya histerisine ilk defa 1982 yılında bütün Kuzey Kutup Bölgesi’nde rastlanılmıştır. Sibirya histerisi Amiral Peary ve ekibi tarafından fark edilmiştir. Amiral Peary kadınların çığlık atarak kıyafetlerini parçaladığını anlatmıştır. Siberya histerisi bazen dakikalarca bazen ise bir saatten fazla olacak şekilde sürmektedir. Amiral Peary Sibirya histerisi geçiren birine kişi bir silaha veya başka birine zarar vermeyi denemediği sürece müdahalede bulunulmadığını gözlemlemiştir.[3]
Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilinen ilk Sibirya histerisi vakaları Kuzey Kutup Bölgesi’nde İnuit halkında görülmüştür. Dünyada çoğunlukla Grönland, Kanada ve Alaska’ya diğer İnuit halkı ise Amerika Birleşik Devletleri, Danimarka ve Rusya’ya dağılmış 150,000 – 200,000 arası Inuit ırkından insan olduğu tahmin edilmektedir. Kadınlar erkeklere göre daha fazla oranda yetişkinler ise çocuklara kıyasla daha fazla Sibirya histerisine maruz kalmaktadır. Sibirya histerisi genellikle kış aylarında daha fazla yaşanmaktadır.[4]
Semptomları[değiştir | kaynağı değiştir]
Sibirya histerisi’nin dört aşaması bulunmaktadır:
- Asabiyet ve sosyal olarak geri çekilme
- Aşırı coşku
- Sarsılma ve sersemlik
- Toparlanma
Asabiyet ve sosyal geri çekilme saatlerce hatta günlerce sürülebilir. Aşırı coşku kısmında kişi kıyafetlerini yırtabilir, çığlık atmaya başlayabilir, çevresindeki eşyaları fırlatabilir ve soğuğa karşı duyarsızlık geliştirebilir. Bu aşama genellikle 30 dk sürmektedir. Sarsılma ve sersemlik aşamasında kişi önce sarsılma nöbetleri sonrasında aşırı coşkunun neden olduğu tükenmişlik yüzünden yoğun ağırlık çökmesi ya da koma durumu yaşayabilir. Ve son aşamada, toparlanma, kişi fark edilir bir iyileşme gösterir. Hafıza kaybı Sibirya histerisi’nin bitiminde gözlenmektedir.[4] Ayrıca bazı vakaların kaprofaji yaşadıkları da belirtilmiştir.[1]
Nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Sibirya histerisine nedenleri üzerine birçok teori bulunmaktadır.
İlki biyolojik nedenlere bağlı olan A vitaminin fazlalığıdır.[5] A vitamini yağda çözülen vitaminlerden biri olup yeşil yapraklı bitkilerde rastlanmaktadır. A vitamini bazen zehirlenmeye neden olabilir. Kutup ayısı karaciğeri ve fok karaciğeri yüksek oranlarda A vitamini barınmaktadır ve zehirli olarak bilinmektedir.[4] Ayrıca yaşadıkları bölgede güneş ışınlarının azlığı D vitamini azlığına yol açmaktadır. D vitamini eksikliğinin de Sibirya histerisi’ne neden olduğu düşünülmektedir.[2] İkinci olarak psikolojik ve sosyal faktörlerin de Sibirya histerisini tetiklediği düşünülmektedir. Sibirya histerisinin geçen kışlarda yaşanan avcılık kazaları ve aç kalma ihtimallerinin yarattığı travmalar yüzünden meydana geldiği hipotezi bulunmaktadır.[4] İnuit kadınlarının ayrılık sonrası yaşadıkları büyük stresin de Sibirya histerisine yol açtığı düşünülmektedir.[6] Sibirya histerisinde kişinin yaptığı davranışlar “drum song” ritüelindeki davranışlarla parallellik göstermektedir. Bu ritüel esnasında histerik gülmeler, kontrol edilemeyen hıçkırarak ağlamalar, kolların delicesine hareket etmesini takip eden tükenme durumu yaşanır. Bu ritüel sinir ve kinin dışa vurumu olarak düşünülmektedir.Bu açıdan bakıldığında Sibirya histerisi de kişisel stresin katarsisi olarak görülmektedir.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Griffiths, M. (n.d.). Klüver-Bucy Syndrome. Retrieved from dmarkgriffiths: https://drmarkgriffiths.wordpress.com/tag/kluver-bucy-syndrome 23 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Sue Taylor, N. S. (1972). Nutrional Ecology : A New Perspective. Lambda Alpha Journal of Man, 47-59.
- ^ Brill, A. A. (1913). Piblokto or Hysteria Among Peary's Eskimos. Journal of Nervous & Mental Disease, 514-520.
- ^ a b c d e Encyclopedia of Immigrant Heatlh. (2012). London: Springer Science + Business Mediia.
- ^ Landy, D. (1985). Pibloktoq (hysteria) and Inuit nutrition: possible implication of hypervitaminosis A. Social Sciences & Medicine, 173-85.
- ^ Efron, S. (2003, July/August). Arctic Hysteria. Retrieved from Saraf Efron|Journalist: http://www.sarahefron.com/stories/arctichysteria.shtml/ 7 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.