Sızma Höyük
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Sızma Höyük |
| il: | Konya |
| İlçe: | Selçuklu |
| Köy: | Sızma |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | Yapılaşma (yoğun)[1] |
| Tescil durumu: | Tescilli[1] |
| Tescil No ve derece: | 1904 / 1,3 |
| Tescil tarihi: | 02.03.2002 |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Sızma Höyük, Konya ili'nin Selçuklu İlçesi'nin kuzeyinde, Sızma Köyü'nün hemen kuzeyinde, Konya kent merkezinin 30 km.[2] kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Höyüğün kuzeybatısında Roma Dönemi'nden kalma Kurşunlu Kalesi, kuzeyinde ise yine aynı döneme ait Nevine Kalesi yer alır. Höyük, 150 x 150 boyutlarında olup 25 metre yüksekliktedir.[3]
Yazılı tarih öncesi çağlardan beri yerleşme gören bir bölge olduğu anlaşılmaktadır. Yerleşme yerinin MÖ 2. binyıldan itibaren Sızma ile Ladik arasındaki ulaşım hattı üzerinde bulunduğu bilinmektedir. Bölge, antik Lykaonia, Doğu Frigya ve Pisidia bölgeleri arasında yer almaktadır.[3] Asur Ticaret Kolonileri Çağı'nda Orta Anadolu ticaret ağının batı yönündeki açılımının, Aksaray / Acemhöyük'ten Konya / Eğribayat - Aşağı Pınarbaşı üzerinden Sızma Höyük'e ulaştığı düşünülmektedir.[4]
Ayrıca Sızma'nın Meter Zizimene (Zizima Ana) kültü merkezi olduğu ileri sürülmektedir. Bu kültle ilgili çanak çömlek buluntuları yanında Ana Tanrıça'ya ait birçok Roma Dönemi adakları ele geçmiştir. Ana Tanrıça adakları dışında çok sayıda Angdistis Epekoos, Helios, Zeus ve Ares adakları da vardır.[5] Muhtemelen bu nedenle höyüğün Eskiçağ'da Zizima ya da Zizime olarak bilindiği ifade edilmektedir.[3]
Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyükteki kazı çalışmaları 1924 yılında Michigan Üniversitesi adına D. M. Robinson tarafından yürütülmüştür. Daha sonra 1941 yılında Remzi Oğuz Arık başkanlığında yüzey araştırmaları yürütülmüştür. Kazılarda ele geçen ve Konya Arkeoloji Müzesi'ne verilen buluntular üzerinde 1996 yılında H. Bahar tarafından çalışmalar yapılmıştır.[3] Ayrıca 2007 yılında H. Bahar ve ekibi tarafından yürütülen Konya ve Karaman İlleri ve İlçeleri 2007 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması sırasında da höyükte araştırma yapılmıştır.[5] Robinson tarafından yapılan kazı çalışmaları yerleşmede Ana Tanrıca Mitri Zizimene'ye ait bir tapınağı ortaya çıkarmak içindi. Dorymenes tarafından Zizimene'yle ilişkilendirilen Roma Yunancasıyla yazılmış bir kitabe bulunmasına ve sondajda 25 metreye kadar derine inilmesine karşın tapınak kalıntılarına ulaşılamamıştır. On sondajda yürütülen bu kazı çalışması tek ve önceden belirlenmiş bir hedefe yönelik olarak yapılmış görünmektedir. Bilimsel anlamda bir kazı çalışması olmadığı ileri sürülmektedir.[6]
Tabakalanma[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyük ve çevresinde 1941 yılında Remzi Oğuz Arık başkanlığında yapılan yüzey toplamalarında Kalkolitik Çağ'dan başlayarak Klasik Çağlar'a kadar uzanan dönemlere ait çanak çömlek parçaları toplanmıştır. Malzeme ağırlıklı olarak Erken Tunç Çağı'na aittir. H. Bahar'ın çalışmalarında ise Kalkolitik Çağ, Erken Tunç Çağı, Geç Tunç Çağı, Erken ve Geç Demir Çağı, Helenistik Dönem ve Roma Dönemi çanak çömleği ve maden cürufları ele geçmiştir.[3]
Buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüzey toplamalarında ele geçen maden cüruflarından yerleşmede Antik Dönemlerde bakır ve kurşun yataklarından maden üretimi yapıldığı anlaşılmaktadır.[5] Ayrıca yakınlardaki cıva yataklarının milattan önceki yıllara kadar eski dönemlerde de işletildiği tahmin edilmektedir.[7]
R. O. Arık toplamalarında ele geçen çanak çömlek parçalarının Alişar, Alacahöyük, Karaoğlan ve Ahlatlıbel buluntularıyla benzerlik gösterdiği belirtilmektedir.[8]
Çanak çömlek buluntuları biçim ve renk olarak Ege Uygarlıkları'ndan eski Girit Uygarlığı çanak çömleği grubuna girmektedir. Bu çerçevede MÖ 2500 – 3000 yılları önerilmektedir.[8] Hamur renkleri çeşitlilik göstermektedir. Açıktan koyuya kahverengi tonlar, kiremit rengi, değişik tonlarda gri renkli hamurla çalışılmıştır. Hamurlarında bolca mika, kum ve saman katkı kullanılmıştır. Hem el yapımı, hem de çark yapımı ve farklı pişme derecelerinde çanak çömlek buluntuları vardır. Bazılarının oldukça ince bir işçilik gösterdiği görülmektedir. Geniş bir biçim çeşitliliği vardır.[9]
Daha çok krem rengi astarlı olan kaplar siyah ve kahverengi paralel şeritler ve dalga bezekleriyle işlenmiştir. Renkli kaplar içinde ise gri çanak çömlek ağırlıklıdır. Bu kaplar Gordion kaplarıyla benzerlik gösterir. Bunların yanında kahverengi ve devetüyü renkte farklı biçimlerde kaplar da mevcuttur. Bu buluntular dolayısıyla yerleşme büyük ölçüde Batı, Güneybatı Anadolu ve Orta Anadolu ile ilişkilendirilmektedir.[10]
Kazı ve yüzey toplamalarında ele geçen buluntular içinde en önemlileri yerleşimdeki inanç sistemini yansıtan buluntulardır. "Ana Tanrıça Mitri Zizemene" ifadesi yer alan kitabe yanında Ana Tanrıça'yı betimleyen heykelcikler söz konusu buluntuları oluşturur. Sırma Höyük'te Zizimene adı altında Kibele'ya tapıldığı kabul edilmektedir.[11] İki yanında aslan figürü yer alan Tanrıça heykelcikleri, aslanlı tahtlarda oturur biçimde tasvirler edilen Tunç Çağı Mezopotamya'sının İnanna - İştar'ı ve Mısır inancındaki İsis - Sekhmet'i ile[12] Çatalhöyük'ün iki yanındaki leoparlarla betimlenen heykelcikleri arasındaki benzerlik dikkat çekicidir.[11]
Sızma Höyük 1960 yıllarda Pisidia Bölgesi'nde araştırmalar yapan James Mellaart tarafından Sultandağ Grubu olarak tanımlanan kültür grubu içinde değerlendirilmiştir. Yerleşmenin, MÖ 2500 – 3000 yıllarında büyük olasılıkla geniş bir siyasi birlik ve geniş bir ticaret ağı içinde yer aldığı düşünülmektedir.[13]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yakın plan kroki
- Fotoğraflar4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
- ^ Seher Özdemir, Sh.: 8
- ^ a b c d e "TAY –- Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
- ^ Seher Özdemir, Sh.: 14
- ^ a b c "TAY –- Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
- ^ Seher Özdemir, Sızmahöyük ve Tanrıça Zizimene Kültü 21 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh.: 4
- ^ Seher Özdemir, Sh.: 12
- ^ a b Seher Özdemir, Sh.: 5
- ^ Seher Özdemir, Sh.: 57
- ^ Seher Özdemir, Sh.: 5 - 6
- ^ a b Seher Özdemir, Sh.: 39
- ^ Seher Özdemir, Sh.: 18
- ^ Seher Özdemir, Sh.: 60
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Seher Özdemir, Sızmahöyük ve Tanrıça Zizimene Kültü Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi - 2007