Sütoluk, Posof
| Sütoluk | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Sütoluk Sütoluk'nun Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2300 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 86 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Sütoluk, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Sütoluk köyünün eski adı, Satkepela'dır. Gürcüce bir yer adı olan Satkepela (სატყეპელა), yün çırpmada kullanılan sopanın adıdır.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Satkabel olarak girmiştir. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Satkabel (صاتقابەل) olarak geçer.[5] 93 Harbi'nde Ardahan bölgesini ele geçiren Ruslar ise 1886 yılındaki nüfus tespitinde köyün adını Satkepel (Саткепел) olarak kaydetmiştir.[6] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, köyün adını Satkebeli (სატყებელი) olarak yazmış ve bu yer adının Gürcüce olduğunu belirtmiştir.[7]
Satkepela, Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Samtshe'de yer alır. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. Bu yerleşme, üç yüz yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusların eline geçti. Rus idaresinde Satkepela, Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Sakire nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi. 1886 yılında köyde 48 kişi yaşıyordu. Satkepela'nın nüfusu Rus idaresi sırasında artmış, 1896’da 62 kişiye, 1906’da da 84 kişiye yükselmiştir. Bu tespitlerde nüfusun tamamı "Kürt" olarak kaydedilmiştir.[8][9] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli de köyün nüfusunun Kürtlerden oluştuğunu yazmıştır.[7]
Satkepela, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Satkepela köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Satkepela, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshof kazasının Damal nahiyesine bağlıydı.[5] 1935 genel nüfus sayımında "Satkabel" olarak yazılmış olan köy, bu tarihte Cilvana nahiyesine bağlanmıştı ve nüfusu 149 kişiden oluşuyordu.[11] Satkepela / Satkabel "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Sütoluk olarak değiştirilmiştir.[12] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Sütoluk (Satkabel)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Sütoluk köyü, Ardahan il merkezine 108 km, Posof ilçe merkezine 27 km uzaklıktadır.[14] Köy, Posof'un en yüksekte bulunan köyüdür.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 86[2] |
| 2021 | 89[2] |
| 2020 | 91[2] |
| 2019 | 91[2] |
| 2018 | 85[2] |
| 2017 | 89[2] |
| 2016 | 80[2] |
| 2015 | 69[2] |
| 2014 | 81[2] |
| 2013 | 72[2] |
| 2012 | 71[2] |
| 2011 | 74[2] |
| 2010 | 83[2] |
| 2009 | 82[2] |
| 2008 | 86[2] |
| 2007 | 85[2] |
| 2000 | 140[14] |
| 1990 | 299[16] |
| 1985 | 341[17] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Sutoluk, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Sütoluk Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 188 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5.
- ^ "სატყეპელა" - Cavaheti Diyalekti Sözlüğü
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 326" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 748". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ a b "Sütoluk Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Kaya, Günay (2005). "Posof Çayı Havzası'nda Yerleşmeler". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5 (1). dergipark.org.tr. s. 79. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.