Roman Karmen
Roman Lazareviç Karmen (Rusça. Рома́н Ла́заревич Карме́н) (29 Kasım 1906, Odessa - 28 Nisan 1978, Moskova) Ukrayna yahudisi asıllı sovyet savaş kameramanı, film yönetmeni ve senarist. Belgesel film tarihinin en etkili figürlerden biri olarak kabul edilir.
Yaşamı ve Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Asıl adı Roman Kornman'dır. Karmen, Odessalı tanınmış bir gazeteci olan babası Lazar Kornman'ın mahlasıdır.[1]
1923'ten 1930'a kadar Ogoniok gazetesinde fotoğrafçı-muhabir olarak çalıştı. 1932'de VGIK'de kameramanlık çalışmalarını tamamladı. 1930'dan itibaren Moskova'da belgesel sinema stüdyolarında (bugünkü adıyla RTSSDF - РЦСДФ) çalışmaya başladı. 1939 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne üye oldu.
1936-39 yılları arasında İspanya'da yaşadı. İspanya İç Savaşı sırasında yaptığı filmle tanınmaya başladı ve her politik görüşten sinemacının takdirini kazandı.[2]
II. Dünya Savaşı'nda cephede çalıştı ve bir grup kameramana liderlik etti. 23 Temmuz 1944 tarihinde Sovyet birlikleri savaşın tarihinde ilk kez bir Nazi toplama kampını, Majdanek toplama kampı'nı keşfettiler. Majdanek, Nazilerin yürüttüğü "endüstriyel katliamın" ilk resmi kanıtıydı. Karmen krematoryumların bacalarından çıkan külün gübre olarak kullanıldığı lahana tarlaları karşısında şoka uğradı, yakın planlara girerek etkileyici çekimler gerçekleştirdi. Fakat görüntüler dünya medyasında Sovyet propagandası zannedilerek uzun süre dolaşıma sokulmadı.[3]
1960'tan itibaren VGIK'te belgesel film öğrencilerinin eğitimine başkanlık yaptı. Aynı zamanda belgesel sinema üzerine pek çok çalışmaya imza attı.
Roman Karmen, 1959'da Azerbaycan Cumhuriyeti'nin sanatçı emeritusu, 1971'de Sovyetler Birliği Halk Sanatçısı ve 1971'de Sosyalist Çalışma Kahramanı olarak ödüllendirilmiştir.[4] Moskova'da törenle defnedilmiştir.[5]
Film stili[değiştir | kaynağı değiştir]
Karmen'in belgesel tarzı hem çok etkili hem de tartışma yaratan cinstendi. Anahtar karelerin arka arkaya tekrarı ayırt edici özelliğiydi. Savaşın duygusunu yansıtmayı başarırken, önemli savaşları yeniden sahneleyerek Cinéma vérité'nin kurallarını sık sık bulanıklaştırmıştır. 1942'deki Leningrad kuşatmasının kaldırılmasını (Ленинград в борьбе, 1942), 1955'teki Dien Bien Phu kuşatmasında (Вьетнам, 1955) Viet Minh'in zaferini ve 1956'da Fidel Castro liderliğindeki militanların Küba'ya inişini birinci ağızdan belgeselleştirmişti.
2001'de Fransız belgesel yönetmenleri Dominique Chapuis ve Patrick Barbéris, "Roman Karmen: Devrimin Hizmetinde Bir Sinema Delisi"[6] adlı 90 dakikalık bir film yaptılar. Ertesi yıl Barbéris, "Roman Karmen, Kızıl Efsane" adlı eleştirel bir portresini yayınladı.[7]
Komünizm propagandası[değiştir | kaynağı değiştir]
Karmen bir komünistti ve 1950'lerde Güney Doğu Asya'da, 1960'larda da Güney Amerika'da Komünizmin yükselişini belgeledi. Çin'de Mao Tse-Tung, Vietnam'da Ho Chi Minh, Küba'da Fidel Castro ve Şili'de sosyalist başkan Salvador Allende'ye kişisel erişim izin almıştı. İspanyol İç Savaşı'nı, II . Dünya Savaşı'nda Moskova ve Leningrad muharebelerini, Birinci Çinhindi Savaşı'nı gözler önüne sermek için hayatı boyunca seyahat etti.
Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1933: Moskova 1932
- 1939: İspanya (Испания), İspanyol İç Savaşı üzerine
- 1942: Savaşan Leningrad (Ленинград в борьбе), Leningrad Kuşatması üzerine
- 1942: Alman birliklerinin Moskova yakınlarında ezici yenilgisi (Разгром немецких войск под Москвой), Moskova Muharebesi üzerine
- 1945: Berlin'in Düşüşü (Берлин), Berlin Muharebesi üzerine
- 1946: Halkların Yargısı (Суд народов), Nürnberg Duruşmaları üzerine. Filmin Nürnberg Duruşmaları adıyla İngilizce versiyonu da yapıldı.
- 1953: Hazar Bölgesi Petrol İşçilerinin Hikâyesi (Повесть о нефтяниках Каспия) Hazar bölgesindeki petrol endüstrisi çalışanları üzerine
- 1955: Vietnam (Вьетнам), Dien Bien Phu Muharebesi üzerine
- 1956: Hint Sabahı (Утро Индии)
- 1958: Geniştir Benim Memleketim (Широка страна моя. . . ), Kinopanorama ile üretilen ilk Sovyet sinema filmi.
- 1959: Deniz Faithleri (Покорители моря)
- 1961: Tutuşan Ada (Пылающий остров), Domuzlar Körfezi Çıkarması üzerine
- 1965: Vatanseverlerin Büyük Savaşı (Великая отечественная), Alman-Sovyet Savaşı'nın bitişinin 20. yıldönümü
- 1967: Grenada, Grenada, Ah Benim Grenadam… (Гренада, Гренада, Гренада моя…), İspanyol İç Savaşı üzerine (Konstantin Simonov ile birlikte)
- 1969: Yoldaş Berlin (Товарищ Берлин)
- 1972: Yanan Kıta (Пылающий континент)
- 1976: Corvalán'ın Kalbi (Сердце Корвалана), Şili Komünist Partisi'nin tutuklu genel sekreteri Luis Corvalán üzerine
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Roman Karmen". Yadvashem. 14 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Roman Karmen,7 1 ; A Top Film Maker In the Soviet Union". New York Times. 30 Nisan 1978. 27 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ II. Dünya Savaşının En Önemli Olayları (Renkli), 9. Bölüm. Netflix.
- ^ "Roman KARMEN". Kinoglaz. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Funeral of famous Soviet documentary film maker Roman Karmen in Moscow". YouTube. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Roman Karmen, un cinéaste au service de la révolution 14 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dominique Chapuis & Patrick Barbéris, Kuiv Productions / Arte France, 2001
- ^ Roman Karmen, une Légende Rouge 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dominique Chapuis & Patrick Barbéris, Seuil, 12 October 2002
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- IMDb'de Roman Karmen
- (Fransızca) Trung Gia Konferansı20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'nda Roman Karmen'in iki fotoğrafı , Vietnam, 4 Temmuz 195420 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransız Savunma Bakanlığı arşivleri ECPAD)
- (Fransızca) Sous l'œil d'un cinéaste soviétique, Cindy Cao
- (Fransızca) Genişletilmiş filmografisi
