Pavlik Morozov
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Temmuz 2013) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Pavel Trofimoviç Morozov (Rusça: Па́вел Трофи́мович Моро́зов; 14 Kasım 1918 – 3 Eylül 1932), daha çok Küçük Pavlik olarak bilinir. Sovyet propagandasında şehit Sovyet genci olarak yüceltilmiştir. 14 yaşındayken babasını otoriteye ihbar etti ve ailesi tarafından linç edildi. O'nun hikâyesi Sovyet ahlak hikâyesiydi: Devlete karşı olmak bencillik ve gericilikti ve devlete olan sevgi aileye olan sevgiden daha yüksek bir erdemdi. Öyküsü şarkı, senfonik şiir, tiyatro, tam uzunlukta opera gibi çeşitli şekillerde aktarıldı. Hikâye, jenerasyonun ahlaki normları üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.[1] Hikâyesi ile ilgili çok az orijinal kayıtın pek çoğu ikinci tanıkların söylentisinden oluşmaktadır. Güncel araştırmalara göre Pavlik gerçekten öldürülen bir çocuk olmasına rağmen hikâyesi büyük olasılıkla sahtedir. Morozov'un hikâyesi , 1937'de Sergey Eisenstein'ın yönetmeni olarak yayımladığı Bejin Çayırı isimli filminin temelini oluşturdu.
Propaganda hikâyesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Hikâyenin en popüler aktarımı şöyledir: Yekaterinburg'un 350 km kuzeydoğusunda Gerasimovka'da doğan Morozov, okulunda devrimci lider olan bir komünistti ve Stalin'in kolektifleştirme çalışmalarını destekliyordu. 1932'de 14 yaşındayken babasını gizli polise ihbar etti. Sözde bir Sovyet köyü olan yöneticisi olan babası sahte belgeler yapıp bunları SSCB'nin düşmanlarına ve haydutlara satmıştı. Babası Trofim Morozov on yıl bir çalışma kampında çalışma cezası ve daha sonra idam cezanına çarptırıldı..[1] Fakat Pavlik'in ailesi yaptıklarını hoş karşılamadı. Aynı yılın 3 Eylül'ünde amcası, dedesi, büyükannesi ve kuzeni Pavlik ile beraber küçük kardeşni öldürdü. Amcası hariç tüm ailesi GPU tarafından gözaltına alındı ve bir idam mangası tarafından idam edildi.
Pavlik'in katillerine merhamet gösterilmemesi için Sovyetler Birliği'nin her yerinden mahkemeye binlerce telgraf geldi. Sovyetler, Pavlik'i gericiler tarafından öldürülen şanlı bir şehit olarak ilan ettiler. Heykelleri yapıldı ve çok sayıda okul ile gençlik grubuna O'nun onuruna ismi verildi. Morozov'un gittiği Gerasimovka okulu bir mozole hâline geldi ve Sovyetler Birliği'nin her yerindeki okullarının okul gezileri için uğrak bir yer hâlini aldı.
Sonraki araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Sovyetler Birliği'nin çöküşünden itibaren Pavlik Morozov efsanesi ile ilgili kanıtlar ortaya çıkmaya başladı. Sovyet Yazarlar Birliği'nden ihraç edilen Yuri Druzhnikov 1980'lerin ortalarında, hayatta kalan bir görgü tanığıyla bir araya gelerek, Pavlik hakkında belgesel bir kitap yazdı. Başlangıçta samizdat dolaşan bu kitap 1988 yılında İngiltere'de Rusça Юрий Дружников, Доносчик 001, или Вознесение Павлика Морозова ismiyle yayımlandı. Kısa bir süre sonra çeşitli dillere çevrildi. 1996'da ilk İngilizce çevirisi Informer 001: Myth Pavlik Morozov adı altında çıktı. Druzhnikov kitabında Pavlik'in yaşam öyküsünün Sovyet propagandası versiyonu her yönüyle ihtilaflı olarak belirtmiştir. Örneğin Sovyet edebiyatının farklı kaynaklarında farklı yaşlarda öldürüldüğü, farklı ders kitaplarında ise hepsi birbirinden farklı Pavlik fotoğrafları vardı. Gerçeğinde ise öldürüldüğünde bir devrimci değildi. Sovyet kaynaklarına göre Pavlik'in dedesi onun ölümünden sorumluydu ama Druzhnikov'a göre dedesi Pavlik'in ölümünden dolayı üzüntülüydü, kaybolup gittiğinde arama düzenledi ve davalar boyunca masumiyetini korudu. Açıkça söylenmemiş olmasına rağmen Druzhnikov yaptığı araştırmalar sırasında Pavlik'in bir GPU mensubu tarafından öldürüldüğü ipuçlarına ulaşmıştır.
Catriona Kelly 2005'te yayımladığı Comrade Pavlik: The Rise and Fall of a Soviet Boy Hero isimli kitabında resmi açıklamaların neredeyse tamamen kurgusal, delillerinse yarım yamalak ve tanıklar tarafından iddia edilenlerinse ikinci el olduğu konusunda Druzhnikov ile aynı fikirdedir. Pavlik ailesini ihbar etmemiş ve olağan bir kavgadan sonra öldürülmüşlerdir. Kelly de resmi belgelerin değişen zaman ve propaganda yöntemlerine göre değiştirildiğini vurgulamıştır. Bazı açıklamalarda babasının sahte belge hazırladığı değil tahıl stokladığı, diğerlerinde ise babasını gizli polise ihbar etmediğini ama öğretmenine söylediği vardır. Bazı açıklamalarda Pavlik'in öldürülme yöntemi testereyle başının kesilmesi olarak geçer. Pavlik'in var olan tek fotoğrafı, heykel ve çocuk kitaplarındaki resimlerle neredeyse hiç benzerlik taşımayan yetersiz beslenmiş bir çocuğu göstermektedir.
Davanın resmi arşivlerine erişim imkânı bulunan Kelly, Druzhnikov'un Pavlik'in bir GPU mensubu tarafından öldürülmesi teorisinin olası olmadığını belirtir. Druzhnikov ise kitabında Kelly'i yoğun intihalle suçlar ve arşive girmesine izin veren GPU'nun devamı olan FSB çalışanlarına bağlı olduğunu belirtir..[2]
En son araştırmalara göre; Gerasimovka, Sovyet basınında kollektivizasyon sırasında devlet kontrollü kolektif çiftliklere (kolhoz) katılmayı reddeden çiftçilerin "Kulak yuvası" olarak tanımlanıyordu.Pavlik yanlış bir şey yaptıklarında komşularını ve bir kadın için ailesini terkeden babasını suçluyordu.[1] Pavlik bir devrimci değildir ama olmak istiyordu. Çocuğun öldürülmesine ailesinin dahil olduğunu gösteren hiçbir kanıt yoktur.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Orlando Figes The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia, 2007, ISBN 0-08050-7461-9, pages 122-126.
- ^ Журнальный зал | Вопросы литературы, 2006 №3 | Ю. ДРУЖНИКОВ - Катриона Келли, Павлик Морозов и Лубянка. 23 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at magazines.russ.ru
- Death in Taiga: Soviet Childhood 22 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Economist, 2 Haziran 2005
- Yuri Druzhnikov, Informer 001: The Myth of Pavlik Morozov, Transaction Publishers, 1996 (online, in Russian 30 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
- Catriona Kelly, Comrade Pavlik: The Rise and Fall of a Soviet Boy Hero, Granta Books, 2005
