Otağlı, Damal
| Otağlı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Otağlı Otağlı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Damal |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2151 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 366 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Otağlı, Ardahan ilinin Damal ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Otağlı köyünün eski adı Arzada veya Erzede'dir. Ardzadahevi (არძადახევი) olarak da bilinen köyün adını Rus idaresi 1886 yılında Arzada-Köy (Арзада-Кёй) biçiminde kaydetmiştir.[3][4] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, Erzede (ئەرزەدە) olarak geçer.[5]
Arzada veya Arzadahevi, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Eruşeti bölgesi, Gürcistan’ın en eski Hıristiyanlık merkezi olarak bilinmektedir.[6] 93 Harbi'nin ardından Ruslar Eruşeti bölgesini ele geçirdiğinde köyün nüfusunun 142 kişiden oluşması, buranın yeni bir yerleşme olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1694-1732 dönemini kapsayan Defter-i Caba-i Vilayet-i Çıldır adlı cebe defterinde adının geçmemesi, Otağlı köyünün daha geç dönemde ortaya çıktığı anlamına gelir.[7][8] Öte yandan Otağlı köyü sınırları içinde megalit kalenin varlığı da bu yörenin eski çağlardan beri yerleşme alanı olduğunu işaret etmektedir.[9] 1886 yılında 142 kişiden oluşan nüfusunun tamamı Rus idaresince "Türkmen" olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Arzada-Köy, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasına (uçastok) bağlı Sorsi nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi. Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896'da 190 kişiye, 1906'da 249 kişiye ulaşmıştır.[10]
Arzada köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Arzada köyünü de kapsayan Ardahan ile Artvin bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[11]
Arzada köyü, 1928 yılında "Erzede" adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Damal nayihesine bağlıydı.[5] 1935 genel nüfus sayımında da "Erzede" adıyla kaydedilmiş olan köy, bu tarihte Posof kazasının Damal nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 329 kişiden oluşuyordu.[12] Arzada veya Erzede "yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Otağlı olarak değiştirilmiştir.[13]
Otağlı köyünün kuzeyinde. deniz seviyesinden 2.160 metre yükseklikteki bir tepede megalit bir kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Arzada Kalesi'nin (26 × 23 m) kuzey tarafında siper izleri fark edilmektedir.[9]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Otağlı köyü, Ardahan il merkezine 50 km, Damal ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 366[2] |
| 2021 | 384[2] |
| 2020 | 394[2] |
| 2019 | 403[2] |
| 2018 | 409[2] |
| 2017 | 432[2] |
| 2016 | 440[2] |
| 2015 | 460[2] |
| 2014 | 493[2] |
| 2013 | 510[2] |
| 2012 | 522[2] |
| 2011 | 547[2] |
| 2010 | 549[2] |
| 2009 | 563[2] |
| 2008 | 549[2] |
| 2007 | 533[2] |
| 2000 | 558[14] |
| 1990 | 708[15] |
| 1985 | 955[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Otagli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Damal Otağlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 183 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 326 sayfa.
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 366, ISBN 9789941478178.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 111, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 126" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 649". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ a b "Otağlı Köyü". YerelNet.org.tr. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.