Otağ

Tündük (çadır bacası / penceresi)

Otağ - Türk, Altay ve Moğol halk kültüründe Hakan Çadırı. Büyük ve görkemli çadır. Otak (Otav) veya Otu (Otuv) da denir. Moğollar ise Macan (Majkan, Mayhan, Mayıkan) derler. Çadırdan farkı, yuvarlak ve süslü olmasıdır. Osmanlı’da Padişah çadırlarına bu ad verilmiştir. Yeryüzü büyük bir otağa benzetilir. Yaşam Ağacı ise onun ortasındaki direktir. Türk kültüründe çadır önemli bir yere sahiptir. Kırgızlar Bozuy derler. Farklı renklerdeki çadırlar farklı anlamlara gelir. Ak Otağ, Kara Otağ, Kızıl Otağ, Sarı Otağ gibi… Oğuz Han ölüp de yerine oğlu Gün Han tahta çıkınca kendi Altın Otağ kurdurur. Kendi otağının sağ yanına altı, sol yanına da altı çadır kurdurur. Sağ tarafa 40 kulaçlık bir direk diktirip başına altın bir tavuk koydurur, dibine ak bir koyun bağlatır. Sol yanına da 40 kulaç bir direk diktirip onun üzerine de gümüş bir tavuk koydurur, dibine kara bir koyun bağlatır. Koyun güç simgesidir. Bu bağlamda Türk yurdu ve devleti üç boyutludur. Doğu-Batı (Sağ-Sol), Kuzey-Güney ve Gök-Yer.

1. Akça Otağ: Kağan (Hakan) Çadırıdır. Korkut Ata öykülerinde Han’ların verdikleri şölenlerde, erkek çocuğu olanların oturduğu çadırdır.
2. Gökçe Otağ: Kam Çadırıdır. Şamanlar, din adamları veya bilge Kocalar ayrı bir öneme sahip olup mavi renkli çadırda otururlar.
3. Boz Otağ: Han Çadırıdır. Hanların seviyesi Hakana göre biraz daha düşük olduğu için biraz daha düşük bir statüyü ifade eder. Ayrıca vezirlerin çadırı da boz renklidir.
4. Kızıl Otağ: Yüksek rütbeli ve saygın konumlu Devlet görevlilerinin otağıdır. Han’ların verdikleri şölenlerde, kız çocuğu olanların oturduğu çadırdır.
5. Sarı Otağ: Düşük rütbeli Devlet görevlilerinin otağıdır. Han’ların verdikleri şölenlerde, kız çocuğu olanların oturduğu çadırdır.
6. Kara Otağ: Soylu olmayan, sıradan halkın içinden çıkan ama sonradan mevki edinen Han’ların otağıdır. Ayrıca Han’ların verdikleri şölenlerde, çocuğu olmayanların oturduğu çadırdır.
7. Yeşil Otağ: Din adamlarının çadırıdır. İslam dininin etkisiyle ortaya çıkmış olması muhtemeldir.

Otağ, Türk kültüründe önemli yer tutan büyük ve süslü geçici konakdır. Türk kültüründe ve aile yapısında Otağ ailenin kadın üyeleri tarafından kurulur. Ardından içerisi ailenin hanımı tarafından dekore edilirdi.

Etimoloji

(Ot/Od/Ud) kökünden türemiştir. Od (ateş) ile bağlantılıdır. İçinde ateş yakılan barınak demektir.

Kaynakça

• Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt13 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF
• Uzman Tarih 4 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Otağ Nedir? 27 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.