Oktay Efendiyev

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Oktay Efendiyev
Kendi dilinde adıOqtay Əfəndiyev
Doğum26 Mart 1926 (98 yaşında)
Bakü, Transkafkasya SFSC, Sovyetler Birliği
Ölüm26 Şubat 2013 (86 yaşında)
Bakü, Azerbaycan
Defin yeriİkinci Fahri Hiyaban
MilliyetAzeri
Mezun olduğu okul(lar)Bakü Devlet Üniversitesi
Moskova Doğu Araştırmaları Enstitüsü
MemleketGöyçay
Kariyeri
DalıTarih
Çalıştığı kurumlarAzerbaycan Millî İlimler Akademisi
Bakü Devlet Üniversitesi
Marmara Üniversitesi
Hazar Üniversitesi

Oktay Abdülkerim oğlu Efendiyev (Azerice: Oqtay Əbdülkərim oğlu Əfəndiyev; 26 Mart 1926 – 26 Şubat 2013), Azeri tarihçi, oryantalist ve profesördü. Tarih Bilimleri Doktoru ve Azerbaycan Millî İlimler Akademisi'nin Sorumlu Üyesi olan Efendiyev Azerbaycan Safevi Araştırmaları Okulu'nun kurucusu kabul edilir.[1]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Oktay Abdülkerim oğlu Efendiyev 26 Mart 1926'da o zamanlar Sovyetler Birliği'nin bir parçası olan Transkafkasya SFSC'nin Bakü kentinde (günümüzde Azerbaycan) doğmuştur.[2] Babası Abdülkerim Efendiyev, Gori Öğretmenler Okulu ve Azerbaycan Devlet Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi mezunuydu. Memleketi Göyçay'da ve Azerbaycan Pedagoji Enstitüsü'nde ders vermiştir. Annesi Kübra Hanım Efendiyeva sağlık alanında çalışıyordu. 8 yaşında iken babasını kaybeden Efendiyev, annesi ve amcası Resul Rıza tarafından yetiştirilmiştir.[3]

Akademik kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Oktay Efendiyev 1945'te Bakü Devlet Üniversitesi'ne girmiş, ancak bir yıl sonra eğitimine Moskova'da devam etmiştir. Moskova Doğu Araştırmaları Enstitüsü'nden mezun olmuş ve 1955'te doktora tezini savunmuşdur. 1993'te profesör olmuştur. Azerbaycan Milli İlimler Akademisi (AMİA) Tarih Enstitüsü'nde yaklaşık altmış yıl çalışmıştır. 2001'de AMİA'nın ilgili üyesi olmuştur.[3]

Esas olarak Safevi İmparatorluğu'nun sosyo-politik ve sosyo-ekonomik tarihini incelemiştir. Ayrıca Efendiyev İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Şirvanşahlar tarihinin incelenmesi üzerine makaleler kaleme almıştır.[4] Efendiyev Moskova'da yayınlanan Azerbaycan Sovyet Ansiklopedisi, çok ciltli Sovyetler Birliği Tarihi ve Sovyet Tarihi Ansiklopedisi eserlerinin yazarlarından biriydi. Ayrıca İstanbul'da yayınlanan İslam Ansiklopedisi üzerinde çalışmıştır. Efendiyev, Azerbaycan Ulusal Ansiklopedisi yayın kurulu üyesiydi. Efendiyev, AMİA Tarih Enstitüsü'nün "Azerbaycan Ortaçağ Tarihi" bölümünü yönetmiştir. 6 bilim doktoru ve 12 bilim adayı yetiştirmiştir. Efendiyev Bakü Devlet Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve Hazar Üniversitesi'nde çalışmıştır. 1994–2004 yılları arasında Hazar Üniversitesi'nde Kafkas ve Orta Asya Araştırmaları Enstitüsü'nün direktörlüğünü yapmıştır.

Efendiyev'in eserlerine W. Floor,[5][6] H. Halm, I. P. Petrushevsky, G. R Romer, Jean-Paul Roux, F. Sumer, Y. E. Bregel, I. Melikoff,[7] A. Allouch, S. Kitagawa, O. Altstadt, K. Kutsia, E. Gruner, A. Yaman, M. Temizkan, N. Chetinkaya, E. I. Vasilieva, L. P. Smirnova, vb tarafından atıfta bulunulmuştur.

Araştırmacılar Bruce Grant ve Lale Yalchin-Heckmann, Efendiyev'i "Safeviler tarihi konusunda tanınmış bir Azerbaycanlı uzman" olarak nitelendirmiştir.[8] Azerbaycanlı tarihçi İsmail Memmedov, Efendiyev'i "Safevi devlet tarihinin en büyük araştırmacısı" olarak nitelendirmiştir.[9] Amerikalı antropolog Marjorie Mandelstam Balzer, Efendiyev'in İslam'a muğlak bir yaklaşımı olduğunu ve bunun zamanına göre ilerici olduğunu yazmıştır.[10]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Oktay Efendiyev, 26 Şubat 2013 gecesi Bakü'de ölmüştür.[11] Bakü'de İkinci Fahri Hiyaban'na defnedilmiştir.[12]

Seçilmiş işleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Образование азербайджанского государства Сефевидов в начале XVI в.. — Б., 1961.
  • Азербайджанское государство Сефевидов в XVI веке / Редактор академик А. А. Ализаде. — Б.: Элм, 1981. — 306 с.
  • Azərbaycan Səfəvilər Dövləti (азерб.). — Б., 1993. — 304 с.
  • Azərbaycan Səfəvilər dövləti (азерб.). — Б.: Şərq-Qərb, 2007. — 407 с.

Makaleler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • К некоторым вопросам внутренней и внешней политики Шаха Исмаила (1502 — 1524 гг.) // Труды Института истории АН Азерб. ССР.. — Б., 1957. — Т. XII. — С. 150–180.
  • Из истории социальной и политической борьбы в Азербайджане на рубеже XV — XVI вв. // Краткие сообщения Института востоковедения АН СССР. — 1960. — No. 38. — С. 35–40.
  • Некоторые сведения о последних ширваншахах Дербендской династии // Ближний и Средний Восток. — М., 1962.
  • О малоизвестном источнике XVI в. по истории Сефевидов // Известия АН Азерб. ССР, серия обществ. наук. — 1964. — No. 2. — С. 61–68.
  • Искендер Мунши // Советская историческая энциклопедия. — 1965. — Т. VI. — С. 325.
  • Исмаил I // Советская историческая энциклопедия. — 1965. — Т. VI. — С. 351.
  • Дон Хуан Персидский или Орудж-бек Баят? // Известия АН Азерб. ССР, серия истории, философии и права. — 1966. — No. 2. — С. 62–70.
  • Минадои и его «История войн между турками и персами» // Известия АН Азерб. ССР.. — Б., 1967. — No. 1. — С. 59–66.
  • Сефевие // Советская историческая энциклопедия. — 1969. — Т. XII. — С. 815.
  • Сефевидов государство // Советская историческая энциклопедия. — 1969. — Т. XII. — С. 815. (совместно с А. П. Новосельцевым)
  • Тахмасп I // Советская историческая энциклопедия. — 1973. — Т. XXIV. — С. 153.
  • Узун-Хасан // Советская историческая энциклопедия. — 1973. — Т. XXIV. — С. 708.
  • Le role des tribus de la langue turque dans la creation de l'Etat Safavide (фр.) // Turcica. — 1975. — No 6. — P. 24–33.
  • Сефевиды // Большая советская энциклопедия. — 1976. — Т. XXIII. — С. 325. (совместно с А. П. Новосельцевым)
  • Шахсевены // Советская историческая энциклопедия. — 1976. — Т. XVI. — С. 145.
  • К освещению некоторых вопросов истории Сефевидов в современной иранской историографии // Против буржуазных фальсификаторов истории и культуры Азербайджана. — Б., 1978.
  • О периодизации истории Тебриза в ХV-ХVI вв. // Товарно-денежные отношения на Ближнем и Среднем Востоке в эпоху средневековья. — М., 1979. — С. 237–245.
  • Новый труд по истории Сефевидского государства // Известия АН Азерб. ССР. Серия истории, философии и права. — Б., 1979. — No. 4. — С. 133–138.
  • О подати тамга и ее значении в городской экономике Азербайджана и сопредельных стран в XV— XVI вв. // Ближний и Средний Восток. Товарно-денежные отношения при феодализме.. — М., 1980. — С. 238–243. (совместно с Ш. Б. Фарзалиевым)
  • Сефевиды и Ардебильское святилище шейха Сефи // Бартольдовские чтения 1982 г. Тезисы докладов и сообщений.. — М., 1982.
  • On Turkic language tribes in Azerbaijan and Eastern Anatolia in the XV-XVI centuries (англ.) // V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi: İstanbul, 21-25 Ağustos 1989 : tebliğ özetleri. — İs.: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi, 1989.
  • Safavi Devletinin Kuruluşunda Türk Aşiretlerinin Rolü (тур.) // Yabancı Araştırmacılar Gözüyle Alevîlik: Tuttum Aynayı Yüzüme Ali Göründü Gözüme. — İs.: Ant Yayınları, 1989.
  • Gence (тур.) // İslâm Ansiklopedisi (англ.)русск.. — 1996. — C. XIV. — S. 17–20.
  • Немного о карабахских меликствах // The History of the Caucasus. The scientific-public almanac. — Б., 2001. — No. 3.
  • Карабах в составе государств Каракоюнлу, Аккоюнлу и Сефевидов (XV-XV1I вв.) // Карабах. Очерки истории и культуры. — Б., 2004.
  • Şirvan'da Osmanlı Hâkimiyetinin yerleşmesi ve ilk Osmanlı idari taksimatına dair (тур.) // Kebikeç: insan bilimleri için kaynak araştırmaları dergisi. — An.: Kebikeç Yayınları, 2007.

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Onur Rozeti Nişanı (1986)
  • Şöhret Nişanı (2004)[13]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Ислам А. Ученый, веpнувший pодному наpоду шаха Исмаила и его госудаpство (интервью с О. Эфендиевым) // Зеркало. — 2013. — 19 января.
  2. ^ Musalı N. Böyük tarixçi, unudulmaz ustad // 525-ci qəzet. — 2013. — 4 June.
  3. ^ a b Xeyirbəy QASIMOV (7 Haziran 2016). "Azərbaycan Səfəvişünaslığında Oqtay Əfəndiyev mərhələsi". 525-ci qəzet (Azerice). 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  4. ^ İslam, A. (19 Ocak 2013). "Ученый, веpнувший pодному наpоду шаха Исмаила и его госудаpство (интервью с О. Эфендиевым)". Зеркало (Rusça). 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi. 
  5. ^ M. Floor, =Willem (2001). Safavid Government Institutions. Costa Mesa, California: Mazda Publishers. s. 9. 
  6. ^ "BĀJ". Encyclopædia Iranica. 1988. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Melikoff, Iren (1988). Les origines du soufisme anatolien. Turcica. s. 18. 
  8. ^ Grant, Bruce; Yalçın-Heckmann, Lale (2007). Caucasus Paradigms: Anthropologies, Histories and the Making of a World Area (İngilizce). Berlin: LIT Verlag. s. 107. 
  9. ^ Ibrahimov, Cafer (1962). Феодальные государства на территории Азербайджана XV века (Rusça). Bakü. s. 17. 
  10. ^ "Marjorie Mandelstam Balzer". Soviet Anthropology and Archeology (İngilizce). 1990. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  11. ^ "Əfəndiyev Oqtay Əbdül oğlu". Azerbaycan Milli İlimler Akademisi (Azerice). 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  12. ^ Kəlbiyev, A. (28 Şubat 2013). "Mərhum alim Oqtay Əfəndiyev dəfn olunub". modern.az (Azerice). 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
  13. ^ "Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası üzvlərinin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında" (Azerice). www.e-qanun.az. 14 Şubat 2004. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Oktay_Efendiyev&oldid=31621360" sayfasından alınmıştır