Odak (optik)

Göz cisimden gelen bütün ışıkları retinadaki hdef noktaya toplar.

Odak, hayali nokta, ışık ışınlarının nesnenin birleştiği noktada oluşturduğu bir noktadır. Konsept olarak bir nokta olmasına rağmen, odak fiziksel olarak uzaysal bir boyuta sahiptir ve bu da bulanık daire olarak adlandırılır. Bu ideal olmayan odaklanma görüntüleme optiğinde sapmalara neden olur. Önemli bir sapmanın varlığında, en küçük bulanık daire optik sistemlerin açıklığındaki kırınımdan kaynaklanan Airy lekesidir. Açıklığın yarıçapı arttıkça sapmalar daha da kötüleşir, çünkü Airy lekesi en büyük sapma için çok küçük olur.

Eğer ışık nesnede birleşebildiği kadar fazla birleşiyorsa odaktadır; eğer iyi bir şekilde birleşemiyorsa odak dışındadır. Bunların arasındaki sınır bazen circle of confusion la tanımlanır.

Temel odak ya da odak noktası aşağıdakiler için özel odaktır:

• Lens, çembersel ya da parabolik aynalar için, paralel ışığın odaklandığı eksene paralele olduğu noktadır. Işık lensten herhangi yönde geçebildiği için, lensin her iki tarafta bir tane olmak üzere iki tane odak noktası vardır. Lensin veya aynanın temel düzleminden odağa kadar olan mesafeye odak uzaklığı denir.
• Elips aynaların iki tane odak noktası vardır: Aynaya gelmeden önce bir tanesinden geçen ışık diğerinden geçebilmesi için yansır.
• Hiperbolik aynaların odağı ışığı her ikisinden de geliyormuş gibi yansıtma özelliğine sahip herhangi iki noktadır.

Odaksal bulanıklık bilgisayar tarından oluşturulan bardakların resminde gösterilmiştir.

Negatif lens, veya konveks ayna, paralel ışını bir noktaya odaklamaz. Bunun yerine, odak, lensten geçtikten sonra veya ayndan yansıdıktan sonra yayılan ışının belirdiği noktadır. Konveks parabolik ayna odak noktasında yayılmış gibi görünen ışını yansıtır, veya paralel ışınmış gibi direkt odaktan yansıyan ışını yansıtır. Konveks elips aynalar, ışığı bir odaktan yansımış gibi diğer bir odak noktasından direkt yansıtır. Her iki odak noktası da aynanın arkasındadır. Konveks hiperbolik aynalar ise aynanın önündeki odak noktasından yayılan ışını aynanın arkasındaki odak noktasından yayılmış gibi yansıtır. Diğer bir taraftan, aynanın arkasındaki odak noktasından aynanın önündeki odak noktasına giden ışını, Cassegrain yansıtıcısı gibi, yansıtabilir.