Dağavaryan Nazret Efendi
Dagavaryan Nazret Efendi veya Nazaret Çadırcıyan (Ermenice: Նազարէթ Չատրճեան, 25 Aralık 1862 Sivas - Haziran 1915) Uzman doktor, tarihçi, Osmanlı meclisi Sivas Mebusu, merkezi ABD'de bulunan Ermeni Hayırseverler Genel Birliği (Armenian General Benevolent Union-AGBU) kurucularından. Sivas'ın seçkin Ermeni ailelerinden Çadırcıyan ailesine mensuptu. 7 yaşında İstanbul'a geldi ve eğitimine Surp Pırgiç Okulunda başladı. Dağavaryan tıp, din ve tarihi üzerine bilimsel çalışmalar bir yazarıdır. 20. Yüzyıl başlarında Dzağig yayın çevresi içindeydi.[1] Ermeni Kırımı sırasında, tutuklanıp öldürüldü.[2][3][4]
Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda[değiştir | kaynağı değiştir]
1908 Temmuz ayında ilan edilen meşruti anayasadan sonra yeniden açılan Osmanlı Meclisi için yapılan seçimlerde, memleketi Sivas'tan mebus seçildi. Önemli kısmı Türkçeyi bilmeyen veya iyi konuşamayan, bu nedenle mecliste pasif kalan Ermeni mebuslarının yanında iyi Türkçe konuşan birkaç Ermeni mebustan biri de Dağavaryan'dı. Kendi hazırladığı biyografisindeki ifadesine göre, "Osmanlı meclisinde, sıkı bir milliyetçi olarak", Toprak Sorunu ve Ermeni Milli Haklarının Korunması" konularında tartışmalara katıldı.[5]
Tutuklanması ve öldürülmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
24 Nisan 1915 gecesi İstanbul'da ilk tutuklanan Ermeni aydınları arasında Nazaret Dağavaryan da vardır. Dağavaryan, Ayaş Hapishanesi'ne götürülecek gruba dahil edilir.[6] Barakalardan müteşekkil Ayaş Hapishanesi'nin çok kötü koşullarında bir ay kadar kaldıktan sonra İstanbul'dan gelen bir emirle içinde Doktor Nazaret Dağavaryan'ın da bulunduğu altı kişinin yola çıkarılması istenir. Diyarbakır’da kurulan Divan-ı Harbi Örfi'de yargılanacakları gerekçesiyle yola çıkarıldı. Yoldayken arkadaşlarıyla birlikte, Teşkilat-ı Mahsusa için çalışan Hacı Onbaşı lakaplı Hacı Tellal Hekimoğlu çetesi tarafından öldürüldü.[1]
Hristiyan Protestanlığın ve Kızılbaşlık tarikatının doğuşu[değiştir | kaynağı değiştir]
Nazaret Dağavaryan, Alevilikle ilgili araştırmalar yapmış ve 1914 yılında Hristiyan Protestanlığın ve Kızılbaşlık Tarikatının Doğuşu adında bir kitap yayınlamıştır. Alevilerin dinlerini irdeleyen Dağavaryan, dış görünüşüyle İslam'a benzeyen Aleviliğin kökenlerinin 4.-7. yüzyıllardaki Maniheizm'e, daha sonra Paulisyenlere, 10.-11. yüzyıldaki Tondrakiyanlara uzandığını belirtmektedir. Kızılbaşlık ve Hristiyanlığın benzerliklerini ortaya koyarak, üç Hristiyanlık ögesinin değişime uğrayarak Kızılbaşlığa geçişini vurgulamaktadır.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Mildanoğlu, Zakarya (24 Eylül 2016). "'Şekilden şekle giren' ve handan hana göçen bir Dzağig". Agos. 25 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2021.
- ^ Walker, Christopher (1980). Armenia, the survival of a nation. Croom Helm. s. 386. 12 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2013.
- ^ Mouradian, George (1995). Armenian infotext (1st ed. bas.). Southgate, Mich.: Bookshelf Publishers. ISBN 9780963450920.
- ^ Sevag, Grigoris Balakian ; translated by Peter Balakian with Aris (2010). Armenian Golgotha : a memoir of the Armenian genocide, 1915-1918 (1st Vintage Books ed. bas.). New York: Vintage Books. ISBN 9781400096770.
- ^ Avagyan, Arsen-Minassian, Gaidz. F. Ermeniler ve İttihat Terakki, İşbirliğinden Çatışmaya, çev. Ludmilla Denisenko, Mutlucan Şahan, Aras yayıncılık 2005
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi DH. EUM. 2. Şb. 67/31, Akt. Sarınay, "İstanbul'da Ermeni Faaliyetleri ve Alınan Tedbirler (1914-1918)".
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- "1915'te Ermeni Milletvekillerini Kim, Nasıl Öldürdü, Naaşları Nerede?". Bianet. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016.
