Miranşah
Mirza Miranşah tam adıyla Mirza Celaleddin Miranşah (1366 Keş – 16 Nisan 1408, Tebriz) (Farsça: میران شاہ) Timur'un oğlu, askeri komutanı ve Azerbaycan valisidir.
Miranşah babası tarafından 1380 yılında Horasan tarafına sefere gönderildi. İran ve batı bölgelerinin fethi ile görevlendirilmişti. Buranın ele geçirilmesiyle de Horasan valiliği görevine getirildi. Altın Orda Devleti ile 1391 yılında Kunduzca mevkiinde yapılan savaşta ordunun sağ kolunu komuta etti. 1393 yılında, Timur'un Azerbaycan seferinde ele geçirilen Bakü ve Şirvan'ın içerisinde olduğu Azerbaycan valiliği görevine getirildi. Bakü'de kendisinin yanın da bulunan Fazlullah Esterabadî'yi babasının emri doğrultusunda tutuklattı ve 1394 yılında da idam ettirdi. Bundan dolayı Hurifiler tarafından yılanların şahı anlamına gelen "Maran Şah" olarak adlandırıldı.[1]
1396'da attan düşmesi sonucu şiddetli bir beyin sarsıntısı geçirdi. Bundan sonra bazı davranışları akli dengesini kaybettiği izlenimi uyandırmış, kötü idareciliği de şikayet konusu olunca babası Timur tarafından görevinden alınarak oğulları Ebu Bekir Mirza ve Ömer Mirza'nın refakatinde kaldı.[2] 1397 yılında görevleri ele alınan Miranşah, Timur'un hayattaki en büyük oğlu olmasına rağmen babası tarafından veliahtlıktan da alınarak yerine vefat etmiş abisi Cihanşah'ın oğlu Pîr Muhammed veliaht ilan edildi.[3]
Babasının yanında Anadolu seferine katıldı ve 1402 yılında gerçekleşen Ankara Muharebesi'nde ordunun sol kanadını komuta etti. 1404 yılında Timur tarafından Irak-ı Arab bölgesinin denetimi oğlu Ebubekir Mirza'ya verilirken, kendisi de oğlunun gözetiminde kaldı.[4] Timur'un ölümünden sonra çıkan karışıklık döneminde Halil Sultan Semerkant'ta destekçileri tarafından sultan ilan edildi. Kendisi de oğlu Ebubekir Mirza ile Azerbaycan ve Nahçıvan bölgelerinin idaresi için Karakoyunlularla mücadeleye girişti. 1408 yılında Kara Yusuf idaresindeki Karakoyunlularla, Tebriz yakınlarındaki Serdrud'da gerçekleşen muharebede öldürüldü.[5]
Miranşah, Özbek Han soyundan Hanzade ile evlendi. Bu evlilikten Halil Sultan ve Ebubekir Mirza dünyaya gelmiştir.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2017.
- ^ Macit, E., "TİMURLU DEVLETİ’NİN ASKERî TEŞKİLÂTI". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Yıl: 2012. URL:http://www.atauni.edu.tr/yuklemeler/45de99d2a9d1549eb739adb1e8febc31.pdf. Erişim: 2017-04-11
- ^ Açık, F., "Hurşid Devran’ın “Emir Timur’un Oğlunun Ölümü Hakkında Rivayat” Adlı Hikâyesinin Üslup Açısından İncelenmesi". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Sayı:28, Yıl: 2010. URL:http://turkoloji.cu.edu.tr/CAGDAS%20TURK%20LEHCELERI/fatma_acik_hursid_devran.pdf 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2017-04-12
- ^ Paydaş, K., "Timurlu ve Türkmenlerin Şirvanşahlarla Olan Münasebetleri". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi. Sayı:40, Yıl: 200. URL:http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunigsed/article/view/1025002259 12 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2017-04-12
- ^ Eğilmez, S., "ERMENİSTAN’DA KARA KOYUNLU HANEDANINA AİT TARİHİ MİRAS ". Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. Sayı:19, Yıl: 2007. URL:http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunigsed/article/view/1025002259 12 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2017-04-12
- ^ Togan, N., "Temur Zamanında Arisrokrat Türk Kadını". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi. Cilt:5, Sayı:1-4, Yıl: 1973. URL:http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuislamtd/article/viewFile/1023014994/1023014201 12 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2017-04-11