Matris diyagramı
Matris diyagramı iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmede kullanılan bir planlama ve yönetim aracıdır. Bu ilişkilerin birçoğu bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında olup matris diyagramı aracılığı ile sebep-sonuç veya ne, nasıl ilişkisi şeklinde tanımlanır.[1] Matris diyagramları gerekli sayıda satır ve sütunun birleşmesinden oluşur. Bu satır ve sütunların sayısı incelenen sorunlar veya konular ile bunlar üzerinde etkili faktör sayısına göre değişkenlik gösterir. Satır ve sütunların kesişim noktasındaki sembol elde edilen veriler arasındaki ilişkinin varlığını ve güçlülüğünü gösterir.[2] Matris diyagramının en güzel avantajlarından , korelasyonları sistematik olarak analiz etmeye olanak sağlamasıdır.[3] Bir diğeri ise, her çift değişken arasındaki ilişkinin derecesini grafiksel olarak göstermesidir.[1] Matris diyagramı, 7MP olarak da bilinen yedi yönetim aracından birisidir. Diğer yönetim araçları, Proses karar diyagramı (PDPC), İlgi diyagramı, Önceliklendirme Matrisleri, Ağaç diyagramı, ok diyagramı, İlişki diyagramıdır.
Matris Diyagramı Çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Matris diyagramının şekli karşılaştırması yapılacak grup sayısına veya başlıklara bağlıdır.[4] Matrisin boyutu, çoklu gruplar adı altında iki gruplu matrislere kıyasla basit iki boyutlu sistem için kurulan matris boyutuna göre farklılık gösterir. Bu bağlamda, 6 farklı matris çeşidi vardır.[5]
1) L-Tipi Matris: iki grubun elemanlarının birbiriyle ilişkilendirildiği en basit yapıdaki matris tipidir.[5]
2) T-Tipi Matris: üç grup elemanından birinin diğer ikisiyle olan ilişkilerinin incelendiği matris tipidir.[5] Örneğin incelenen A, B,C gruplarından A’nin B ve C ile olan ilişkisi incelenirken B ve C birbirinden bağımsız iki gruptur.
3) Y-Tipi Matris: üç grup elemanının ikili ilişkilerinin incelendiği matris tipidir.[6]
4) C-Tipi Matris: Üç grup elemanlarının aynı anda, üçlü olarak ilişkilendirildiği matris tipidir.[6]
5) X-Tipi Matris: Dört grup elemanlarını birbiriyle ilişkilendirir. Her grup diğer gruplardan sadece ikisi ile ilişkilendirilir.[6]
6) Çatı Tipi Matris: Bir grubun kendi elemanlarını kendileriyle ilişkilendirir. Genellikle L tipi ya da T tipi matrislerle oluşturulurlar.[6]
Matris Diyagramı Nasıl Hazırlanır[değiştir | kaynağı değiştir]
Matris diyagramı oluşumunda ‘incelenecek iki veya daha fazla grup birbiriyle nasıl ilişkilidir’ sorusu,
- Gruplar arası ilişkiyi sağlar ve bu ilişkinin gücünü belirler.
- Spesifik bir konuya odaklanır, plan yapar, öncelik belirler, karar verir ve yönetir.
Matris diyagramının hazırlanmasındaki aşamalar;
Adım 1: Matrisin amacının ve incelenmek istenen ilişkilerin belirlenmesi[7]
Adım 2: Kıyaslanacak grup veya başlıkların tanımlanması
Adım 3: Uygulanacak uygun matris tipinin ve sembollerinin belirlenmesi
Adım 4: Matrisin tamamlanması.[5]
Matris diyagramlarının genel kullanım amacı mühendislik özelliklerinden kalite gerekliliklerinin yerine getirilmesi ve akabinde üretim gerekliliklerini sağlamasıdır.[8]
Matris Diyagramının Amaçları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sistem ürünlerin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi amacıyla kavram oluşturmak
- Ürün malzemelerinde kalitenin yaygınlaştırılmasını sağlamak
- Çeşitli fonksiyonların sertifikalandırılmış kalite adımlarını, kalite güvence sistemini oluşturabilmek ve güçlendirebilmek amacıyla birbirine bağlantılı hale getirmek
- Kalite güvence sisteminin işlemesini güçlendirmek ve geliştirmek
- Üretim aşamalarındaki uygunsuzlukları meydana çıkarmak
- Ürünlerin pazara sunulmasında, ürün-pazar arası ilişkiyi belirleyerek yeni stratejiler geliştirmek[1]
Matris Diyagramına Örnek[1][değiştir | kaynağı değiştir]
Matris diyagramları ilişkileri incelenmek istenen her grup için herhangi bir alan ayrımı yapılmaksızın uygulanabilir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d topoyan, mert. "problem çözme teknikleri" (PDF). 17 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2012.
- ^ Dale, B. G. (2007). Managing Qualty. John wiley & sons.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Pyzdek, Thomas (2003). The Six Sigma Handbook: Revised and Expanded. McGraw-Hill Osborne Media.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Ficalora, J. P. (2009). Quality Function Deployment and Six Sigma: A QFD Handbook, Second Edition. Prentice Hall.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c d Hambleton, B. (2007). Treasure Chest of Six Sigma Growth Methods, Tools, and Best Practices: A Desk Reference Book for Innovation and Growth. Prentice Hall.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c d "Matris Diyagramı". 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2012.
- ^ "Matrix Diagram: How to do it". 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2012.
- ^ Bose, T.K. (2010). Total Quality of Management. India: Pearson Education India.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Matrix diagram". 11 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2012.
- ^ "Matrix Diagram: Examples". 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2012.