Mary Tyler Moore

Mary Tyler Moore (29 Aralık 1936, New York – 25 Ocak 2017, Connecticut), Amerikalı oyuncudur. Büyük çıkışını 1961-66 arası Dick Van Dyke ile yer aldığı TV dizisi The Dick Van Dyke Show ile gerçekleştirdi. 1970-77 yılları arasında yayınlanan ve ekranlarda kadın algısını değiştiren sitcom dizisi The Mary Tyler Moore Show ile geniş çapta tanındı.^[1]^[2]^[3]^[4]

1960'lı ve 1970'li yıllar en parlak dönemleri olmuş, 1980'ler ve sonraki dönemlerde daha çok dram tarzında sinema ve TV filmlerinde yardımcı rollerde yer almıştır.^[5] 1980 yılında gösterime giren Sıradan İnsanlar filmindeki performansıyla En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü'ne aday gösterildi.^[6]^[7]^[8]

Moore hayır işleri ve çeşitli siyasi nedenlerle, özellikle hayvan haklarının savunulması ve şeker hastalığının tedavisi konularıyla ilgili çalışmalarda yer aldı.^[9] 25 Ocak 2017 tarihinde Connecticut'taki Greenwich Hastanesi'nde, önceki hafta solunum cihazına yerleştirildikten sonra pnömoni ile komplike olan kardiyopulmoner arrest nedeniyle 80 yaşında öldü.^[10]

Filmografi (seçme)[değiştir | kaynağı değiştir]

Televizyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Dizi/Program
1959	Richard Diamond, Private Detective
1960–1961	Hawaiian Eye
1961–1966	The Dick Van Dyke Show
1969	Run a Crooked Mile (TV filmi)
1970–1977	The Mary Tyler Moore Show
1974–1978	Rhoda
1979	The Mary Tyler Moore Hour
1984	Heartsounds (TV filmi)
1985	Finnegan Begin Again (TV filmi)
1985–1986	Mary
1988	Annie McGuire
1990	The Last Best Year (TV filmi)
1995	New York News
1996	Stolen Memories: Secrets from the Rose Garden (TV filmi)
1997	The Naked Truth
2000	Mary and Rhoda (TV filmi)
2001	The Ellen Show
2003	The Gin Game (TV filmi)
2003	Blessings (TV filmi)
2004	The Dick Van Dyke Show Revisited (TV filmi)
2005	Snow Wonder (TV filmi)
2006	That '70s Show
2011–2013	Hot in Cleveland

Film[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Film
1961	X-15
1967	Thoroughly Modern Millie
1968	What's So Bad About Feeling Good?
1968	Don't Just Stand There!
1969	Change of Habit
1980	Ordinary People
1982	Six Weeks
1986	Just Between Friends
1996	Flirting with Disaster
1996	How the Toys Saved Christmas
1997	Keys to Tulsa
1998	Reno Finds Her Mom
2000	Labor Pains
2002	Cheats
2009	Against the Current

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kohen, Yael. We Killed: The Rise of Women in American Comedy 1 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York: Macmillan, 2012. sf. xix. ISBN 9780374287238.
^ Carrigan, Henry C., Jr. "Mary Tyler Moore (1936– )" in Sickels, Robert C. (ed.) 100 Entertainers Who Changed America: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ABC-CLIO, 2013. sf. 409. ISBN 9781598848311
^ Chan, Amanda, "What's a meningioma? The science of Mary Tyler Moore's brain tumor" 27 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NBCNews.com (12 Mayıs 2011)
^ Li, David K. "Page Six: Mary Tyler Moore is nearly blind" 26 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York Post (22 Mayıs 2014)
^ "The Pet Press 2002, intervju om djurskyddsarbete, vegetariskt mm". 18 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017.
^ "But Seriously: 18 Comedians Who Went Dramatic for Oscar". Rolling Stone. 28 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015.
^ McGee, Scott. "Ordinary People". Turner Classic Movies, Inc. 28 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017.
^ Darrach, Brad; MacKay, Kathy; Wilhelm, Maria; and Reilly, Sue. "Life Spirals Out Of Control For A Regular Family" 19 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. People (15 Aralık 1980)
^ "Mary Tyler Moore tells how she took control of diabetes". USA Today. 25 Mart 2009. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.
^ "Mary Tyler Moore, Who Incarnated the Modern Woman on TV, Dies at 80". The New York Times. 25 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

IMDb'de Mary Tyler Moore
Internet Broadway Database 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Kohen, Yael. We Killed: The Rise of Women in American Comedy 1 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York: Macmillan, 2012. sf. xix. ISBN 9780374287238.

[2] Carrigan, Henry C., Jr. "Mary Tyler Moore (1936– )" in Sickels, Robert C. (ed.) 100 Entertainers Who Changed America: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries: An Encyclopedia of Pop Culture Luminaries 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ABC-CLIO, 2013. sf. 409. ISBN 9781598848311

[3] Chan, Amanda, "What's a meningioma? The science of Mary Tyler Moore's brain tumor" 27 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NBCNews.com (12 Mayıs 2011)

[4] Li, David K. "Page Six: Mary Tyler Moore is nearly blind" 26 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York Post (22 Mayıs 2014)

[5] "The Pet Press 2002, intervju om djurskyddsarbete, vegetariskt mm". 18 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017.

[RStoneSeriously-6] "But Seriously: 18 Comedians Who Went Dramatic for Oscar". Rolling Stone. 28 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015.

[7] McGee, Scott. "Ordinary People". Turner Classic Movies, Inc. 28 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017.

[8] Darrach, Brad; MacKay, Kathy; Wilhelm, Maria; and Reilly, Sue. "Life Spirals Out Of Control For A Regular Family" 19 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. People (15 Aralık 1980)

[9] "Mary Tyler Moore tells how she took control of diabetes". USA Today. 25 Mart 2009. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.

[10] "Mary Tyler Moore, Who Incarnated the Modern Woman on TV, Dies at 80". The New York Times. 25 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d En İyi Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülü - Müzikal veya Komedi (TV)
1962–1980	Donna Reed (1962) Inger Stevens (1963) Mary Tyler Moore (1964) Anne Francis (1965) Marlo Thomas (1966) Carol Burnett (1967) Diahann Carroll (1968) Carol Burnett / Julie Sommars (1969) Mary Tyler Moore (1970) Carol Burnett (1971) Jean Stapleton (1972) Cher / Jean Stapleton (1973) Valerie Harper (1974) Cloris Leachman (1975) Carol Burnett (1976) Carol Burnett (1977) Linda Lavin (1978) Linda Lavin (1979) Katherine Helmond (1980)
1981–2000	Eileen Brennan (1981) Debbie Allen (1982) Joanna Cassidy (1983) Shelley Long (1984) Estelle Getty / Cybill Shepherd (1985) Cybill Shepherd (1986) Tracey Ullman (1987) Candice Bergen (1988) Jamie Lee Curtis (1989) Kirstie Alley (1990) Candice Bergen (1991) Roseanne Barr (1992) Helen Hunt (1993) Helen Hunt (1994) Cybill Shepherd (1995) Helen Hunt (1996) Calista Flockhart (1997) Jenna Elfman (1998) Sarah Jessica Parker (1999) Sarah Jessica Parker (2000)
2001–2020	Sarah Jessica Parker (2001) Jennifer Aniston (2002) Sarah Jessica Parker (2003) Teri Hatcher (2004) Mary-Louise Parker (2005) America Ferrera (2006) Tina Fey (2007) Tina Fey (2008) Toni Collette (2009) Laura Linney (2010) Laura Dern (2011) Lena Dunham (2012) Amy Poehler (2013) Gina Rodriguez (2014) Rachel Bloom (2015) Tracee Ellis Ross (2016) Rachel Brosnahan (2017) Rachel Brosnahan (2018) Phoebe Waller-Bridge (2019) Catherine O'Hara (2020)
2021–günümüz	Jean Smart (2021) Quinta Brunson (2022) Ayo Edebiri (2023)

g t d Komedi Dizilerinde En İyi Kadın Oyuncu Emmy Ödülü
1950–1975	Gertrude Berg (1950) Imogene Coca (1951) Lucille Ball (1952) Eve Arden (1953) Lucille Ball (1955) Nanette Fabray (1956) Jane Wyatt (1957) Jane Wyatt (1959) Jane Wyatt (1960) Barbara Stanwyck (1961) Shirley Booth (1962) Shirley Booth (1963) Mary Tyler Moore (1964) Ödül verilmedi (1965) Mary Tyler Moore (1966) Lucille Ball (1967) Lucille Ball (1968) Hope Lange (1969) Hope Lange (1970) Jean Stapleton (1971) Jean Stapleton (1972) Mary Tyler Moore (1973) Mary Tyler Moore (1974) Valerie Harper (1975)
1976–2000	Mary Tyler Moore (1976) Beatrice Arthur (1977) Jean Stapleton (1978) Ruth Gordon (1979) Cathryn Damon (1980) Isabel Sanford (1981) Carol Kane (1982) Shelley Long (1983) Jane Curtin (1984) Jane Curtin (1985) Betty White (1986) Rue McClanahan (1987) Beatrice Arthur (1988) Candice Bergen (1989) Candice Bergen (1990) Kirstie Alley (1991) Candice Bergen (1992) Roseanne Barr (1993) Candice Bergen (1994) Candice Bergen (1995) Helen Hunt (1996) Helen Hunt (1997) Helen Hunt (1998) Helen Hunt (1999) Patricia Heaton (2000)
2001–günümüz	Patricia Heaton (2001) Jennifer Aniston (2002) Debra Messing (2003) Sarah Jessica Parker (2004) Felicity Huffman (2005) Julia Louis-Dreyfus (2006) America Ferrera (2007) Tina Fey (2008) Toni Collette (2009) Edie Falco (2010) Melissa McCarthy (2011) Julia Louis-Dreyfus (2012) Julia Louis-Dreyfus (2013) Julia Louis-Dreyfus (2014) Julia Louis-Dreyfus (2015) Julia Louis-Dreyfus (2016) Julia Louis-Dreyfus (2017) Rachel Brosnahan (2018) Phoebe Waller-Bridge (2019) Catherine O'Hara (2020) Jean Smart (2021) Jean Smart (2022) Quinta Brunson (2023)

g t d Yaşam Boyu Başarı Tony Onur Ödülü
1947–1975	Dora Chamberlain / Ira and Rita Katzenberg / Jules Leventhal / Burns Mantle / P. A. MacDonald / Vincent Sardi Sr. (1947) Vera Allen / Paul Beisman / Joe E. Brown / Cast of The Importance of Being Earnest / Robert W. Dowling / Experimental Theatre Inc. / Rosalind Gilder / June Lockhart / Mary Martin / George Pierce / James Whitmore (1948) Ödül verilmedi (1949) Maurice Evans / Philip Faversham / Brock Pemberton (1950) Ruth Green (1951) Charles Boyer / Judy Garland / Edward Kook (1952) Danny Kaye / Beatrice Lillie (1953) Ödül verilmedi (1954) Proscenium Productions (1955) Fourth Street Chekov Theatre / City Center / The New York Public Library Theatre Collection / The Shakespearewrights / The Threepenny Opera (1956) American Shakespeare Festival / Jean-Louis Barrault / Robert Russell Bennett / William Hammerstein / Joseph Harbuck / Paul Shyre (1957) Mrs. Martin Beck / New York Shakespeare Festival (1958) Russel Crouse and Howard Lindsay / John Gielgud / Cast of La Plume de Ma Tante (1959) Burgess Meredith and James Thurber / John D. Rockefeller III (1960) David Merrick / The Theatre Guild (1961) Brooks Atkinson / Richard Rodgers / Franco Zeffirelli (1962) Alan Bennett, Peter Cook, Jonathan Miller and Dudley Moore / Irving Berlin / W. McNeil Lowry (1963) Eva Le Gallienne (1964) Gilbert Miller / Oliver Smith (1965) Helen Menken (1966) Ödül verilmedi (1967) APA-Phoenix Theatre / Pearl Bailey / Carol Channing / Maurice Chevalier / Marlene Dietrich / Audrey Hepburn / David Merrick (1968) Leonard Bernstein / Carol Burnett / Rex Harrison / The National Theatre Company of Great Britain / The Negro Ensemble Company (1969) Noël Coward / Lynn Fontanne and Alfred Lunt / New York Shakespeare Festival / Barbra Streisand (1970) Ingram Ash / Elliot Norton / Playbill / Roger L. Stevens (1971) Fiddler on the Roof / Ethel Merman / Richard Rodgers / The Theatre Guild-American Theatre Society (1972) The Actors Fund of America / John Lindsay / Shubert Organization (1973) Actors' Equity Association / A Moon for the Misbegotten / Candide / Peter Cook and Dudley Moore / Harold Friedlander / Bette Midler / Liza Minnelli / Theatre Development Fund / John F. Wharton (1974) Al Hirschfeld (1975)
1976–2000	George Abbott / Richard Burton / Circle in the Square Theatre / Thomas H. Fitzgerald / Mathilde Pincus (1976) Cheryl Crawford / Equity Liberty Theatre / Barry Manilow / National Theatre of the Deaf / Diana Ross / Lily Tomlin (1977) Irving Berlin / Stan Dragoti ve Charles Moss (1978) Walter F. Diehl / Eugene O'Neill Memorial Theater Center / Henry Fonda / Richard Rodgers (1979) Richard Fitzgerald / Helen Hayes / Mary Tyler Moore / Hobe Morrison (1980) Lena Horne (1981) Radio City Music Hall / The Actors Fund of America / Warner Communications (1982) Ödül verilmedi (1983) A Chorus Line / Peter Feller / La Tragedie de Carmen (1984) Yul Brynner / New York State Council on the Arts (1985) Ödül verilmedi (1986) George Abbott / Jackie Mason (1987) Brooklyn Academy of Music (1988) Ödül verilmedi (1989) Ödül verilmedi (1990–1992) Oklahoma! (1993) Hume Cronyn and Jessica Tandy (1994) Carol Channing / National Endowment for the Arts / Harvey Sabinson (1995) Ödül verilmedi (1996) Bernard B. Jacobs (1997) Edward E. Colton / Ben Edwards (1998) Uta Hagen / Arthur Miller / Isabelle Stevenson (1999) Dame Edna: The Royal Tour / T. Edward Hambleton (2000)
2001–günümüz	Paul Gemignani (2001) Julie Harris / Robert Whitehead (2002) Cy Feuer / Russell Simmons' Def Poetry Jam on Broadway (2003) James M. Nederlander (2004) Edward Albee (2005) Sarah Jones / Harold Prince (2006) Ödül verilmedi (2007) Robert Russell Bennett / Stephen Sondheim (2008) Jerry Herman (2009) Alan Ayckbourn / Marian Seldes (2010) Athol Fugard / Philip J. Smith (2011) Actors' Equity Association / Hugh Jackman (2012) Bernard Gersten / Ming Cho Lee / Paul Libin (2013) Jane Greenwood (2014) John Cameron Mitchell / Tommy Tune (2015) Sheldon Harnick / Marshall W. Mason / National Endowment for the Arts / Miles Wilkin (2016) James Earl Jones (2017) John Leguizamo / Andrew Lloyd Webber / Chita Rivera / Bruce Springsteen (2018) Rosemary Harris / Marin Mazzie / Terrence McNally / Sonny Tilders and Creature Technology Company / Jason Michael Webb / Harold Wheeler (2019) Ödül verilmedi (2020) The Broadway Advocacy Coalition / David Byrne's American Utopia / Freestyle Love Supreme / Graciela Daniele (2021) Angela Lansbury / James C. Nicola (2022) Joel Grey / John Kander (2023)