Müezzinler, Ardanuç
| Müezzinler | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Müezzinler Müezzinler'in Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 60 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Müezzinler, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Müezzinler köyünün eski adı, Metsageli'dir. Gürcüceden gelen Metsageli (მეცაგელი) adı, Türkçeye Mezegil (مەزەكیل) ve Meçegil gibi farklı biçimlerde girmiştir.[3][4] Rus idaresi de 1886 yılındaki nüfus tespiti sırasında köyü Metsagil (Мецагиль) olarak kaydetmiştir.[5] Bazı Gürcüce kaynaklarda köyün adı Metsagili (მეწაგილი) olarak da geçer.[6]
Metsageli'nin yer aldığı Klarceti, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlılar Metsageli köyünü, 16. yüzyılın ortasında, birleşik Gürcistan Krallığı'ndan sonra bu bölgeye hakim olan Gürcü devleti Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Metsageli'nin nüfusu 20 haneden oluşuyordu. Her hanede ortalama 5 kişinin yaşadığı kabul edilirse, köyün nüfusunun 100 kişiden oluştuğu söylenebilir. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu bir hane artmış ve 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre 21 haneye çıkmıştır. Bu iki tahrir sırasında köyün nüfusunun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmiştir.[6]
Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi toplama amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespiti sırasında Metsageli'de 18 hanede 42 erkek yaşıyordu. Osmanlı idaresi geleneksel olarak sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Bundan dolayı Metsageli'nin toplam nüfusunu bulmak için erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda köyün nüfusunun 84 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Köyün nüfusunun 1595 yılından itibaren artmayıp azaldığı görülmektedir.[7]
Metsageli, uzun süre Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinin 1886 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespiti sırasında köy, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada Diagarmiçi nahiyesinin altı köyünden biriydi. Nüfusu 100 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamının "Türk" olarak kaydedilmiş olması, Metsageli'nin Hristiyan nüfusunun Müslüman olduktan sonra asimile olduğunu göstermektedir.[5]
Metsageli, Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna doğru Rusların bölgeden çekilmesinden sonra bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sürerken, Ankara Hükûmeti'nin verdiği ültimatomun ardından Gürcistan hükûmeti bölgeden çekildi. Metsageli'nin de yer aldığı Artvin ile Ardahan bölgeleri fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Moskova Antlaşması'yla da köy yeniden Türkiye'ye bırakıldı.[8]
Türkiye'ye bırakılmasından bir yıl sonra, 1922 yılında Artvin livasındaki nüfus tespitinde, "Mezegil" olarak kaydedilmiş olan Metsageli, Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 27 hanede yaşayan 100 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte de nüfusun tamamı "Türk" olarak yazılmıştır. Bununla birlikte, köyde Marmaleti (მარმალეთი), Aho (ახო), Kokasani (კოკასანი), Çançahi (ჭანჭახი), Çipati (ჭიპათი), Çağma (ჩაღმა), Kunçula (კუნჭულა) gibi Gürcüce yer adları günümüzde de kullanılmaktadır.[3][9]
Metsageli / Mezegil adı, Türkçe kökenli olmadığı için 1925 yılında Müezzinler olarak değiştirildi.[10] 1935 genel nüfus sayımında ise, köyün nüfusu 251 kişiden oluşuyordu. Müezzinler bu sırada, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı.[11] Adının değiştirilmiş olmasına karşın, köyün eski adı yenisiyle birlikte "Müezzinler (Mecegil)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır.[12]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Müezzinler köyü, Artvin il merkezine 42 km, Ardanuç ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 60[2] |
| 2020 | 61[2] |
| 2019 | 61[2] |
| 2018 | 49[2] |
| 2017 | 48[2] |
| 2016 | 41[2] |
| 2015 | 41[2] |
| 2014 | 53[2] |
| 2013 | 58[2] |
| 2012 | 47[2] |
| 2011 | 50[2] |
| 2010 | 49[2] |
| 2009 | 50[2] |
| 2008 | 50[2] |
| 2007 | 38[2] |
| 2000 | 99[13] |
| 1990 | 105[13] |
| 1985 | 184[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Muezzinler, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Müezzinler Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 187 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ a b ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ a b Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 38 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3. cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 142, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 288" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ağustos 2021.
- ^ a b c d "Müezzinler Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.