Lozan

Lozan
Lozan
Şehir
	Lausanne
	; Bayrak ; Arma
	; Lozan Şehri ve Waud Kantonu
	Lozan Lozan'nin İsviçre'deki konumu.
İdare
• Tür	Belediye
Yüzölçümü
• Toplam	41.37 km²
Rakım	526 m
En yüksek nokta	935 m (3.067 ft)
En alçak nokta	372 m (1.220 ft)
Nüfus (2018)
• Toplam	139,111
• Yoğunluk	3,400/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
	Resmî site; www.lausanne.ch

Lozan (Lausanne), İsviçre'de, Fransızca konuşulan “Suisse Romande” veya “Romandie“ kısmında olup Vaud kantonunun başkentidir ve aynı zamanda "District de Lausanne" merkezidir. Lozan Cenevre Gölü kıyısındadır. Cenevre kentine 60 km uzaklıktadır, kuzeyinde Jura dağları ve gölün karşı tarafında da Évian-les-Bains (Fransa) bulunmaktadır. Lozan Antlaşması 24 Temmuz 1923'te Lozan'da Beau-Rivage Palace'da imzalanmıştır. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC)'nin merkezi buradadır. Lozan çevresinde şarap üretilmektedir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha önceleri Keltlerin yerleşim alanı olan, bugün ise Vidy ve Ouchy semtlerinin bulunduğu göl kenarındaki bölgeye Romalılar tarafından bir askeri kamp kurulmuş ve buraya Lousanna adı verilmiştir. Bu bölgenin yukarısında 'Lausodunon' ya da 'Lousodunon' adıyla bilinen bir kale bulunmaktaydı. İmparatorluğun yıkılmasından sonra güvenliğin azalması, Lozan'ı tepelik olduğu için savunması daha kolay olan şimdiki merkezine taşınmaya zorladı. Zamanla bir şehir haline dönüşen Lozan, Savoya Dükalığı ve Lozan piskoposu tarafından idare edilmekteydi. Şehir, 1536'den 1798'a kadar Bern hakimiyeti altında kalmıştır. Bu dönemde, katedraldeki asma halılar gibi birçok değerli eşya ve hazine kalıcı olarak uzaklaştırılmıştır. Napolyon savaşları esnasında şehrin statüsü değişir. 1803'te yeni kurulan Vaud kantonunun başkenti olur ve bu kanton İsviçre Federasyonu'na katılır. 1950'lerden 1970'lere kadar çok sayıda İtalyan şehre göç eder, çoğunlukla Renens mahallesine yerleşirler ve yerel yemek tarzlarının değişmesine sebep olurlar.

Lozan çok sakin bir şehirdir, 1960'ların sonu 1970'lerin başında bazı protestolarda gençler polisle çatışırlar; bu da 'Lausanne bouge' (Lozan kımıldıyor) mottosunu doğurur. Bundan sonraki en önemli protesto yüksek sinema ücretlerine karşı yapılmıştır ve ondan sonra şehirde bir daha olay olmaz, şehir gürültüsüz ve sakin olan kendi haline döner.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi 1992'de kış olimpiyatlarının Lozan'da yapılmasının kabulü için halk oylaması düzenlediğinde, Lozanlılar beklenmedik bir karar verip reddeder. Şehrin önde gelenleri sonucun 'evet' olacağına o kadar emindirler ki, önceden hazırladıkları şampanya törenini iptal etmek zorunda kalırlar.

Coğrafyası[değiştir | kaynağı değiştir]

Lozan bölgesinin en önemli coğrafi özelliği Cenevre Gölü'dür (Fransızca Lac Léman). Lozan İsviçre platosunun güney yokuşunda inşaat edilmiştir, Ouchy'deki göl kenarı ile Epalinges ve Le Mont-sur-Lausannea bitişik kuzey kenarı arasında 500 metrelik bir yükseklik farkı vardır. Lozan çarpıcı bir göl manzarasına sahiptir.

Genel güney yokuş düzenlemesi ile beraber, şehrin merkezine eski bir ırmak Flon'un yatağı bulunur, ırmağın üstü 19. yüzyılda kapatılmıştır. Eski ırmak şehrin ortasında geçen bir uçurum oluşturur, şimdiki Rue Centrale sokağını takip eder ve üzerinden birbirine yakın semtleri bağlamak için birçok köprü geçer.

Ziyaretçilerin şehrin hangi seviyesinde olduklarını ve nereye gitmek istediklerini anlamak için yükseklik farkını göze almaları gerekir, aksi takdirde kendilerini gitmek istedikleri sokağın 10 metre altında veya üstünde bulabilirler. Flon aynı zamanda uçurumun içinde bulunan Metro istasyonun ismidir.

Lozan'ın yanında Lavaux (doğu taraf) ve la Côte (batı taraf) adındaki şarap üretim bölgeleri bulunur .

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Belediye sınırları içinde devamlı ikamet edenlerden oluşan Lozan nüfusu (31 Aralık 2018 nüfus tahmini itibarıyla) 139,111 kişi olup nüfus yoğunluğu 3,400 kişi/km²dur. Böylece belediye sınırları içinde Lozan nüfus itibarıyla İsviçre'nin dördüncü büyük şehri olmaktadır. Varoşları ile birlikte Lozan (grand Lausanne) nüfusu 336,400 kişiye ulaşır.^[1] Lozan-Cenevre büyük metropoliten bölgesinin nüfusu ise 1.2 milyon kişiyi aşkındır.

Belediye sınırları içinde Lozan şehrinin nüfus sayımı verilerine göre tarihsel nüfus gelişmesi şu grafik ve tabloda özetlenmiştir:^[2]

Belediye sınırları içindeki Lozan şehri nüfusunun değişik konuşma dilleri; bağlı oldukları din ile mezhep ve İsviçreli olup olmadıkları itibarıyla sınıflandırılmasının tarihsel gelişmesi şu "Tarihî Nüfus Verileri" tablosunda incelenebilir:^[2]

Tarihî Nüfus Verileri
Yıl	Toplam Nüfus	Almanca Konuşan	Fransızca Konuşan	Protestan	Katolik	Yahudi	Hristiyan Katolik	Diğer veya Din belirtilmemiş	Din belirtilmemiş	İsviçreli	İsviçreli olmayan
13. Yüzyıl	8,000-9,000
1650-1680	yak. 5,100
1698	6,204
1764	7,191
1798	9,000 +
1813	yak. 13,000
1850	17,108			970	16,101					16,023	1,085
1870	25,845			3,527	22,596					22,353	4,167
1888	33,340	25,750	5,704	4,575	28,431	1,034	184			28,205	5,135
1900	46,732	35,509	6,627	9,364	36,659	1,450	473			37,231	9,501
1910	64,446	46,293	9,669	15,597	46,166	3,167	989			48,647	15,799
1930	75,915	58,691	11,080	16,868	56,300	2,901	818			65,231	10,684
1950	106,807	88,226	12,403	27,218	75,559	2,349	1,009			97,119	9,688
1970	137,383	101,555	11,964	54,993	75,093	11,670	1,394	669	2,056	106,229	31,154
1990	128,112	95,455	6,799	56,464	48,496	19,103	919	2,775	14,548	88,905	39,207
2000	124,914	98,424	5,365	47,225	36,084	16,149	849	7,501	21,080	80,213	44,701

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Lozan'ın yeni m² metrosunu 1/10 ölçüdeki maketi, Paris hat 14 ile aynıdır.

Toplu taşıma[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplu Taşıma Lozan'da otobüs ve metro'yu kapsar (bunları işleten şirket ^[3]), ulusal ve bölgesel tren hatları (CFF,^[4] tarafında işletilir). Şehir içindeki toplu taşıma araçların çoğu trolleybüsdür.

Lozan 2008'de m² hattın açılışı ile İsviçre'nin lastikli metrosu olan ilk şehri olacaktır. Taşıt Paris Metro Line 14'nin bir kısa versiyonu olacaktır.

Karayolları[değiştir | kaynağı değiştir]

Lozan doğusunda A1 otoyoluna (Cenevre - Zürih ekseni) ve kuzey ve doğusunda A9 (İtalya'ya gider)a bağlıdır, iki otoyol şehrin kuzeybatısında çatallaşır.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Lozan, bilhassa turizm ve mühendislik alanlarında dünya çapında önder olan öğretim müesseselerine sahiptir,

École hôtelière de Lausanne
École Polytechnique Fédérale de Lausanne
International Institute for Management Development (IMD)
Lozan Üniversitesi (Université de Lausanne)
Conservatoire de Lausanne23 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Orchestre de Chambre de Lausanne ve Ensemble Vocal de Lausanne farklı çeşitli müzik faaliyetleri gösterirler. Ensemble Vocal'ın yönetmenliğini uzun zamandır Michel Corboz yapar.

Her yaz, "Şehir festivali" ya da "Festival de la Cite" Haziran'ın başında düzenlenir. Film festivalleri de vardır, Bach festivali "Le Festival et Concours Bach de Lausanne" hep "La Nuit de Musées" (Müzeler gecesinden) sonra sonbaharda yer alır.

Lozan'da Béjart Ballesini ağırlar, biraz da alternatif kültür de bulunur.

Müzeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Lozan'da çok müze vardır:

Musée Olympique Lausanne (Olimpik Müze)
Musée de l'Elysée25 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Elysée Müzesi)
Fondation de l'Hermitage31 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Hermitage Foundation)
The Collection de l'Art Brut2 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Vahşi Sanat Koleksiyonu)
mudac27 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Musée de design et d'arts appliqués contemporains)
Musée Historique de Lausanne (Lozan Tarih Müzesi)
Cabinet des Médailles cantonal
Espace Arlaud (Fransızca)
http://www.espace-des-inventions.ch/2 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. *http://www.verdan.ch/18 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Musée de la main *http://www.vivarium-lausanne.ch/16 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Forum d'architectures de Lausanne
Forum de l'Hôtel de Ville
Musée cantonal d'Archéologie et d'Histoire
http://www.beaux-arts.vd.ch/27 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.unil.ch/mcg4 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Musée et jardins botaniques cantonaux
Musée de Pully
Musée romain de Lausanne-Vidy
Musée de la Villa romaine de Pully
Musée cantonal de Zoologie
Roseraie de la Vallée de la Jeunesse
Établissement horticole de la Bourdonnette - serres de la Ville