Langenstein-Zwieberge

Buchenwald toplama kampının alt kollarından biri olan Langenstein – Zwieberge toplama kampı Nisan 1944'ten, Nisan 1945’e kadar varlığını sürdürdü. 23 farklı ülkeden 7000 den fazla mahkûm bu süre içinde kampa hapsedildi.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Buchenwald’dan gelen ilk sürgün grubu 21 Nisan 1944'te kampa ulaştı. Onlar komando geleceğinin yetkilerini olusturan 18 Fransız’dı. Önce Langenstein sınırındaki bir hana yerleştirildiler. Daha fazla konvoy oraya ulaştıktan sonra günümüzde hala köyün çıkışında bulunan bir ambarda kamp binasının yapımını bekliyorlardı.

6 Fransız grubun kampa ulaşması 26.09.1944 - 18.02.1945 tarihleri arasinda gerçekleşti.

Kamp binaları Ağustos 1944'te tamamlandı ve elektrikli çitlerle çevrildi. 7 tane bloğun dışında, revir, mutfak vs. olarak kullanılan yerler inşa edildi. Şubat 1945’te insan gücü 5100 mahkûma ulaştığında 18 blok vardı.

İnsan gücü Nisan 1945’in başında 4400’e düştü. Ölenlerin sayısı yeni gelenlerin sayısını aşıyordu.

1945’te 19 Mart’tan 25 Mart’a kadar olan haftanın içinde Buchenwald’da 1308 ölü ve kumandanları hesap edilmemişti. Langenstein – Zwieberge’de ölümlerin bu kadar fazla olması endişe vericiydi, çünkü bunu karşısında Ohrdruf’da 207, Leau 69 ölü vardı.

Çalışma[değiştir | kaynağı değiştir]

Sürgünler, kampa ulaştıkları ilk günden itibaren henüz el değmemiş olan Thenkenberge tepelerinde tünelleri kazmaya başladılar. 10 ay içinde, korkunç acılarla ve büyük yaralanmalarla birlikte, 60.000 metrkarelik bir alana 10 km uzunluğunda tünelleri kısmen tamamladılar. Bazıları tren vagonlarını barındıracak kadar genişti. Bazılarında ise her metrekareye bir ölüm düşüyordu. Orada çalışanlar için biçilen ömür sadece altı haftaydı.

İşler, 12 saatlik vardiyalar halinde, hava kısıtlılığı ve yoğun toz bulutu altında yapılıyordu.

Çoğu mahkûm kampa harap olmuş, nefes almakta güçlük çekerek ve hatta kendi çorbalarını içemeyecek durumda güçsüz dönerlerdi.

Bu kampın asıl amacı, Junker fabrikalarında üretilen jet motorlarını ve bazı silahları saklamaktı. Bunun için Junker firmaları büyük kampın içinde 3 barakalı, özel sürgünler için dedikleri ve Halberstadt, Aschersleben, Langensalza ve Niederorschel’den gelecek olan 869 komando için küçük bir kamp ayarladı.

Bu küçük kampta da mahkûmlar diğerleri gibi tünel kazımında kullanıldı.

Ölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ölüler önce Quedlinburg’daki krematoryuma at arabaları ya da kamyonlarla gönderildi. Şu anda 131’i Fransız olmak üzere 912 kurbanın külleri burada bulunmaktadır.

Mart’ta, bu teşkilat petrol kıtlığı ve ölülerin yaydığı leş koku yüzünden daha fazla işleyemez duruma gelmişti. Bunun yerine ölüler kampın dışındaki 4 toplu mezara gömülmeye başlandı. Bu mezarlara 700 kadar insan gömüldü.

Cesetler, işten sonra 4 mahkûm tarafından tahta kızaklarla taşındı. Kızaklar, mezarlarda boşaltılırdı. Mezarlar daha fazla ceset alamayacak duruma gelinceye kadar kullanılırdı.

Taşınamayacak durumdaki cesetler, barakalarda bırakılırdı. Leşlerin yaydığı kokuya gelen sinekler hastalıklara sebep olduğundan, S.S. gardiyanları kapıyı, yeni cesetler gelene kadar kilitlerdi.

9 Nisan 1945 gecesinde, Elbe’ye ulaşan Amerikan güçlerinin hemen önünde kamptan 3.000 mahkûm 500 kişiden oluşan 6 sıra halinde yola çıktı. Çoğu mahkûm 15 günlük ve 300 km'lik bir yolculuğun sonunda Wittenberg’de bulundu.

Bir sıra mahkûm, yolculuk sırasında tamamen öldü ve izleri bulunamadı. Başka bir sıra mahkûm da sadece 18 kişiyle Berlin yakınlarına vardı. 500 ile 1.500 arasında kişinin kurtulduğu tahmin ediliyor fakat elimizde hiçbir kesin kanıt bulunmamaktadır.

Kampın Serbest Bırakılması[değiştir | kaynağı değiştir]

9 Nisan 1945’te Almanlar tarafından terk edilen kampa Amerikan Ordusu 13 Nisan 1945’te ulaştı. Kampa ilk ulaştıklarında mahkûmların açlık ve güçsüzlükten dolayı ölüm oranı yaklaşık günde 20 kişiydi.

20 Nisan tarihli “Stars and Stripes” gazetesinde bir gazeteci durumu şöyle anlatıyor: “Ölümün kokusu bu durgun odada olduğu gibi her yerde vardı. Öldükleri bu revirde… Hastalardan sağ kalmayı başaranlar dizanteriye yakalanmıştı. Hareket edemeyecek kadar zayıf bir şekilde yerde yatıyorlardı. Diğerlerindan biraz daha güçlü görünen bir tanesi kapıya tutunarak ayakta durabiliyordu. Üzerinde sadece kısa bir gömlek vardı. Uyluklarının, leğen kemiğinin ve kaburgalarının çevresinde artık kas yoktu. Bacakları yalnızca kemikten, dizleri iki küçük çıkıntıdan ibaretti. Vücudu gri deriyle kaplanmış bir iskeletti sadece. Dizanterili bir odada bu kadar uzun süre hayatta kalmayı başarmak imkânsızdı. İçerideki koku sizi baharın ılık kokusuna karışıncaya kadar takip ediyordu.„

18 Nisan’da tüm hastalar ordu ambulanslarıyla Halberstadt’taki askeri barakalara taşındı. Halberstadt’taki şehir mezarlığında bu sürgünlerden 144’ü toplu bir mezarda yatmaktadır.

Langenstein – Zwieberge Anıtı[değiştir | kaynağı değiştir]

11 Eylül 1949’da bu toplu mezarların bulunduğu bölgede bir anıt inşa edildi. 1976’dan beri aynı yerde bir müze de bulunmaktadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Tanıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Adler, H. G. Panorama. Roman in 10 Bildern. Olten 1968. (München: Piper 1988.)
Adler, H. G. Der Wahrheit verpflichtet. Gerlingen 1998.
Adler, H. G. Eine Reise. Wien: Picus 1999.
Berti, Alberto. Die Reise zum Planeten der Nazis. Trieste – Buchenwald – Langenstein. Mailand 1989.
Bertrand, Louis. Nummer 85250. Konzentrationslager Buchenwald – Aussenkommando Langenstein-Zwieberge. Témoignage. Valdoie: Prête-moi ta plume 2005.
Berzins-Birze, Miervaldis. Im Todeslager von Salaspilsk. Riga 1964.
Burelli, Dino: Mama sto bene … non mi sono fatto niente … Udine 2006.
Campredon, Gabriel. Louis Dalle un homme libre. Saint Chély-d’Apcher: Association “Louis Dalle un homme libre“ 5. Auflage 2002.
Coupechoux, Roger. La nuit de Walpurgis. Avoir vingt ans à Langenstein. Paris: L’Harmattan 2004.
Gaben, Lucien. L’honneur d’être témoin. Albi: Imprimerie coopérative du sud ouest 1990.
Hager, Konrad. Protokoll des Unbegreiflichen. Aus dem Tagebuch eines Landpfarrers. Halberstadt 1945, Neudruck 2008.
Ivanij, Ivan. Schattenspringen. Wien: Picus 1993.
Ivanij, Ivan. Die andere Seite der Ewigkeit. Zwanzig Geschichten vom Tod. Wien: Picus 1994.
Klieger, Bernard. Le chemin que nous avons fait. Bruxelles: Editions BEKA 1946.
Klieger, Bernard. Der Weg, den wir gingen. Bruxelles: Codac Juifs 1960.
De Lecat, Basqual. Le miracle. Mulhouse: Imprimerie Bader 1963.
Le Goupil, Paul. La route des crématoires. Labergement: L’Amitié par le livre 1962/1983.
Le Goupil, Paul. Un Normand dans… Itinéraire d’une guerre 1939-1945. Paris: Editions Tirésias Michel Reynaud 1991.
Le Goupil, Paul. Erinnerungen eines Normannen 1939-1945. Paris: Editions Tirésias Michel Reynaud 1995.
Leroyer, Roger. Clamavi ad te… j’ai crié vers toi j’ai tellement crié vers toi… Cestas: Eigenverlag des Autors 1996.
Leroyer, Roger. Clamavi ad te. Jena: Bussert & Stadeler 2003.
Lustiger, Gila. Die Bestandsaufnahme. Berlin: Aufbau Taschenbuch 1996.
de Montangon, Jean. Un Saint-Cyrien des années 40. Éditions France-Empire 1987.
Obréjan, Maurice. L’étrange destinée d’un homme trois fois français. Paris: La Pensée Universelle 1994.
Pannier, Roger. Jusqu’au martyre. Éditions des Etannets 1995.
Maître Pierre Antoine Perrod. L’honneur d’être dupe. Éditions Horvath 1982.
Petit, Georges. Retour à Langenstein. Une expérience de la déportation. Paris: Belin 2001.
Petit, Georges. Rückkehr nach Langenstein. Erfahrungen eines Deportierten. Hürth bei Köln: Edition Memoria 2004.
Rimpau, Cornelia. Der Magnetberg. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt 1989.
de Saint Marc, Hélie. Mémoires - Les champs de braises. Paris: Perrin 1995 (2002).
de Saint Marc, Hélie. Asche und Glut: Erinnerungen. Friedberg: Edition AtlantiS 1998.
de Saint Marc, Hélie. Les sentinelles du soir. Paris: Les Arènes 1999.
de Saint Marc, Hélie. Die Wächter des Abends. Friedberg: Edition AtlantiS 2000.
de Saint Marc, Hélie und August von Kageneck. Notre histoire 1922-1945. Paris: Les Arènes 2002.
de Saint Marc, Hélie. Toute une vie. Paris: Les Arènes 2004.
Sarkowicz, Hans (Hg.) „Als der Krieg zu Ende war…“. Erinnerungen an den 8. Mai 1945. Frankfurt a. M. und Leipzig: Insel 1995.
Sauvot, Jean. Tu raconteras à ton fils. Éditions Vent de Crau 1985.
de Wijze, Louis. Ontsnapping uit de dodenmarsch. Amsterdam: De Bataafsche Leeuw 1995.
de Wijze, Louis. Only my life: a survivor’s story. New York: St. Martin’s Press 1997.
de Wijze, Louis. Rien que ma vie. Récit d'un rescapé. Paris: L'Harmattan 2001.

Edebi Eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Baccaria, Laurent. Commandant de Saint-Marc. Paris: Édition académique Perrin 1989.
Jakob, Volker und Annet van der Voort. Anne Frank war nicht allein. Lebensgeschichten deutscher Juden in den Niederlanden. Berlin und Bonn: J.H.W. Dietz Nachf. 1988.
Fauser, Ellen (Hrsg.). Die Kraft im Unglück. Erinnerungen an Langenstein-Zwieberge - Außenlager des KZ Buchenwald. Halberstadt o. J.
Landeszentrale für politische Bildung Sachsen-Anhalt (Hg). Verortet. Erinnern und Gedenken in Sachsen-Anhalt. Magdeburg 2004.
Le Goupil, Paul und Roger Leroyer. Mémorial des Français déportés au camp de Langenstein-Zwieberge. Kommando de Buchenwald. Luneray : Imp. Bertout o. J.
Le Goupil, Paul und Roger Leroyer. Erinnerung an Langenstein-Zwieberge. Aussenlager von Buchenwald. (Deutsche Übersetzung von Gesine Daifi).
Lustiger, Arno. Zum Kampf auf Leben und Tod. Vom Widerstand der Juden 1933-1945. Köln: Kiepenheuer & Witsch 1994.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Anıtı: iletisim^{[ölü/kırık bağlantı]}
Anitin Fotograflari 9 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.