Kuvaterner bilimi
Kuvaterner bilimi; son 2,6 milyon yıl[1] olan Kuvaterner dönemini inceleyen bilimdir. Bu alan son buz çağını Holosen dönemi inceleyerek geçmişteki çevreyi ve iklimsel değişimleri anlamaya çalışır.
Kuvaterner adı, 1800'lerde jeologların fosillerden yola çıkarak yerkürenin jeolojik tarihini dört bölüme ayırmasıyla gündeme gelmiştir. Jeolojik olarak oldukça kısa olmasına (2,6 milyon yıl) rağmen Kuvaterner bilimi içinde pek çok bilime ait çalışma alanları barındırır. Bu zamanda oluşan buzullarla; jeoloji, coğrafya, jeomorfoloji, klimatoloji, nesli tükenen mamutlarla; paleontoloji, biyoloji ilgilenir. Bu devirde ortaya çıkan insan ve uygarlıkları prehistoryanın, arkeoloji, antropoloji bilimlerinin inceleme alanındadır. Jeofizik, oşinografi, prehistorya, dendrokronoloji gibi bilimlerinde Kuvaterner biliminin içinde çalışma alanları vardır.[2]
Kuvaterner bilimi, son 2,6 milyon yılda neler olduğunu, nelerin değiştiğini anlamaya çalışır. Bitkilerin, hayvanların ve insanların yeryüzüne yayılması, yerkürenin şekillenmesi, ilk insanlar, kültürleri, yaşam tarzları, yerkabuğundaki aşınma ve taşınma geçmişi, yerin depremselliği ve doğal afetler inceleme alanlarıdır.[3]
Kuvaterner zamanında iki alt devre vardır, Pleistosen ve Holosen. 2,5 milyon yıl önce başlayan Pleistosen çağında aşırı soğuma ile iklim değişimleri sonucunda da buzul dönemi oluşmuştur. Günümüzden 12.000 yıl önce sıcaklıklar artmış Holosen çağı başlamıştır. Yaşadığımız zaman buzul dönemleri arasındaki sıcak dönem olup, daha sonra buzul döneminin başlayabileçeği değerlendirilmektedir. Son 400 bin yıllık devrede 70 ile 90 bin yıl buzul çağı, 10 ile 30 bin yıl saıcak buzularası dönemin yer aldığı belirlenmiştir. Buzullar günümüzde yerkürenin %10'unu kaplarken, buzul dönemlerinde %30'u bulmuş, sonuçta deniz seviyesi bugüne göre 130 m alçalmıştır. Holosen devrindeki ısınma ile günümüz seviyesine ulaşmıştır.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ TUROĞLU, Hüseyin. "Sonuç" (PDF). Yenilenen Kuaterner Kronostratigrafisi. tcd.org.tr. 26 Mart 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.
- ^ GÜRBÜZ, Esra. "Kuvaterner Bilimi" (PDF). jmo.org.tr. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.
- ^ KAZANCI, N. "Kuvaterner Bilimi". www.kuvaterner.org. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.
- ^ KAYAN,İlhan. "Kuvaterner'de Deniz Seviyesi Değişmeleri". Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.