Kullanıcı:Honacan/eskişehir (düzenleme)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Koordinatlar: 39°47′K, 30°31′D

Eskişehir
Harita
Türkiye'deki yeri
Türkiye'deki yeri
Türkiye'deki yeri
Bilgiler
Toplam nüfus: -
Şehir nüfusu: -
İlçe nüfusu: 148.981
Köy ve belde nüfusu: -
Nüfus itibarıyla: 2008
Yüzölçümü: 13.655 km²
Rakım: 788 metre
Koordinatlar 39°47′K, 30°31′D
Genel bilgiler
Ülke:  Türkiye
Coğrafi Bölge: İç Anadolu
İl: Eskişehir
Posta kodu: 26x xx
Alan kodu: 0222
Plaka: 26
Büyükşehir Belediye başkanı: Yılmaz Büyükerşen
Belediye web sitesi: http://www.eskisehir-bld.gov.tr

Eskişehir, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinde bulunan aynı adlı ilin merkezidir. Ortasından Porsuk Çayı geçen şehir, Osmangazi Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi nedeniyle bir öğrenci kenti görünümündedir. 2007 yılında yapılan "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi"'ne göre il merkezinin toplam nüfusu 625,453'dir.[1]

Met helvası, Nuga helva, Haşhaşlı çörek, Kalabak suyu, Çiğ börek ve Lületaşı ile meşhurdur. Lületaşı, Türkiye'de yalnız Eskişehir'de çıkarıldığı için Eskişehir taşı olarak bilinir. Eskişehir ve Sivrihisar dolaylarında yetişen çoban köpeği olan Akbaş da şehre ait önemli değerlerdendir.

İl merkezi kuzeyinde Mihalgazi, Sarıcakaya ve Ankara il, doğusunda Alpu, güneyinde Mahmudiye, Seyitgazi ve Afyon il, batısında ise İnönü ve Kütahya il sınırları ile çevrilidir.

Türk Silahlı Kuvvetleri Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı 1. Hava Taktik Komutanlığı ve 1. Hava İkmal ve Bakım Merkez Komutanlığı da Eskişehir'de bulunmaktadır.

Kökenbilim[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir Eski ve Orta çağlarda Yunanca Dorylaion, Latince Dorylaeum ismi ile tanınan bir kenttir. Yıkık ve terkedilmiş olan Dorylaion - Şarhöyük'ün yakınında, harabenin güneyinde yeni bir yerleşme kurulmuştur. W.M Ramsay'in bildirdiğine göre, büyük olasılıkla Dorylaion harabelerine Eskişehir adı verilmiş ve bu ad o zamandan günümüze uzanmıştır.[2]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlkçağ'dan 11.yy'a kadar[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin önemli simgelerinden Yazılıkaya

Yapılan arkeolojik çalışmalar sonucu çıkan eserlerin verdiği bilgilerden, Eskişehir ve yöresinin Neolitik çağa kadar (İ.Ö. 10.000 - 5.000 yılları) uzanan bir yerleşim bölgesi olduğu anlaşılmıştır.[3] Hititler, M.Ö. 14. yüzyılda Eskişehir merkezli büyük bir devlet kurmuşlardır. M.Ö. 12. yüzyılda Frigya Kralı, 600 yıl süren hükümdarlığını ilan etmiştir.[4] Çeşitli kazılarda ele geçen buluntular yöre tarihinin Katolik Çağ'a uzandığını gösterir. Bilinen en eski yerleşme il merkezinin kuzey batısındaki Demircihöyük'tür. Buluntular, Demircihöyük'ün Katolik Çağ'da Balkan ve Anadolu kültürlerinin kesiştiği bir noktada bulunduğunu ortaya koymaktadır. Midas Kenti kazılarında ele geçirilen buluntular ise İlk Tunç Çağı'na tarihlenmektedir. Hititlerin pek etkili olamadığı bölgede M.Ö. 7. yüzyılda Kimmer ve İskit saldırıları sonucu yıkıldı. Lidya Krallığı'nın ardından sırasıyla Pers, Makedonya, ve Selevkos yönetiminde kalan yöre M.Ö. 3. yüzyıl sonunda Galatların yönetine girdi. M.Ö. 2. yüzyılda Bergama Krallığı'nın (Pergamon) kısa süreli egemenliğinden sonra, Galatlar Roma desteğiyle yörede yeniden devlet kurdu. Bunu Roma ve Bizans egemenliği izledi. M.S. 8. yüzyılda yöreyi ele geçiren ve Dorylaion'a Duruliya, Düriliya ya da Druliya adını veren Arapların yönetimi uzun sürmedi.

Selçuklular Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeniden Bizans egemeliğine giren Dorylaion 1074'te Selçuklular'ın eline geçti. Şehir Anadolu Selçukluları zamanında, Selçuklular'la Haçlı'lar arasında yapılan savaşlara sahne olmuştur. Bu zamanda şehrin adı Sultanönü olarak anılmaktadır. Şehir içinde Selçuklu Hanedanına ait pek çok eser vardır. [5]

Osmanlı Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

1289'da Anadolu Selçukluları Eskişehir'i Osman Gazi'ye verdi. Orhan Gazi döneminde Karamanlıların eline geçen Eskişehir'i, I. Murad yeniden Osmanlı topraklarına kattı.

Fatih'in ilk zamanlarına kadar şehir Ankara Beyliği'ne bağlı olarak kalmıştır. 1451 yılından sonra Kütahya'nın Beylerbeylik haline gelmesi üzerine Anadolu İdari Teşkilatında değişiklik olmuş, bu arada Ankara'ya bağlı bulunan Eskişehir, Kütahya Beylerbeyliği'ne bağlanmıştır.kaynak

Kent 1601'de bir süre Celali Deli Hasan ve yandaşlarının eline geçti. Hüdavendigâr (Bursa) Vilayetinin Kütahya Sancağına bağlı bir kaza olan Eskişehir'e demiryolu 1890'da ulaştı. Eskişehir Belediyesi'nin kuruluş tarihi 1854'tür. 19. yüzyıl boyunca yöreye Kafkasya, Kırım, Romanya ve Bulgaristan'dan gelen göçmenler yerleştirildi.[6]Şehir 1877-1878 Osmanlı - Rus harbinden sonra muhacirlerin yerleştirilmeye başlamasıyla beraber gelişmeye başlamıştır.[3]

Kurtuluş Savaşı Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Atatürk'ün Eskişehir'e gelişi.

Eskişehir'de Kurtuluş Savaşı'nın 5 önemli meydan muharebesinin üçü geçmiştir. Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğindeki Kurtuluş Savaşı'nın önemli muharebelerinden biri olan I. İnönü Muharebesi Eskişehir topraklarında kazanılmıştır. Eskişehir, Ulusal Kurtuluş Savaşının kilit nok­talarından birini oluşturduğundan, savaşta maddi ve manevi olarak çok yıpranmıştır.

I. Dünya Savaşı sonrasında demiryolu hattını denetlemek amacıyla 23 Ocak 1919'da Eskişehir İstasyonunu işgal eden İngiliz Kuvvetleri, 20 Mart 1920'de Kuva-yi Milliye'nin baskısıyla işgale son verdi. 20 Temmuz 1921'de Yunanların işgal ettiği Eskişehir bir süre Yunan ordularının karargâhı oldu. Kurtuluş Savaşı'nın son aşaması olan Büyük Taarruz sonrasında 2 Eylül 1922'de kurtarıldığında yıkıntı hâlinde harap bir kasabaydı.[7]Kurtuluştan sonra geriye yanmış, yıkılmış bir kent kalmış, ancak yöneti­cilerin ve halkın kenti yeniden canlandırma azmi yok olmamıştır. Mustafa Kemal Atatürk, 15 Ocak 1923'te Hükûmet Konağında yaptığı konuşmada vurguladığı gibi Eskişehir, zaferin kazanılmasında büyük katkı yapmıştır. Mustafa Kemal Paşa, bu nedenle kentin imarıyla yakından ilgilenmiştir. Cumhuriyet döneminde yapılan yatırımlarla kısa zamanda modern bir kent yaratılmaya çalışılmıştır. [8]

21 Haziran 1920 günü saat 11:00'de Millî Savunma Bakanı Fevzi Çakmak Paşa ve Genelkurmay Başkanı Albay İsmet İnönü ile tren istasyonuna gelmiştir.[9] Yunan taarruzunun aldığı vaziyeti, sınıf arkadaşı ve Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Cebesoy ile burada görüşmüştür. Aynı gece de Ankara’ya hareket etmiştirler.

Atatürk'ün 15 Ocak 1923'de Eskişehir hakkındaki sözü:

.

Cumhuriyet Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Kemal Atatürk, 15 Ocak 1923'te Hükümet Konağında yaptığı konuşmada vurguladığı gibi Eskişehir, zaferin kazanılmasında büyük katkı yapmıştır. Mustafa Kemal Paşa, bu nedenle kentin imarıyla yakından ilgilenmiştir. Cumhuriyet döneminde yapılan yatırımlarla kısa zamanda modern bir kent yaratılmaya çalışılmıştır.[3]

Cumhuriyet ilan edildikten sonra Eskişehir 1925 yılında il olmuştur. 1926 yılında Eskişehir'in, Sivrihisar, Mihalıçcık ve Seyitgazi olmak üzere üç ilçesi bulunmaktadır. 1954 tarihinde çıkarılan kanunla Çifteler ve Mahmudiye 1957 tarihinde çıkarılan diğer bir kanunla Sarıcakaya ilçe haline getirilmiş ve ilçe adedi 6'ya çıkmış olur.

Daha sonra 1987 tarihinde 3392 sayılı kanunla Alpu, Beylikova ve İnönü; 9 Mayıs 1990 tarih ve 3544 sayılı kanunla Günyüzü, Han ve Mihalgazi ilçe haline getirilmiştir. Böylece ilçe sayısı 12'ye çıkmış olur.[10] 22.03.2008 tarihli resmi gazetede yayınlanan 5747 sayılı yasa ile Merkez ilçe kaldırılarak Odunpazarı ve Tepebaşı adıyla 2 yeni ilçe daha kurulmuş ve ilin toplam ilçe sayısı 14'e ulaşmıştır.

Eskişehir Depremi[değiştir | kaynağı değiştir]

20 Şubat 1956'da Eskişehir'de oluşan şiddetli yer sarsıntısıdır. Şiddeti Richter ölçeğine göre 6,0 olan bu depremde, 1.379 bina ağır, 1.486 bina orta, 9.862 bina da hafif derecede hasar görmüştür. Bir kişinin öldüğü depremde 19 kişi de yaralanmıştır. Konumu 39° 89' kuzey enlemi ve 30° 49' doğu boylamı, odak derinliği yaklaşık 40 km olan depremin etkilediği alan 350.000 km² olarak hesaplanmıştır. Deprem alanı çeşitli doğrultularda Edirne, İzmir, Konya ve Zonguldak illerine kadar yayılmıştır. Depremin dış merkezinin bulunduğu bölge yerleşim yeri olmadığı için can kaybı fazla olmamıştır. Eskişehir depreminin oluştuğu bölge 3. derecede tehlikeli deprem bölgesidir.[11]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir'den bir görünüm

Eskişehir, İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatısında yer almaktadır. Kuzeyinde Karadeniz, kuzeybatısında Marmara, batı ve güneybatısında Ege Bölgesi ile komşudur. Ancak Eskişehir, coğrafi karakterini genellikle İç Anadolu Bölgesi'nden alır.[12]

İç Anadolu stepleri, Kuzey Anadolu ve Batı Anadolu ormanları şehrin bitki örtüsünü oluşturur. Sündiken Dağları'nın güney yamaçlarında 1000 metreden sonra meşe çalılıkları, daha yükseklerde bodur meşeler görülür. 1300 metreden sonra yer yer kara çamlar bulunur. Bazı bölgelerde karaçamların arasında, kızılçamlar da görülür. Eskişehir'in güneyindeki platolarda orman bulunmamakta fakat bölgesel step bitkileri vardır. Porsuk ve Keskin Dereleri'nin kenarlarında söğütler, kavaklar, karaağaçlar ve koruluklardan oluşan bitki örtüsü bulunur.[13]

İl toprakları Sakarya Nehri ve Porsuk Çayı'nın suladığı geniş düzlüklerle bunları çevreleyen dağlardan oluşur. İlin Karadeniz Bölgesi'ne taşan kuzey kesimi, doğu - batı doğrultusunda uzanan Sündiken Dağları'yla kaplıdır. Doğuda Sakarya Vadisine kadar sokulan Sündiken Dağları, Sündiken Doruğunda 1,770 m.'ye yükselir.[14]

Eskişehir'den geçen iki önemli akarsudan ilki Sakarya Nehri ikincisi ise Porsuk Çayı'dır. Bu akarsuların il sınırları içerisinde kalan arazisinde 2 adet baraj bulunmaktadır. Porsuk Çayı üzerinde Porsuk Barajı, Sakarya Nehri üzerinde ise Gökçekaya Barajı bulunmaktadır.

Yeraltı zenginlikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Lületaşından ürünler

Eskişehir zengin bor yataklarına da sahiptir. Lületaşı, Türkiye’de Orta Anadolu’da yalnız Eskişehir’de bulunan değerli bir taştır. Beyaz altın, Deniz köpüğü ve Eskişehir taşı gibi adlandırmalar lületaşının değerini, rengini, çıkış merkezini ve ağırlıkla kullanıldığı yerleri anlamlı bir biçimde ortaya koymaktadır.[15]

Lületaşı, magnezyum ve silisyum esaslı ana kaya parçalarının yerin muhtelif derinliklerindeki başkalaşım katmanları içinde , hidrotermal etkilerle hidratlaşması sonucunda oluşmuş kayaçtır.

Lületaşı ve benzer minerallere; Yunanistan'daki bazı adalar, Moravya, Fransa, İspanya ve Fas ve ABD'de de rastlanmaktadır. Ticari olarak işlenebilir Lületaşı yataklarının nerede ise tamamı yurdumuzda Eskişehir'de bulunur.

Eskişehir ilinin Karatepe, Sarıkavak, Türkmentokat, Gökçeoğlu köylerinde bulunan sahalarda, yüzeyle 300 metreyi aşan derinlikler arasında, içinde dağınık yumrular halinde lületaşı bulunan başkalaşım katmanlarına rastlanır.

Arkeolojik çalışmalar, lületaşının yaklaşık beşbin yıl öncesinden bilindiğini ve değişik amaçlarla kullanıldığını göstermiştir. Günümüzde Lületaşı süs eşyası ve özellikle pipo yapımında kullanılmaktadır. Pipo ile tütün içme alışkanlığının yaygınlaşması lületaşının tüm dünyada tanınmasını sağlamıştır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

İlin iklimi İç Anadolu Bölgesi tipi Karasal iklim'dir. Bitki örtüsü İç Anadolu Bölgesi'nin tipik bitkisel örtüsü olan bozkırdır. Yağışlar (dağlık kesimler hariç) az ve kısa sürelidir. Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları en az yağışı olan aylardır. Yıllık yağış ortalaması 373,6 mm'dir. Bir yılın 90-100 günü yağışlı geçmektedir. Sıcaklık rejimi karasal niteliktedir. Örneğin 800 m yükseklikte kurulmuş olan Eskişehir il merkezinde en sıcak ve en soğuk ayların ortalamaları 21,5°C ve -0,8°C(temmuz ve ocak), kaydedilen maksimum ve minimum değerler ise 39,1°C ve -26,3°C'dir.[16]

Ortalama Veriler
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Arl
Ort.En Yüksek °C 3.9 6.2 11.2 16.4 21.8 25.9 29.2 28.9 25 19.8 12.4 5.5
Ort.En Düşük °C -4.1 -3.9 -1.5 2.8 6.9 10.4 13.1 13 8.4 4.4 0.3 -2
Ort. Güneşlenme Süresi (saat) 2.7 4.1 5.5 6.3 8.7 10.3 11.1 10.6 8.8 6.3 4.3 2.2
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 11.5 11.4 10.9 11.8 9.3 6.9 4.1 3.7 4.7 7.6 9.6 12.8
Kaynak: meteor.gov.tr

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir, Bulgaristan göçmenlerinin de buraya yerleşmesiyle özellikle 1950-55 ve 1965-70 dönemlerinde büyük bir nüfus artışı gösterdi. Kentin 1950'de 89 bin olan nüfusu 1960'ta 153 bine, 1970'te 216 bine, 1980'de 309 bine, 1990'da 413 bine ulaştıktan sonra 2000'de 482 bini aşmıştır.

2008 yılında yapılan genel nüfus sayımı sonuçlarına göre şehrin toplam nüfus sayımı 724,849'dur. Şehir nüfusunun 570,825‘i merkeze, geriye kalan 99,396’i ilçeler ve köylere yerleşmiştir. Şehir nüfus oranı % 79, köy nüfus oranı ise % 21 dir[17]. İlin yıllık nüfus artış hızı binde 9.61'dir. Şehir nüfus artış hızı binde 15.41, Köy nüfus artış hızı binde –9.52 dir. Nüfus sayımı bilgilerine bakılınca, köylerden kent merkezine göç oranının arttığı ortaya çıkmaktadır. Nüfus yoğunluğu il genelinde 51, İl Merkezinde 195 dir.

asaf

BM raporuna göre yaşanabilirlik açısından Türkiye'deki kaliteli yaşanabilinecek 5. şehri olan Eskişehir'in demografik yapısı şu şekildedir. [18]

Estram
Eskişehir Demografisi[19]
Madde Türkiye Oranı Eskişehir Oranı İller Arasında Sırası
Yılık nüfus artış hızı(binde): 18,3 9,6 49
Net İç Göç Oranı(Binde): ... 14,8 15
Toplam Doğurganlık 55 44 78
Bağımlılık oranı(yüzde) 2,5 1,7 80
Bebek Ölüm Oranı(Binde) 43 40 49
Okur Yazarlık Oranı(yüzde) 87,3 93 4
Üniversite mezunlarının oranı(yüzde) 7,8 8,6 7
Doktor başına kişi sayısı 764 630 5
Hastane yatağı başına kişi sayısı(2001) 430 245 4

Ekonomi ve sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir'in ilk fabrikalarından Eskişehir Şeker Fabrikası.Kuruluş tarihi:1939

Sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından Türkiye'nin önde gelen illerinden biridir. Türkiye'nin en büyük Organize Sanayi Bölgeleri'nden birine sahiptir. 1950'lelerin sonundan bu yana il ekonomisinin temelini oluşturan sanayisinin geçmişi Bağdat Demiryolu'nun yapımı sırasında 1894'te kurulan Cer Atölyesi'ne kadar uzanır. İlde büyük devlet işletmelerinin yanı sıra 1960 sonrasında hız kazanan yerel sermaye yatırımlarıyla gerçekleşmiş çok sayıda özel kuruluş bulunur. Başlıca sanayi dalları gıda, lokomotif, makine imalat, tuğla, kiremit ve çimentodur. Sanayi kuruluşlarının hemen hemen hepsi şehir merkezinde toplanmıştır.[20]2006 yılı sonu itibarıyla şehirde çalışan sendikalı işçi sayısı ise 48.790 dır.[21]

Şehirde bulunan OSB(Organize Sanayi Bölgesi) 32 Milyon m² alanı ile içinde 228 kuruluş ile faaliyet göstermektedir.[22]

Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir önemli tarım merkezlerinden biridir. Tahıl üretiminde önemli paylara sahip olan şehir, şeker pancarı gibi bitkilerin üretiminde de önemli yer teşkil etmektedir. Şehre düşen yıllık yağış miktarının azlığından dolayı sahip olunan arazinin tümüne her yıl ekim yapılamamaktadır. Şehirde sulamaya elverişli alan 202 609 ha.dır. Toplam sulanan arazi ise 132.178 ha.dır. [23]

Şehirde hayvancılık

Hayvancılık[değiştir | kaynağı değiştir]

DİE verilerine göre 2002'de şehirde 407 bin koyun, 96 bin sığır ve 28 bin Ankara keçisi vardı. Şehir başta İstanbul olmak üzere birçok tüketim merkezinin canlı hayvan gereksinimini karşılar. Aynı yıl ülkedeki Ankara keçisi varlığının yüzde 10.7'si Eskişehir ilindeydi. İlde arıcılık, ipekböcekçiliği ve tavukçulukta yapılmaktadır. Başlıca hayvansal ürünler et, süt, deri ve tiftiktir. 2002'de Türkiye tiftik üretiminin yüde 8.2'si Eskişehir ilinde gerçekleştirildi. İlin yaş ipek kozası üretimideki payı ise yüzde 8'di.[24]

Ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]

İldeki önde gelen ekonomik etkinliklerden biri de ticarettir. Şehrin dışarıya sattığı başlıca ticari mallar tarım ürünleri, ham ve konsantre halde çeşitli cevherler, şeker, bisküvi, çimento, budolabı, motorlu kara taşıtları ve lületaşından yapılmış hediyelik eşyalardır. Başlıca ithal malları ise kazanlar, makineler, mekanik cihazlar; elektrikli makine ve cihalar; kara taşıtları; plastikler ve mamulleri; dericilikte ve boyacılıkta kullanılan hülasalardır.[25]

Medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde günlük olarak çıkan 8 yerel gazete bulunmaktadır. Bu gazeteler şehirde ve bölgede yaşanan haberlere yer vermektedir. Ayrıca haftalık yayın yapan bölgesel ücretsiz Midas Gazetesi ve aylık yayın yapan Objektif ve Bakış gazeteleri bulunmaktadır. Şehrin Kanal 26 ve Es Tv adında iki adet yerel tv kanalı bulunmaktadır. Ayrıca yurt genelinde yayın yapan atv , NTV ve Trt kanallarının temsilcilikleri şehirde bulunmaktadır.

Kültür ve sanat[değiştir | kaynağı değiştir]

Haller Gençlik Merkezi
Neo AVM

Eskişehir, üniversite kenti olması nedeniyle sosyal aktivite yönünden oldukça zengindir. BM raporuna göre yaşanabilirlik açısından Türkiye'deki kaliteli yaşanabilinecek 5. şehridir.[26]

Şehirde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nın 3 sahnesi vardır. Birincisi Haller Gençlik Merkezi Tepebaşı Sahnesi 'dir. 27 Mart 2001 Dünya Tiyatrolar Gününde açılmıştır. Tek sahneye sahip olup salon 202 kişiliktir. Şehir Tiyatrolarının Oyunları sergilenmektedir. Bir diğeri İki Eylül caddesinde bulunan B.S.M. Turgut Özakman Tiyatro Salonu 'dur. 9 Nisan 2002 tarihinde açılmıştır. Sahne 178 kişiliktir. Şehir Tiyatrolarının etkinlikleri gerçekleşmekte olup ayrıca fuaye, sergi, seminer ve toplantı amaçlı da kullanılmaktadır. Sonuncusu ise Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Tiyatro Salonu 'dur. Belediye başkanı Yılmaz Büyükerşen tarafından belediye Sanat ve Kültür Sarayına dönüştürülen bina önceki belediye tarafından düğün salonu amaçlı yapılmış fakat maddi yetersizlikten dolayı atıl bir durumda bırakılmıştır. Tiyatro Salonu 569 kişiliktir. Merkezde Şehir Tiyatroları etkinlikleri gerçekleşmekte ve ayrıca Devlet Opera ve Bale etkinlikleri gerçekleşmektedir.

Ayrıca şehirde 3 adet kültür merkezi bulunmaktadır. İlki İki Eylül Caddesi'nde bulunan Yunusemre Kültür Merkezi'dir. Çeşitli tiyatro, seminer ve gösterilerin yapıldığı bir merkezdir. Bir diğeri eski hal olan ve Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen tarafın kültür merkezine çevrilen Anadolu Üniversitesine yakınlığından dolayı öğrenciler tarafındanda büyük rağbet gören Haller Gençlik Merkezi'dir. Diğer bir kültür merkezi ise Atatürk Kültür Merkezi'dir.

Doktorlar Caddesi

Şehir sinema salonu yönünden de oldukça zengindir. Şehirde Kanatlı Alışveriş Merkezi Tüze Sinemaları, Kılıçoğlu Sineması, Eskişehir AFM Migros, Cinemars Sinemaları(Neo AVM), Eskişehir Arı Sineması, Sinema Anadolu (A.Ü'ne aittir.) ve Cinebonus (Espark AVM) sinema salonları bulunmaktadır.

Uluslararası Eskişehir Festivali[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Eskişehir Festivali , Zeytinoğlu Eğitim, Bilim ve Kültür Vakfı tarafından ilk kez 1995 yılında düzenlenmiştir. Müzik, dans, tiyatro gibi çeşitli sanat dallarıyla çocuk etkinliklerine yer veren; her yıl ekim ya da kasım ayında düzenlenip 9 gün sürmektedir. 2001 yılından beri Zeytinoğlu Vakfı ile Eskişehir Kentsel Gelişim Vakfı işbirliğiyle gerçekleştirimektedir.[27] Festivalin düzenlendiği mekanlar:

Uluslararası Eskişehir Festivali yapıldığı 12 sene boyuncatoplam 4092 yerli ve yabancı sanatçıya ev sahipliği yapmıştır. Başlangıcından bu yana 2002 İspanya, 2003 Avusturya, 2004 İtalya, 2005 Rusya Fedarasyonu, 2006 Finlandiya ve 2007 Portekiz festivale konuk ülke olarak katılmıştır.

Ocak 2006, Tepebaşı Belediyesi
Anadolu Üniversitesi
  • Atatürk Kültür Merkezi Opera ve Bale Salonu (kapasite: 482)
  • Sinema Salonu (kapasite: 400)
  • Spor Salonu (kapasite: 870 +)
Kent Merkezi
  • Büyükşehir Sanat Merkezi Tiyatro Salonu (kapasite: 178)
  • Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Konser Salonu (kapasite: 492)
  • Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Tiyatro Salonu (kapasite: 569)

Gece hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Öğrenci kenti olan Eskişehir’de gece hayatı,eğitim - öğretimin aktif olduğu dönemlerde daha canlıdır. Açılan barlar ile birlikte eski fabrikalar bölgesi gece hayatının merkezi hâline gelmiştir. Eskişehir’de gençlere yönelik, canlı müzik yapılan barlar rağbet görmektedir. Canlı müzik yapılan bu barlarda sıklıkla rağbet gören sanatçıların konser vermesi, çevre şehirlerdende rağbet toplamaktadır.

Gezilecek yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çağdaş Cam Sanatları Müzesi
Eskişehir odunpazarı evleri


Kentte birçok mesire alanı bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: Fidanlık orman içi dinlenme yeri, bademlik, Musaözü Barajı, şelale (kalabak) orman içi dinlenme yeri, karataş orman içi dinlenme yeri, çatacık orman içi dinlenme yeri, hasırca, kalabak başı, şoförler çeşmesi, regülatör.[28]

Odunpazarı semtinde bulunan Kurşunlu Külliyesi Osmannlı dönemi eseridir. 1525 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Çoban Mustafa paşa tarafından yaptırılmıştır. Cami çevresinde medrese ve kervansaray vardır. Bu semtte koruma altına alınan Odunpazarı Evleri'de bulunmaktadır. Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Beyin kayınpederi olan Şeyh Edebali' nin türbesi şehrin Odunpazarı semtindeki Odunpazarı mezarlığı' nın içinde bulunmaktadır. Türbe, II. Abdülhamit tarafından restore edilmiştir.

Şehirde çeşitli müzeler de bulunmaktadır. Bunlardan biri şehirde bulunan antik eserlerin yer aldığı Eskişehir Arkeoloji Müzesi'dir. Ayrıca Çağdaş Cam Sanatları Müzesi, Pessinus Müzesi, Seyitgazi Müzesi, Yunus Emre Müzesi, Eskişehir Atatürk ve Kültür Müzesi, Tayyare Müzesi/Hava Müzesi, Osmanlı Evi Müzesi ve Karikatür müzesi,İnönü Savaşları Karargah Müzesi bulunmaktadır.[29]

Gelenek ve görenekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Evlenme törenleri temel çizgileriyle aynı kalmakla birlikte il merkezinde ilçe ve köylerde bazı değişiklikler gösterir. İl merkezinde söz kesme, nişan, nikah ve düğünle evlenme töreni tamamlanır.

  • Söz Kesme: Oğlan evinin kız evine dünür gitmesi ve olumlu sonuç almasıdır. Söz kesmeden önce iki aile arasındaki ilişki(dünür) tabir edilen elçiler aracılığı ile kurulur.
  • Nişan: Genellikle kız evinde yapılır. Oğlan ve kız evinin akraba ve dostları katılır. Davetliler önünde oğlan ve kıza nişan yüzükleri takılır. Geline çeşitli hediyeler verilir.
  • Nikah: Genellikle Belediye nikah salonunda nikah memuru nikah şahitleri ve davetliler huzurunda yapılır. Nikah defterine imza töreninden sonra gelin ve damat tebrik edilir. Davetlilere nikah şekeri dağıtılır.
  • Düğün: Nikah akşamı düğün salonunda yapılır. Davetlilere pasta, meyva ve meşrubat ikram edilir. Geline çeşitli hediyeler verilir. Düğün salonunda hazırlanan program izlenir. Oyunlar edilir, dans edilir. Davetliler gelin ve damadı tebrik eder ve düğün töreni sona erer.[30]

Şehirde sevilen ve beğenilen yöresel halk oyunları şunlardır: Yoğurdum, Kırka Zeybeği, Eskişehir Kadınlar Zeybeği.[31]

Geleneksel el sanatları[değiştir | kaynağı değiştir]

Yörede kilim, halı, seccade, heybe ve çuval dokunur. Ayrıca çorap, eldiven, kese, takke ve başlık örgüler gelişmiş durumdadır. Çorap örgülerde "Sıçan dişi, arpalı, bal peteği, kestane kabuğu" motifleri görülür. Gelişmiş el sanatlarından biride Lületaşı işlemeciliğidir. Lületaşından yapıln kolye, bilezik, ağızlık, pipo turistik eşya olarak ün kazanmıştır. [32]

Yerel etkinlikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Heykel Şehri Eskişehir
  • Atatürk'ün Eskişehir'e Gelişi: 21 Haziran
  • Eskişehir'in Kurtuluşu: 2 Eylül
  • Uluslararası Eskişehir Festivali: 2-10 Ekim

Yöresel Yemekleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafkas, Kırım, Balkan göçmenleri beslenme düzeninin oluşmasına katkılarda bulunmuştur. Bu bakımda şehirde çeşitli beslenme alışkanlıkları bir diğerini etkileşmiştir. Şehrin yemek türlerinden bazıları:

  • Sütlü Ovmaç Çorbası, Haşhaşlı Dolama, Haşhaşlı Bükme, Toyga Çorbası
  • Göceli Tarhana, Islat Tarhana, Düğü Köftesi Çorbası, Kelem Dolması, Harşıl, Katlama Böreği
  • Kuzu Sorpa, Üyken Börek, Kaşık Börek, Çibörek, Göbete (Köbete), Sarıburma, Cantık, Kavurma Börek, Kıygaşa (Kırım - Tatar mutfağı)

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin en eski Anadolu Lisesi olan Eskişehir Anadolu Lisesi

Eskişehir eğitim seviyesi yüksek bir ildir. Okuma yazma oranı % 95, ilköğretimde okullaşma oranı % 100 dür. Kadın okur-yazar oranı ise % 89 dur. Eskişehir; Ankara, İstanbul, İzmir ve Mersin gibi 2 tane üniversiteye sahip olan tek il durumundadır. Eskişehir'de halka açık faaliyet gösteren ve Turizm İl Müdürlüğü'ne bağlı 2 adet kütüphane bulunmaktadır. Eskişehir İl Halk Kütüphanesi 1 Haziran 1926'da kurulmuştur. Kütüphanedeki kitap sayısı 53.438'dir. Diğeri Osmangazi İl Halk Kütüphanesi Osmangazi mahallesindeki eski bir binada faaaliyet göstermektedir.

Şehirde 19 adet anaokulu bulunmaktadır. Bunlardan 13'ü resmî anaokulu diğer 6'sı ise özel anaokuludur. Bu okullarda 795'i erkek ve 661'i kız olmak üzere toplam 1456 öğrenci bulunmaktadır. Şehirde 154 adet anasıfı bulunmaktadır. Bunlardan 150'si resmî anasınıfı, diğer 4'ü ise özel anasınıfıdır. Bu sınıflarda 2152'si erkek, 1994'ü kız olmak üzere toplam 4146 öğrenci bulunmaktadır. Okul öncesi okullaşma oranı %29,59'dur.[33]

Şehirde 240 ilköğretim okulunda 43.147'si erkek 40.423'ü kız olmak üzere toplam 83.570 öğrenci okumaktadır.[34]

Şehirde 25 adet genel lise, 11 anadolu lisesi, 1 anadolu güzel sanatlar lisesi, 1 fen lisesi, 1 sosyal bilimler lisesi, 1 spor lisesi, 2 anadolu öğretmen lisesi, birçok sayıda meslek lisesi ve 7 özel lise bulunmaktadır. Bu okullarda 8.487'si erkek, 10.081'i kız olmak üzere toplam 18.568 öğrenci bulunmaktadır.[35]

Şehirdeki üniversitelerde 19 fakülte 12 yüksekokul bulunmaktadır. Şehrin üniversitelerindeki örgün öğrenci sayısı 38.989'dur. Anadolu Üniversitesi'ndeki Açıköğretim öğrenci sayısı 1.047.350'dir. Şehrin 2 devlet üniversitesi vardır. Bunlar:

(*)Veriler 2007 yılı verileridir.

Sağlık ve sosyal hizmetler[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir Devlet Hastanesi

Kent merkezinde toplamda 2882 yatak kapasitesine sahip 6 adet kamu, 2 adet özel hastane bulunmaktadır. Ayrıca 16 adet Toplum Sağlığı Merkezi, 56 adet Aile Sağlığı Merkezi, 208 adet Aile Sağlığı Birimi, 61 Sağlık Evi, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 ÜSEM (AÇ-SAP) ve 1 Halk Sağlığı Laboratuvarı mevcuttur. Şehirde doktor başına düşen nüfus 630 kişidir.

Şehir ayrıca Aile Hekimliği uygulamasında pilot il olarak seçilmiştir.[36]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

1994 yılında hizmete açılan Türkiye'nin ilk modern otogarlarından bir Eskişehir Otogarı

Şehir Türkiye'deki demiryollarının kavşak noktalrından biridir. Eskişehir istasyonuna günde dört yönden 60 kadar yük ve yolcu treni uğramaktadır.[37] Haydarpaşa Garından Ankara yönüne giden tüm trenler Eskişehirden geçer. Hızlı trenin tamamlanmasıyla Eskişehir-Ankara arası 1 saat 15 dakika; Eskişehir-İstanbul arası 1 saat 30 dakika olacaktır. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havaalanı'nda THY ile İstanbul-Eskişehir arası seferleri 21 Haziran 2007 günü başlamıştır. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havaalanı'ndan kalkan uçaklar Atatürk Havalimanı'na haftanın her günü uçmaktadır. Eskişehir’in ana karayolu bağlantısı İstanbul-Eskişehir-Ankara devlet yoludur. Adapazarı'ndan ayrılan bu yol güneye inerek Bilecik’ten geçer ve Bozüyük’ten doğuya yönelerek Eskişehir il sınırı içine girer. Tüm ili kuzeybatı-güneydoğu yönünde geçen bu yol il ulaşımının omurgasıdır. Merkez ilçe ve Sivrihisar bu yol üzerinde yer alır. İl’in diğer karayolu bağlantıları bu yoldan ayrılır. Eskişehir’de ulaşımı olmayan köy bulunmamaktadır. [38]

Kent içi ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Estram'ın Güzergâhı
Şehrin önemli ulaşım aracı Estram

Kent içi toplu ulaşım Büyükşehir Belediyesi’nin yetki ve sorumluluğundadır. Toplu ulaşım hizmetlerinin hat ve güzergâhları ile birbirini tamamlaması için otobüs tramvayda ulaşım hizmet bütünlüğü sağlanmıştır. Tüm toplu taşıma araçlarında bilet yerine geçen Eskart adlı elektronik bir kart Eskişehir ulaşımının bütünlüğünü sağladığı gibi ulaşımı hızlandırmaktadır. Şehirde ayrıca Porsuk nehri üzerinde gezen gezi amaçlı botlar da bulunmaktadır. Bu botların yakın zamanda ulaşım aracı olarak kullanılması planmaktadır.

Belediye otobüsleri vasıtasıyla şehrin hemen her yerine ulaşım sağlanabilir. Belediye otobüslerinden aynı biletle 45 dakika içinde aynı yöne giden tramvaya ücretsiz aktarma da mümkündür. Bu sayede toplu taşıma araçları ile tek biletle şehrin her yerine ulaşım mümkündür. Eskişehir Tramvay Hattı iki hattan oluşan ve şehrin iki üniversitesini birbirine bağlayan toplam 26 duraktan oluşan ulaşım ağıdır. Toplam hat uzunluğu 15 km'dir ve şehiriçi ulaşımda önemli bir yeri bulunmaktadır.

Önemli kentlere mesafeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir'e demiryolu mesafeleri
Mesafe Saat
Eskişehir-İstanbul 375 km. ~4,5 saat
Eskişehir-Ankara 245 km. ~3,15 saat
Eskişehir-Ankara(Hızlı Tren) 264 km. ~1,15 saat
Eskişehir-İzmir 680 km. ~10 saat
Eskişehir-Kütahya 70 km. ~1 saat
Eskişehir-Mersin 823 km. ~19 saat
Eskişehir'e karayolu mesafeleri
Mesafe Saat
Eskişehir-İstanbul 315 km. ~6 saat
Eskişehir-Ankara 234 km. ~3 saat
Eskişehir-İzmir 461 km. ~7,5 saat
Eskişehir-Bursa 152 km. ~2,5 saat
Eskişehir-Afyonkarahisar 126 km. ~1,45 saat
Eskişehir-Kütahya 80 km. ~1 saat


Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Atatürk stadı

Şehirde 110 adet tescilli spor kulübü bulunmaktadır.[39] Bu kulüplerde atıcılık, atletizm, basketbol, boks, bisiklet, eskrim, futbol, güreş, halter, judo, karete, tekvando, tenis, voleybol ve yüzme gibi spor dallarında faaliyet yapılmaktadır. Şehirde bu branşlardaki lisanslı sporcu sayısı toplam 19.667, antrenör sayısı 54, hakem sayısı 973 dür.[40]

Eskişehir'de futbol çok önemli bir yer tutmaktadır. Şehrin üst düzeyde tek takımı Eskişehirspordur. Eskişehirspor Süper Lig 'de mücadele etmektedir. Karşılaşmalarını 18.250 kişilik Eskişehir Atatürk Stadyumu'nda oynamaktadır. UEFA Kriterlerine uygun Türkiye'nin ışıklandırmalı stadlarındandır. Eskişehirspor Türkiye 1. Liginde (Süper Ligde) hiç şampiyon olamamış fakat 3 defa 2.lik, 4 defa da 3.lük alarak diğer Anadolu takımları için kırılması güç bir rekora imzasını atmıştır. 1 Türkiye Kupası, 1 Cumhurbaşkanlığı Kupası ve 3 Başbakanlık Kupası bulunmaktadır. Avrupa kupalarında en iyi başarısı ise 1974-75 sezonunda elde ettiği Balkan Kupası 2.liği olmuştur. [41]

Yerel yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi bünyesi altında Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından idari kararlar alınmaktadır. Eskişehir Belediyesi 1854'te kurulmuştur. Eskişehir Belediyesi 9.9.1993 tarihinde yayınlanan 504 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Büyükşehir statüsüne kavuşmuştur.[42] Eskişehir ilinde toplam 17 belediye ve 390 köy bulunmaktadır.[43]

Ocak 2006, Tepebaşı Belediyesi
Eskişehir Valiliği
Eskişehir belediye başkanları [44]
İsim Görev Yılı
Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen 1999-
Aydın Arat 1994-1999
Selami Vardar 1989-1994
Sezai Aksoy 1984-1989
Hicri Sezen 1977-1984

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ [http://www.eskisehir.gov.tr/nufus.asp
  2. ^ eskisehir.gov
  3. ^ a b c "ESKİŞEHİR TARİHİ". İleri tarih. Erişim tarihi: 5 Nisan 2008.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  4. ^ http://www.eskisehir-bld.gov.tr/esk_taniyin/esk.html
  5. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt s.409
  6. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt s.409
  7. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt s.409
  8. ^ eskisehir.gov
  9. ^ eskisehir.gov
  10. ^ http://www.eskisehir.gov.tr/esktarih3.asp
  11. ^ Ana Biritannica Genel Kültür Ansiklopedisi 8.Cilt s.301-302
  12. ^ OGÜ
  13. ^ eskisehirliyiz.biz
  14. ^ Ana Britannica Ansiklopedisi 8. Cilt s.300
  15. ^ Kültür ve Turizm Bakanlığı
  16. ^ İlköğretim Ansiklopedisi s.250
  17. ^ http://www.eskisehir.gov.tr/nufus.asp
  18. ^ Zaman Gazetesi 22/05/06 günkü baskısı
  19. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt s.407
  20. ^ Ana Britannica Ansiklopedisi 8. Cilt s.300
  21. ^ Esk. Valilği
  22. ^ Esk. Valilği
  23. ^ Esk. Valiliği
  24. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi s.408
  25. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi s.407
  26. ^ Zaman Gazetesi 22/05/06 günkü baskısı
  27. ^ "Uluslararası Eskişehir Festivali". İleri tarih. Erişim tarihi: 6 Nisan 2008.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  28. ^ Kültür Bakanlığı
  29. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt s.407
  30. ^ Büyükşehir Eskişehir s.52
  31. ^ Büyükşehir Eskişehir s.50
  32. ^ Büyükşehir Eskişehir s.51
  33. ^ Eskişehir Millî Eğitim Müdürlüğü
  34. ^ Eskişehir Millî Eğitim Müdürlüğü
  35. ^ Eskişehir Millî Eğitim Müdürlüğü
  36. ^ Esk. Valilği
  37. ^ Büyükşehir Eskişehir syf.85
  38. ^ Kültür ve Turizm Bakanlığı
  39. ^ eskisehir.gov
  40. ^ eskisehir.gov
  41. ^ [1]
  42. ^ Eskişehir Valiliği
  43. ^ Eskişehir Valiliği
  44. ^ yerelnet.org

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî Kurumlar:

Eğitim Kurumları:


Dernekler:








Sosyo-Ekonomik Durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

2000 yılında yapılan genel nüfus sayımı sonuçlarına göre şehrin toplam nüfus sayımı 706.009'dur. Şehir nüfusunun 557 028‘i merkeze, geriye kalan 148 981’i ilçeler ve köylere yerleşmiştir. Şehir nüfus oranı % 79, köy nüfus oranı ise % 21 dir[1]. İlin yıllık nüfus artış hızı binde 9.61'dir. Şehir nüfus artış hızı binde 15.41, Köy nüfus artış hızı binde –9.52 dir. Nüfus sayımı bilgilerine bakılınca, köylerden kent merkezine göç oranının arttığı ortaya çıkmaktadır. Nüfus yoğunluğu il genelinde 51, İl Merkezinde 195 dir.

Heykel Şehri Eskişehir
Yıl Nüfus
1960 368.827
1965 415.101
1970 459.367
1975 495.097
1980 453.802
Yıl
nüfus
1985 597.397
1990 641.057
1995 660.843
2000 706.009

BM raporuna göre yaşanabilirlik açısından Türkiye'deki kaliteli yaşanabilinecek 5. şehri olan Eskişehir'in demografik yapısı şu şekildedir. [2]


Eskişehir Demografisi[3]
Madde Türkiye Oranı Eskişehir Oranı İller Arasında Sırası
Yılık nüfus artış hızı(binde): 18,3 9,6 49
Net İç Göç Oranı(Binde): ... 14,8 15
Toplam Doğurganlık 55 44 78
Bağımlılık oranı(yüzde) 2,5 1,7 80
Bebek Ölüm Oranı(Binde) 43 40 49
Okur Yazarlık Oranı(yüzde) 87,3 93 4
Üniversite mezunlarının oranı(yüzde) 7,8 8,6 7
Doktor başına kişi sayısı 764 630 5
Hastane yatağı başına kişi sayısı(2001) 430 245 4

İstihdam[değiştir | kaynağı değiştir]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir eğitim seviyesi yüksek bir ildir. Okuma yazma oranı % 95, ilköğretimde okullaşma oranı % 100 dür. Kadın okur-yazar oranı ise % 89 dur. Eskişehir; Ankara, İstanbul, İzmir ve Mersin dışında 2 tane üniversiteye sahip olan tek il durumundadır.

Eskişehir'de halka açık faaliyet gösteren ve Turizm İl Müdürlüğü'ne bağlı 2 adet kütüphane bulunmaktadır. Eskişehir İl Halk Kütüphanesi 1 Haziran 1926'da kurulmuştur. Kütüphanedeki kitap sayısı 53.438'dir. Diğeri Osmangazi İl Halk Kütüphanesi Osmangazi mahallesindeki eski bir binada faaaliyet göstermektedir.

  • Okul Öncesi*:

Şehirde 19 adet anaokulu bulunmaktadır. Bunlardan 13'ü resmî anaokulu diğer 6'sı ise özel anaokuludur. Bu okullarda 795'i erkek ve 661'i kız olmak üzere toplam 1456 öğrenci bulunmaktadır.

Şehirde 154 adet anasıfı bulunmaktadır. Bunlardan 150'si resmî anasınıfı, diğer 4'ü ise özel anasınıfıdır. Bu sınıflarda 2152'si erkek, 1994'ü kız olmak üzere toplam 4146 öğrenci bulunmaktadır.

Okul öncesi okullaşma oranı %29,59'dur.[4]

(*)Veriler 2007 yılı verileridir.

  • İlköğretim*:

Şehirde 240 ilköğretim okulunda 43.147'si erkek 40.423'ü kız olmak üzere toplam 83.570 öğrenci okumaktadır.[5]

(*)Veriler 2007 yılı verileridir.

Şehirde 25 adet genel lise, 11 anadolu lisesi, 1 anadolu güzel ssnatlar lisesi, 1 fen lisesi, 1 sosyal bilimler lisesi, 1 spor lisesi, 2 anadolu öğretmen lisesi, birçok sayıda meslek lisesi ve 7 özel lise bulunmaktadır. Bu okullarda 8.487'si erkek, 10.081'i kız olmak üzere toplam 18.568 öğrenci bulunmaktadır.[6]

(*)Veriler 2007 yılı verileridir.

  • Üniversite:

Şehir İstanbul, Ankara ve İzmirin dışında birden fazla devlet üniversitesine sahip tek şehirdir. Bu üniversitelerde 19 fakülte 12 yüksekokul bulunmaktadır. Şehrin üniversitelerindeki örgün öğrenci sayısı 38.989'dur. Anadolu Üniversitesi'ndeki Açıköğretim öğrenci sayısı 1.047.350'dir. Şehrin 2 devlet üniversitesi vardır. Bunlar:

Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir'in ilk fabrikalarından Eskişehir Şeker Fabrikası.Kuruluş tarihi:1939

Sosyoekonomik durum açısından Türkiye'nin önde gelen illerinden biridir. Türkiye'nin en büyük Organize Sanayi Bölgeleri'nden birine sahiptir. 1950'lelerin sonundan bu yana il ekonomisinin temelini oluşturan sanayisinin geçmişi Bağdat Demiryolu'nun yapımı sırasında 1894'te kurulan Cer Atölyesi'ne kadar uzanır. İlde büyük devlet işletmelerinin yanı sıra 1960 sonrasında hız kazanan yerel sermaye yatırımlarıyla gerçekleşmiş çok sayıda özel kuruluş bulunur. Başlıca sanayi dalları gıda, lokomotif, makine imalat, tuğla, kiremit ve çimentodur. Sanayi kuruluşlarının hemen hemen hepsi Eskişehir kentinde toplanmıştır.[7]

2000 yılı verilerine göre şehirdeki işgücünün %35,3 tarım, %18,9 sanayi sektörlerine dağılmıştır. Faal nüfus ise 244.308'dir. Şehirde bulunan OSB(Organize Sanayi Bölgesi) 32 Milyon m² alanı ile içinde Sarar, Arçelik, Eti gibi önemli kuruluşları barındıran 228 kuruluş ile faaliyet göstermektedir.

Yeraltı zenginlikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Lületaşından ürünler

Şehirde çıkarılan madenler bor, perlit, lületaşı, manyezit, kalsedon, krom, toryum ve torittir. Eskişehir zengin bor yataklarına da sahiptir. Lületaşı, Türkiye’de Orta Anadolu’da yalnız Eskişehir’de bulunan değerli bir taştır. Beyaz altın, Deniz köpüğü ve Eskişehir taşı gibi adlandırmalar lületaşının değerini, rengini, çıkış merkezini ve ağırlıkla kullanıldığı yerleri anlamlı bir biçimde ortaya koymaktadır.[8]

Lületaşı, magnezyum ve silisyum esaslı ana kaya parçalarının yerin muhtelif derinliklerindeki başkalaşım katmanları içinde , hidrotermal etkilerle hidratlaşması sonucunda oluşmuş kayaçtır.

Lületaşı ve benzer minerallere ; Yunanistan'daki bazı adalar , Moravya , Fransa , İspanya ve Fas ve ABD'de de rastlanmaktadır. Ticari olarak işlenebilir Lületaşı yataklarının nerede ise tamamı yurdumuzda Eskişehir'de bulunur.

Eskişehir ilinin batısında, kuzeydoğusunda ve güneydoğusunda bulunan, sahalarda, yüzeyle 300 metreyi aşan derinlikler arasında, içinde dağınık yumrular hâlinde lületaşı bulunan başkalaşım katmanlarına rastlanır.

Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]

İnşaat[değiştir | kaynağı değiştir]

Mali göstergeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir Otogarı

Şehir Türkiye'deki demiryollarının hemen hemen kesişim noktası gibidir. Birçok demir yolu hattı Eskişehir'den geçmektedir. Haydarpaşa Garından Ankara yönüne giden tüm trenler Eskişehirden geçer. Hızlı trenin tamamlanmasıyla Eskişehir-Ankara arası 1 saat 15 dakika; Eskişehir-İstanbul arası 1 saat 30 dakika olacaktır. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havaalanı'nda THY ile İstanbul-Eskişehir arası seferleri 21 Haziran 2007 günü başlamıştır. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havaalanı'ndan kalkan uçaklar Atatürk Havalimanı'na haftanın her günü uçmaktadır. Eskişehir’in ana karayolu bağlantısı İstanbul-Eskişehir-Ankara devlet yoludur. Adapazarı'ndan ayrılan bu yol güneye inerek Bilecik’ten geçer ve Bozüyük’ten doğuya yönelerek Eskişehir il sınırı içine girer. Tüm ili kuzeybatı-güneydoğu yönünde geçen bu yol il ulaşımının omurgasıdır. Merkez ilçe ve Sivrihisar bu yol üzerinde yer alır. İl’in diğer karayolu bağlantıları bu yoldan ayrılır. Eskişehir’de ulaşımı olmayan köy bulunmamaktadır. [9]

Kent içi ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
EsTram'ın Güzergâhı
Şehrin önemli ulaşım aracı EsTram

Kent içi toplu ulaşım Büyükşehir Belediyesi’nin yetki ve sorumluluğundadır. Toplu ulaşım hizmetlerinin hat ve güzergâhları ile birbirini tamamlaması için otobüs tramvayda ulaşım hizmet bütünlüğü sağlanmıştır. Tüm toplu taşıma araçlarında bilet yerine geçen Eskart adlı elektronik bir kart Eskişehir ulaşımının bütünlüğünü sağladığı gibi ulaşımı hızlandırmaktadır. Şehirde ayrıca Porsuk nehri üzerinde gezen gezi amaçlı botlar da bulunmaktadır. Bu botların yakın zamanda ulaşım aracı olarak kullanılması planmaktadır.

Belediye otobüsleri vasıtasıyla şehrin hemen her yerine ulaşım sağlanabilir. Belediye otobüslerinden aynı biletle 45 dakika içinde aynı yöne giden tramvaya ücretsiz aktarma da mümkündür. Bu sayede toplu taşıma araçları ile tek biletle şehrin her yerine ulaşım mümkündür. EsTram iki hattan oluşan ve şehrin iki üniversitesini birbirine bağlayan toplam 26 duraktan oluşan ulaşım ağıdır. Toplam hat uzunluğu 15 km'dir ve şehiriçi ulaşımda önemli bir yeri bulunmaktadır.

Önemli kentlere mesafeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir'e demiryolu mesafeleri
Mesafe Saat
Eskişehir-İstanbul 375 km. ~4,5 saat
Eskişehir-Ankara 245 km. ~3,15 saat
Eskişehir-Ankara(Hızlı Tren) 264 km. ~1,15 saat
Eskişehir-İzmir 680 km. ~10 saat
Eskişehir-Kütahya 70 km. ~1 saat
Eskişehir-Mersin 823 km. ~19 saat
Eskişehir'e karayolu mesafeleri
Mesafe Saat
Eskişehir-İstanbul 315 km. ~3,5 saat
Eskişehir-Ankara 234 km. ~3 saat
Eskişehir-İzmir 461 km. ~5 saat
Eskişehir-Bursa 152 km. ~2,5 saat
Eskişehir-Afyonkarahisar 126 km. ~1,45 saat
Eskişehir-Kütahya 80 km. ~1 saat



Diğer refah göstergeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültürel Yaşam[değiştir | kaynağı değiştir]

Eskişehir, üniversite kenti olması nedeniyle sosyal aktivite yönünden oldukça zengindir. BM raporuna göre yaşanabilirlik açısından Türkiye'deki kaliteli yaşanabilinecek 5. şehridir.[10] Şehirde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nın 3 sahnesi vardır. Birincisi Haller Gençlik Merkezi Tepebaşı Sahnesi 'dir. 27 Mart 2001 Dünya Tiyatrolar Gününde açılmıştır. Tek sahneye sahip olup salon 202 kişiliktir. Şehir Tiyatrolarının Oyunları sergilenmektedir. Bir diğeri İki Eylül caddesinde bulunan B.S.M. Turgut Özakman Tiyatro Salonu 'dur. 9 Nisan 2002 tarihinde açılmıştır. Sahne 178 kişiliktir. Şehir Tiyatrolarının etkinlikleri gerçekleşmekte olup ayrıca fuaye, sergi, seminer ve toplantı amaçlı da kullanılmaktadır. Sonuncusu ise Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Tiyatro Salonu 'dur. Belediye başkanı Yılmaz Büyükerşen tarafından belediye Sanat ve Kültür Sarayına dönüştürülen bina önceki belediye tarafından düğün salonu amaçlı yapılmış fakat maddi yetersizlikten dolayı atıl bir durumda bırakılmıştır. Tiyatro Salonu 569 kişiliktir. Merkezde Şehir Tiyatroları etkinlikleri gerçekleşmekte ve ayrıca Devlet Opera ve Bale etkinlikleri gerçekleşmektedir.

Doktorlar Caddesi

Ayrıca şehirde 3 adet kültür merkezi bulunmaktadır. İlki İki Eylül caddesinde bulunan Yunusemre Kültür Merkezi'dir. Çeşitli tiyatro, seminer ve gösterilerin yapıldığı bir merkezdir. Bir diğeri eski hal olan ve Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen tarafın kültür merkezine çevrilen Anadolu Üniversitesine yakınlığından dolayı öğrenciler tarafındanda büyük rağbet gören Haller Gençlik Merkezi'dir. Diğer bir kültür merkezi ise Atatürk Kültür Merkezi'dir.

Şehirde çeşitli müzeler de bulunmaktadır. Bunlardan biri şehirde bulunan antik eserlerin yer aldığı Eskişehir Arkeoloji Müzesi'dir. Ayrıca Çağdaş Cam Sanatları Müzesi, Pessinus Müzesi, Seyitgazi Müzesi, Yunus Emre Müzesi, Eskişehir Atatürk ve Kültür Müzesi, Tayyare Müzesi/Hava Müzesi, Osmanlı Evi Müzesi ve Karikatür müzesi,İnönü Savaşları Karargah Müzesi bulunmaktadır.[11]

Şehir öğrenci kenti görünümünde olduğundan dolayı sinema salonu yönünden oldukça zengindir. Şehirde Kanatlı Alışveriş Merkezi Tüze Sinemaları, Eskişehir Kılıçoğlu Sineması, Eskişehir AFM Migros, Cinemars Sinemaları(Neo AVM), Eskişehir Arı Sineması, Sinema Anadolu (A.Ü'ne aittir.) ve Cinebonus (Espark AVM) sinema salonları bulunmaktadır.

Gece hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Öğrenci kenti olan Eskişehir’de gece hayatı,eğitim - öğretimin aktif olduğu dönemlerde daha canlıdır. Açılan barlar ile birlikte eski fabrikalar bölgesi gece hayatının merkezi hâline gelmiştir. Eskişehir’de gençlere yönelik, canlı müzik yapılan barlar rağbet görmektedir. Canlı müzik yapılan bu barlarda sıklıkla rağbet gören sanatçıların konser vermesi, çevre şehirlerdende rağbet toplamaktadır.

Gezilecek yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde bulunan havuzlardan biri
  • Kaplıcalar:
    • Sakarı Ilıcaları: Eskişehir'in kuzeyinde yer alır. Eskişehir'e uzaklığı 32 km.'dir. Orman içerisinde turistik belgeli tesisin yanı sıra çadır alanları da vardır. Doğa ile içiçe olunabilecek bir kaplıca merkezidir.
    • Hasırca: Porsuk Barajı üzerinde çam ormanları içerisinde cilt hastalıklarına iyi gelen; birisi açık iki tane de havuzun yer aldığı bir mekandır.
    • Hamamkarahisar Kaplıcaları: Sivrihisar-Polatlı yolunda Eskişehir'in Hamamkarahisar Köyü'ndedir. Cilt hastalıklarına iyi gelmektedir.
  • Ören yerleri:

Frig Vadisi, Pessinus, Doryleaum, Karacaşehir, Midas Anıtı, Yazılıkaya (Midas Kenti), Küçük Yazılıkaya, Pessinus Şehri.[12]

  • Mesire yerleri:

Fidanlık orman içi dinlenme yeri, bademlik, Musaözü Barajı, şelale (kalabak) orman içi dinlenme yeri, karataş orman içi dinlenme yeri, çatacık orman içi dinlenme yeri, hasırca, kalabak başı, şoförler çeşmesi, regülatör.[13]

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde 110 adet tescilli spor kulübü bulunmaktadır.[14] Bu kulüplerde atıcılık, atletizm, basketbol, boks, bisiklet, eskrim, futbol, güreş, halter, judo, karete, tekvando, tenis, voleybol ve yüzme gibi spor dallarında faaliyet yapılmaktadır. Şehirde bu branşlardaki lisanslı sporcu sayısı toplam 19.667, antrenör sayısı 54, hakem sayısı 973 dür.[15]

Eskişehir'de futbol çok önemli bir yer tutmaktadır. Şehrin üst düzeyde tek takımı Eskişehirspordur. Eskişehirspor Süper Lig'de mücadele etmektedir. Karşılaşmalarını 18.250 kişilik Eskişehir Atatürk Stadyumu'nda oynamaktadır. UEFA Kriterlerine uygun Türkiye'nin ışıklandırmalı stadlarındandır.


Yerel yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi bünyesi altında Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından idari kararlar alınmaktadır. Eskişehir Belediyesi 1854'te kurulmuştur. Eskişehir Belediyesi 9.9.1993 tarihinde yayınlanan 504 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Büyükşehir statüsüne kavuşmuştur.[16] Eskişehir ilinde toplam 32 belediye ve 390 köy bulunmaktadır.[17]


Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı merkez ilçe belediyeleri:

  1. Odunpazarı Belediyesi
  2. Tepebaşı Belediyesi


Eskişehir Valiliği
Eskişehir belediye başkanları [18]
İsim Görev Yılı
Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen 1999-
Aydın Arat 1994-1999
Selami Vardar 1989-1994
Sezai Aksoy 1984-1989
Hicri Sezen 1977-1984


  • Mahalleleri:

Eskişehir'in 64 adet mahallesi bulunmaktadır. Şehrin bazı mahalleri ; Odunpazarı, Tepebaşı, Akarbaşı, Yenidoğan ,Yenikent, Vişnelik, Kırmıztoprak, Çamlıca, Ömür, Ertuğrulgazi, Osmangazi, Yıldıztepe, Emek, Kurtuluş, Gökmeydan, İstiklal, Cumhuriye, Hoşnudiye, Arifiye, Tunalı, Ömerağa, Şarhöyük.

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ http://www.eskisehir.gov.tr/nufus.asp
  2. ^ Zaman Gazetesi 22/05/06 günkü baskısı
  3. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt s.407
  4. ^ Eskişehir Millî Eğitim Müdürlüğü
  5. ^ Eskişehir Millî Eğitim Müdürlüğü
  6. ^ Eskişehir Millî Eğitim Müdürlüğü
  7. ^ Ana Britannica Ansiklopedisi 8. Cilt s.300
  8. ^ Kültür ve Turizm Bakanlığı
  9. ^ Kültür ve Turizm Bakanlığı
  10. ^ Zaman Gazetesi 22/05/06 günkü baskısı
  11. ^ Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt s.407
  12. ^ Kültür Bakanlığı
  13. ^ Kültür Bakanlığı
  14. ^ eskisehir.gov
  15. ^ eskisehir.gov
  16. ^ Eskişehir Valiliği
  17. ^ Eskişehir Valiliği
  18. ^ yerelnet.org

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî Kurumlar:

Eğitim Kurumları:


Dernekler: