Kavela

Kavela (kavalye veya kavilya olarak da bilinir), halat dikişi için halat ucundaki kolları açmaya ve düğüm çözmeye yarayan, ayrıca geçici bir tutacak olarak da kullanılabilen, kama şekilli bir denizci aracıdır. Kavela konik ve genelde eğri şekilli bir çubuktur, bir ucu yuvarlatılmış veya yassılaştırılarak kütleştirilmiştir. Boyu genelde 15–30 cm uzunluğundadır ama bazen kullanıldığı ipin kalınlığına bağlı olarak 60 cm'den fazla olabilir. Metalden veya, cilalı tahta veya kemikten yapılır. Kavela, kaşkaval olarak da adlandırılır (ama kaşkavalın bir diğer anlamı yelkenlerdeki deliklere geçirilen takozdur).^[1] Kavalye kendi başına bir araç olabileceği gibi bir çakıdaki aletlerden biri de olabilir.

Kullanımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kasa dikişi (solda) yapmak için kullanılabilecek bir kavela veya bir isveç kavelası. Makaraya sarılı olan gırcata, halat kollarının gereğinden fazla ayrılmaması için halatın etrafına sarılır.

Halat dikişinde kavela halatı oluşturan kolların arasında sokulur, kaldıraç gibi kullanılarak halatın bir kolu kaldırır ve kollar arasında bir aralık yaratılır. Böylece araya başka bir nesnenin sokulabilmesi mümkün kılınır. İsveç kavelasının (veya kaşkavalının) içi boylamasına oyuktur, ip oyuğun içine bir yerleştirilince, kavela ile birlikte öbür halatın kollarının arasından kolayca geçirilir.

Gerilimle sıkışan düğümleri çözmek için kavela gerekebilir. Çok sıkı bir düğümün kavela olmadan çözülmesi imkânsız olabilir.

Kavela bağı ile beraber kullanılınca kavela bir tutacak meydana getirir, ipi elle kavrayıp çekmekten daha güçlü şekilde çekmek mümkün olur.

Demir halatların kollarını ayırmak için madeni kavela kullanılır. Madeni kavela pranga ağzını ayırmak için de kullanılır.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Kavela İtalyanca caviglia sözcüğünden Türkçeye girmiştir.^[2]^[3] İtalyancaya, Latinceden, clavicula (tahta çubuk)^[4] olarak girmiştir. Latincede clavis ‘anahtar, sürgü, çubuk’, -cula eki ‘küçük’ demektir.