Karl Valentin

Karl Valentin
Karl Valentin
	Karl Valentin'in Eugen Rosenfeld tarafından çizilmiş portresi
Doğum	Valentin Ludwig Fey; 04 Haziran 1882; Münih, Almanya
Ölüm	09 Şubat 1948 (65 yaşında); Planegg, Almanya
Meslek	Tiyatrocu, komedyen ve yazar
Etkiledikleri	Bertolt Brecht, Samuel Beckett, Loriot, Gerhard Polt, Helge Schneider ve Ferhan Şensoy

Karl Valentin [['faləntin]] (Doğum adı: Valentin Ludwig Fey D. 4 Haziran 1882 Münih - Ö. 9 Şubat 1948 Planegg) Bavyera'lı komedyen, kabare oyuncusu, palyaço, yazar ve film yapımcısı.

Weimar Cumhuriyeti dönemindeki Alman Kültürü'ne damgasını vurmuştur. Valentin 1920'lerde pek çok sessiz filmde oynamıştır, bu sebeple bazen Almanya'nın Charlie Chaplin'i olarak görülmüştür.^[2]

İlk işleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Valentin orta gelirli, hali vakti yerinde; mobilya taşıma işiyle uğraşan bir aileden gelir. Valentin ilk işine bir marangoz çırağı olarak başladı, bu meslekteki tecrübeleri hayatının ilerleyen yıllarında sahne ve dekor yapımında işine yaradı. Karl Valentin 1902 yılında Hermann Strebel'in gözetimi altında kabere kariyerine başladı, bir çeşit okuldaki bu eğitimi üç ay sürdü. İlk gösterisine Nürnberg'deki "eski bir cephanelik"te (Zeughaus) çıktı. Babasının ölümünün ardından Karl, üç yıl süreyle kabare performansına ara verdi, bu süre zarfında 1906'ya kadar gezerek kendine ait "yirmi sazlık tek adamlı müzik grubu" kurdu.^[3]

Kısa süre sonra Karl Valentin düzenli olarak Münih'teki bira salonlarında ve kaberelerde boy gösterir oldu. Kadın tiyatro partneri Liesl Karlstadt ile beraber güçlü bir Bavyera ağzıyla yazdığı komik oyunları sahneleyerek üne kavuştu. Valentin çok sayıda sesli ve sessiz film yaptı,^[4] fakat onun asıl haklı şöhreti Weimar Cumhuriyeti boyunca Almanya'da sahnelenmiş, Valentin tarzı komedi oyunlarıyla oluşmuştur.^[5]

Bertolt Brecht'li yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]

1923 senesinde Karl Valentin Bir Berber Dükkanının Gizemi (Mysterien eines Friseursalons) isimli, slapstick filminde yarım saat kadar rol aldı.^[6] Filmin senaryosu Bertolt Brecht tarafından yazılmıştı, film yönetmeni ise Erich Engel'di. Filmde rol alanlar arasında Valentin'in sahne arkadaşı Liesl Karlstadt'ın yanı sıra Max Schreck, Erwin Faber, Josef Eichheim ve Blandine Ebinger de bulunmaktadır. Bir Berber Dükkanının Gizemi isimli filmin çekimleri, şubat 1923'te bitti, fakat film hemen piyasaya sürülemedi; yapım en önemli yüz Alman yapımı film arasında gösterilmektedir.^[7]

Bir önceki yıl (1922) Bertolt Brecht, Valentin ve Karlstadt Valentin'in Oktoberfest^[8] parodisinde rol almıştır. Brecht'e göre Valentin, ucuz psikolojisi ve tamamen yapmacık ve gereksiz mimik kullanımları dışında Chaplin'e benziyordu.^[9]

Oyunculuğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Valentin'in naif espri anlayışı doğrudan dadaist, sosyal dışavurumcu ve yeni nesnellikçi akımlarla alakalı skeçler oluşturmasını sağlıyordu. Karl Kraus'la çalıştığı sürece kara mizahın saygıdeğer bir üstadı kabul edildi.^[10] Valentin esprilerini daha çok dil üzerine kurmuş, kelime oyunları tabanlı anlaşılması zor bir tarz oluşturmuş, yapımlarında dilin ve absürdlüğün sınırlarını zorlamıştır; Karl Valentin bir dil anarşistidir. Genellikle Valentin tarzında tiyatro yanlış anlamalarla başlar ve başroldeki Karl skeç boyunca kelimeyi ya da kelimeleri yanlış anlamaya devam eder.

Müzeler ve anıtlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1959'da Münih'in Isartor semtinde özel bir girişimle Valentin Müzesi açıldı. Müzede Karl Valentin'in bıraktığı sanat mirasının absürt bölümleri gösterilmektedir.
Münih'in Viktualienmarkt semtinde Karl Valentin'e ait bir heykel bulunmaktadır. Hâlâ Valentin'in sevenleri bu heykelin ziyaretine gelip çiçek bırakmaktadırlar.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

DVD'deki Filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Karl Valentin ve Liesl Karlstadt: Die Kurzfilme (Kısa Film, 3 DVD), Munih 2002, Publisher Film101
Karl Valentin ve Liesl Karlstadt: Die Spielfilme (Başrol Filmleri, 3 DVD), Münih 2004, Publisher Film101
Karl Valentin ve Liesl Karlstadt: Die beliebtesten Kurzfilme (En Meşhur Kısa Filmleri), Münih 2006, Publisher Film101
Karl Valentin ve Liesl Karlstadt: Die Kurzfilme – Neuedition (Kısa Filmler - Yeni Düzenleme, 3 DVD) Münih 2008, Publisher Film101

Bütün eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Helmut Bach Maier ve Manfred Faust tarafından düzenlenen Karl Valentin'in bütün eserleri 8 bölümden oluşmaktadır.

Bölüm 1: Monologe und Soloszenen (Monologlar ve tekli sahneler)
Bölüm 2: Couplets (eşliler)
Bölüm 3: Szenen (sahneler)
Bölüm 4: Dialoge (diyaloglar)
Bölüm 5: Stücke (parçalar)
Bölüm 6: Briefe (mektuplar)
Bölüm 7: Autobiographisches und Vermischtes (otobiyografik ve karışık)
Bölüm 8: Filme und Filmprojekte (film ve fil yapımları)

Film şirketleri ve yapımların isimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurzfilme[değiştir | kaynağı değiştir]

Karl Valentins Hochzeit (1912 - 1913)
Die lustigen Vagabunden (1912)
Der neue Schreibtisch (1913 - 1914)
Die Schönheitskonkurrenz oder: Das Urteil des Paris (1921)
Der entflohene Hauptdarsteller (1921)
Mysterien eines Frisiersalons (1922)
Auf dem Oktoberfest (1923)
Der Feuerwehrtrompeter (1929)
Im Photoatelier (1932)
Orchesterprobe (1933)
Der Zithervirtuose (1934)
Es knallt (1934)
Der verhexte Scheinwerfer (1934)
Im Schallplattenladen (1934)
Der Theaterbesuch (1934)
So ein Theater! (1934)
Der Firmling (1934)
Musik zu zweien (1936)
Die Erbschaft (1936)
Strassenmusik (1936)
Ein verhängnisvolles Geigensolo (1936)
Die karierte Weste (1936)
Beim Rechtsanwalt (1936)
Kalte Füße/Beim Nervenarzt (1936)
Der Bittsteller (1936)
Ewig Dein (1937)
Selbst Valentin macht mit (Werbefilm für die Deutsche Sparkasse; 1937 - 1938)
Nur nicht drängeln (Werbefilm für die Deutsche Sparkasse; 1937 - 1938)
München (1938)
Der Antennendraht/Im Senderaum (1938)
In der Apotheke (1941)

Spielfilme[değiştir | kaynağı değiştir]

Der Sonderling (1929)
Die verkaufte Braut (1932, Valentins erster Tonfilm)
Kirschen in Nachbars Garten (1935)
Donner, Blitz und Sonnenschein (1936)

Hörspiele[değiştir | kaynağı değiştir]

Buchbinder Wanninger
Radfahrer und Verkehrsschutzmann
Der Trompeter von Säckingen
Die Brille
Das Aquarium
Der Ententraum
Der Hutladen
Der Schäfflertanz
Der verlorene Brillantring
Die gestrige Zeitung
Der Notenwart
Der neue Buchhalter
Das Brillantfeuerwerk
Semmelnknödeln
Der Spritzbrunnenaufdreher

Lieder[değiştir | kaynağı değiştir]

Die alten Rittersleut
Das Lied vom Sonntag

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Sandıktan çıkan Adolf'un öyküsü". Cumhuriyet. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
^ Michael Glasmeier, Karl Valentin: Der Komiker und die Künste (Munich: Carl Hanser Verlag, 198Michael Glasmeier, Karl Valentin: Der Komiker und die Künste (Monachium: Carl Hanser Verlag, 1987), str. 37.7), p. 37.
^ Kurt Horwitz, "Karl Valentin in einer anderen Zeit," Stürzflüge im Zuschauerraum (Munich, Piper Verlag, 1970), pp. 16-17.
^ Karl Valentin in Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Michael Schulte. (Reinbeck bei Hamburg: Taschenbuch Verlag, 1968), pp. 130-133.
^ Calandra (2003).
^ "A Brecht-Valentin Production: Mysteries of a Barbershop", W. Stuart McDowell, Performing Arts Journal, Vol. 1, No. 3 (Winter, 1977), ss. 2-14.
^ "Acting Brecht: The Munich Years," by W. Stuart McDowell, in The Brecht Sourcebook, Carol Martin, Henry Bial, editors (Routledge, 2000) p. 71 - 83.
^ Brecht is shown participating in the Valentin sketch Oktoberfestschaubude (Octoberfest entertainment booth) in a photograph reproduced in Willett (1967, 145).
^ Quoted by Willett and Manheim (1970), p. 112,
^ Marmo, Emanuela (2004) Interview with Daniele Luttazzi (March 2004) quote:
Quando la satira poi riesce a far ridere su un argomento talmente drammatico di cui si ride perchè non c'è altra soluzione possibile, si ha quella che nei cabaret di Berlino degli Anni '20 veniva chiamata la “risata verde”. È opportuno distinguere una satira ironica, che lavora per sottrazione, da una satira grottesca, che lavora per addizione. Questo secondo tipo di satira genera più spesso la risata verde. Ne erano maestri Kraus e Valentin.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Karl Valentin resmi internet sitesi (Almanca)
IMDb'de Karl Valentin 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Münih/Isartor'daki Karl Valentin Müzesi

[1] "Sandıktan çıkan Adolf'un öyküsü". Cumhuriyet. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.

[2] Michael Glasmeier, Karl Valentin: Der Komiker und die Künste (Munich: Carl Hanser Verlag, 198Michael Glasmeier, Karl Valentin: Der Komiker und die Künste (Monachium: Carl Hanser Verlag, 1987), str. 37.7), p. 37.

[3] Kurt Horwitz, "Karl Valentin in einer anderen Zeit," Stürzflüge im Zuschauerraum (Munich, Piper Verlag, 1970), pp. 16-17.

[4] Karl Valentin in Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Michael Schulte. (Reinbeck bei Hamburg: Taschenbuch Verlag, 1968), pp. 130-133.

[calandra-5] Calandra (2003).

[6] "A Brecht-Valentin Production: Mysteries of a Barbershop", W. Stuart McDowell, Performing Arts Journal, Vol. 1, No. 3 (Winter, 1977), ss. 2-14.

[7] "Acting Brecht: The Munich Years," by W. Stuart McDowell, in The Brecht Sourcebook, Carol Martin, Henry Bial, editors (Routledge, 2000) p. 71 - 83.

[8] Brecht is shown participating in the Valentin sketch Oktoberfestschaubude (Octoberfest entertainment booth) in a photograph reproduced in Willett (1967, 145).

[chaplin-9] Quoted by Willett and Manheim (1970), p. 112,

[Marmo2004-10] Marmo, Emanuela (2004) Interview with Daniele Luttazzi (March 2004) quote:
Quando la satira poi riesce a far ridere su un argomento talmente drammatico di cui si ride perchè non c'è altra soluzione possibile, si ha quella che nei cabaret di Berlino degli Anni '20 veniva chiamata la “risata verde”. È opportuno distinguere una satira ironica, che lavora per sottrazione, da una satira grottesca, che lavora per addizione. Questo secondo tipo di satira genera più spesso la risata verde. Ne erano maestri Kraus e Valentin.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]