Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Eylem Görev Gücü

Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu ya da FATF (Financial Action Task Force on Money Laundering), 1989 yılında G-7 ülkeleri (ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Kanada) tarafından OECD bünyesinde kurulmuştur. FATF'nin kurulmasıyla bir anlamda karaparanın aklanmasıyla mücadeleye ilişkin tavsiyeler bütünü oluşturulmuştur.

FATF’nin 31 ülke ve 2 bölgesel kuruluş olmak üzere toplam 39 üyesi bulunmaktadır. Türkiye, 24 Eylül 1991 tarihinde FATF’ye üye olmuştur.

FATF faaliyetlerini, her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen toplantılar yoluyla yürütmektedir.

FATF’in üyeleri şunlardır: ABD, Almanya, Avusturya, Avustralya, Arjantin, Belçika, Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Hindistan, Hollanda, Hong Kong, İtalya, İrlanda, İsrail, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Kanada, Kore, Lüksemburg, Malezya, Meksika, Norveç, Yunanistan, Japonya, Yeni Zelanda, Portekiz, Rusya Federasyonu, Singapur, Suudi Arabistan, Türkiye, Avrupa Komisyonu ve Körfez İşbirliği Konseyi (GCC)’dir. Ayrıca, FATF benzeri bölgesel kuruluşlar olan, MENAFATF, MONEYVAL, APG, GAFISUD “imtiyazlı üye” (associate member) sıfatına haizdir.

FATF faaliyetlerini, Genel Kurul toplantıları ve çeşitli konularda çalışmak üzere oluşturulan çalışma gruplarının gerçekleştirdiği toplantılar yoluyla yürütmektedir. FATF, her yıl üç Genel Kurul toplantısı gerçekleştirmektedir. Bu toplantılar her yıl genellikle Ekim, Şubat ve Haziran aylarında yapılmaktadır. Ayrıca FATF tarafından “Terörizmin Finansmanı Çalışma Grubu”, “AML/CFT Değerlendirmeleri ve Uygulama Çalışma Grubu”, “Tipoloji Çalışma Grubu”, ve “Geçici Grup” (Ad Hoc Group) toplantıları ile özel sektörle yürütülen toplantılar düzenlenmektedir.

Karşılıklı Değerlendirme, Takip ve İzleme Süreçleri

FATF, üye ülkeleri karapara aklama ve terörün finansmanının önlenmesi konusunda gösterdiği gelişmeler bakımından periyodik olarak denetlemekte ve değerlendirmektedir. Üye ülkeleri daha önce şimdiye kadar üç defa değerlendirmeye tabi tutan FATF, IV. tur karşılıklı değerlendirmelerini sürdürmektedir.

FATF, ülke raporunda tespit edilen eksiklikleri ideal ülkelerden ideal olarak 3 takip raporlaması süreci çerçevesinde gidermesini beklemektedir. Düzenli takip raporlaması (Regular Follow Up), ülke raporunun kabulünün ardından üç sene geçmesi ile birlikte yapılır. Hızlandırılmış takip raporlaması (Enhanced Follow Up) ise MER sonuçları çerçevesinde teknik uyum ve etkililik kriterleri açısından daha geri planda kalan ülkeler tasarlanmış olup, bu durumdaki ülkeler, MER’in kabulünden bir sene sonra raporlamaya başlamaktadır.

Bununla birlikte, FATF’in teknik uyum ve özellikle de etkililik standartları çerçevesinde önemli uyum eksikliği bulunan ülkelerin gelişiminin takibi için bir başka izleme mekanizması daha bulunmaktadır. MER sonuçları çerçevesinde prosedürel olarak ülkeler 16 ay sürecek bir izleme dönemine alınabilmekte; dönem sonunda FATF bünyesindeki bir çalışma grubu olan Uluslararası İşbirliği İzleme Grubu (International Cooperation Review Group – ICRG) tarafından takip edilmektedir. İzleme döneminin sonunda ülke için hazırlanan İzleme Dönemi Sonu Raporu (Post Observation Period Report – POPR) sonuçları çerçevesinde ülkelerin belli bir Eylem Planı dâhilinde FATF tarafından Artırılmış İzlemeye tabi tutulması benimsenebilmektedir. Bu süreç, FATF standartlarına sistemik uyumsuzluk gösterdiği veya uyum düzeyinde ciddi bir şekilde geriye gidiş olduğu gerekçesi ile MER raporundan bağımsız olarak da, en az bir ülkenin talebi ve FATF Genel Kurulu kararı ile başlatılabilmektedir. Artırılmış izlemeye tabi ülkeler, FATF tarafından “gri liste” dâhilinde izlenmektedir.

Değerlendirmeye tabi tutulan ülke, raporda belirtilen eksikliklerin giderilmesi için gerekli adımları atmadığı takdirde FATF prosedürleri uyarınca;

• FATF Başkanınca üye ülkedeki ilgili bakana tavsiyelere uyumsuzluğa dikkat çeken mektup gönderilmesi,
• İlgili ülkeye bu mesajı güçlendirecek yüksek düzeyde temsilcilerin gitmesi,
• FATF’in 19. tavsiyesinin uygulanması kapsamında, ilgili üye ülkenin tavsiyelere yeterince uyum gösteremediğini belirten bir bildiri yayınlanması,
• Ülkenin, tavsiyelere uyum sağlayıncaya kadar FATF üyeliği askıya alınması ve nihayet
• Ülkenin üyeliği sona erdirilmesi

Gri liste sürecinde izlenen bir ülke için de Eylem Planı kapsamında yeterli ilerlemenin sağlanmaması durumunda ise:

• Kamuya açık olmayan ülke ilerleme raporlarında bu durumun detaylı olarak ele alınması ve ülke delegasyonlarının bilgisine sunulması,
• Kamuoyu duyurusunda gelişim düzeyindeki yetersizliğin ilan edilmesi,
• İlgili ülkenin FATF’in yüksek riskli ülkeler listesine dâhil edilmesi ve FATF prosedürlerinde ifade edilen diğer tedbirlerin değerlendirilmesi gündeme gelebilmektedir.

Dış bağlantılar

• FATF resmi websitesi28 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• MASAK: Karapara Aklama ile Uluslararası Mücadele ve Çalışmalar 17 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.