Kabaca, Murgul
| Kabaca | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Kabaca Kabaca'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Murgul |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1020 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 95 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08590 |
Kabaca, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Bugün Kabaca adını taşıyan köyün bilinen en eski adı, Kaparçeti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Kaparçeti (კაპარჭეთი), arıların taşıdığı polenin Gürcüce adı "kaparçi"den (კაპარჭი) gelir ve polen bölgesi anlamı taşımaktadır.[3] Bu yer adı Türkçeye Kabarcet (قبارجت) olarak girmiştir.[4]
Murgul vadisinden Parhali'ye giden tarihsel bir yol üzerinde bulunan Kabarceti, erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü idaresi altındaydı. 16. yüzyılın ortasında Osmanlılar köyü Gürcülerden ele geçirdi. Trabzon Eyaleti'ne bağlı Lazistan Sancağı sınırları içinde kalan köyde 1835 yılında 12 hane ve 46 erkek kaydedilmiştir. Osmanlı idaresi sadece erkek nüfusu tespit ettiğinden köyün toplam nüfusunu bulmak için bir o kadar da kadın nüfusu eklemek gerekir. Bunun sonucunda Kabarceti'de 92 kişinin yaşadığı ortaya çıkar.[5]
1876 yılı Trabzon vilayeti salnamesine göre Trabzon Vilayeti'nin Lazistan Sancağı'na bağlı Livana kazsının bir köyü olan Kabarceti'de bu tarihte 9 hanede 38 kişi kaydedilmiştir. Bu tarihteki nüfusun da sadece erkek nüfusu olduğu bilinmektedir. Bunun sonucunda köyde 76 kişinin yaşadığı söylenebilir.[6] Kabarceti, ertesi yıl başlayan 93 Harbi'inde Rusya'nın eline geçti. Rus idaresinin de Kabarcet (Кабарджет) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazanın içinde Zansuli nahiyesini yedi köyünden biriydi. Bu tarihte köyde, tamamı Gürcülerden oluşan 121 kişi yaşıyordu.[7]
Rus idaresinin son bulmasından sonra bir süre bağımsız Gürcistan sınırları içinde kalan Kabarceti, 16 Mart 1921'de Gürcistan'ı işgal etmiş olan Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Türkiye'ye bırakıldı.[8] Ertesi yıl Artvin vilayetinin Borçka kazasına bağlı Murgul nahiyesinin bir köyü olan Kabarceti'nin nüfusu, tamamı Gürcü olarak kaydedilmiş olan 53 kişiden oluşuyordu.[9] 19. yüzyıldaki nüfusuna bakarak Rus idaresi sırasında köyün halkının bir kısmının göç ettiği anlaşılmaktadır. Nitekim Bursa ilinin Kestel ilçesine bağlı Alaçam köyünde yaşayan Gürcülerin bir kısmının Kabarceti'den göç ettiği bilinmektedir.[10]
Kabarceti'nin adı 1925 yılında Kabaca olarak değiştirilmiştir. Bununla birlikte köyün eski adı uzun süre resmi kayıtlarda kullanılmıştır.[11] Kabarcet adı halk arasında bugün de kullanılmaktadır. Ayrıca Kabarcet vadisinin ünlü balı "Kabarcet" adıyla piyasaya sürülmektedir.
Kabarceti'de varlığı bilinen tek tarihsel yapı Kabarceti Kalesi'dir. Yüksek kayalık bir tepede kurulu olan kale, Kabarceti vadisinden Parhali'ye giden yolu kontrol ediyordu. Bu kaleden günümüze sadece küçük izler kalmıştır.[3]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Kabaca köyü, Murgul kasabasının güneyinde, Kabarceti vadisinde yer alır ve kasabaya 13 km uzaklıktadır.[12]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusların 1886 yılında ve Ankara Hükümeti'nin 1922 yılında yaptığı tespitlere göre köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[13][14] Kabaca köyünde bugün de kullanılan yer adlarının çoğunun Gürcüce olması da buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[15]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 73[2] |
| 2020 | 56[2] |
| 2019 | 38[2] |
| 2018 | 99[2] |
| 2017 | 46[2] |
| 2016 | 45[2] |
| 2015 | 48[2] |
| 2014 | 152[2] |
| 2013 | 158[2] |
| 2012 | 95[2] |
| 2011 | 102[2] |
| 2010 | 112[2] |
| 2009 | 111[2] |
| 2008 | 114[2] |
| 2007 | 145[2] |
| 2000 | 140[12] |
| 1990 | 247[12] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kabaca, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Murgul Kabaca Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b ""Kabarceti", Tao Klarceti - Tarih ve Kültür". 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi: 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 354. ISBN 9789157871117.
- ^ "Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 39". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi: 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 355. ISBN 9789157871117.
- ^ ""Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Gök, Nurşen (2008). "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41. ankara.edu.tr. s. 89-104. 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ "Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 255". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ a b c "Kabaca Köyü". YerelNet.org.tr. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2009.
- ^ "Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)"". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 186 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9.