Kaʻahumanu
| Kaʻahumanu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Hawaii Kraliçesi Ka'ahumanu. | |||||
 Hawaii Kraliçesi Ka'ahumanu. | |||||
| Hawaii Kraliçesi | |||||
| Hüküm süresi | 1795-1819 | ||||
| Önce gelen | Kamāmalu | ||||
| Doğum | 17 Mart 1768 Puu Kauiki, Hāna, Maui | ||||
| Ölüm | 5 Haziran 1832 (65 yaşında) Mānoa Valley, Honolulu yakınları, Oahu | ||||
| Defin | Royal Mausoleum (Mauna ʻAla) | ||||
| Eş(ler)i | Kamehameha I Kaumualiʻi Kealiʻiahonui | ||||
| |||||
| Hanedan | Kamehameha Kekaulike | ||||
| Babası | Keʻeaumoku II Pāpaʻiahiahi | ||||
| Annesi | Nāmāhāna-i-Kaleleokalani | ||||
Kaʻahumanu (17 Mart 1768 - 5 Haziran 1832) ("tüylü manto") konsort kraliçeydi ve Kuhina Nui olarak Hawaiʻ i Krallığının naibi olarak hareket etti. Kral I. Kamehameha'nın en sevdiği karısıydı ve aynı zamanda politik olarak en güçlü olanıydı ve ilk iki halefinin hükümdarlığı sırasında krallıkta eş-yönetici olarak hatırı sayılır bir güce sahip olmaya devam etti.
Erken dönemleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaʻahumanu, Hawaii'nin Maui adasındaki Hāna'da Puu Kauiki adlı bir mağarada 17 Mart 1768'de doğdu. Mevcut Kaahumanu Derneği, 17 Mart'ta adaşı olduğu doğum gününü kutlamaktadır.[1]:174 Babası Keʻeaumoku Papaʻiahiahi, Hawaiʻi adasından kaçak bir aliʻi (asil) idi ve annesi üvey kardeşi Maui'nin merhum kralı Kamehameha Nui'nin karısı Nāmāhānaikaleleokalani idi. Annesi aracılığıyla Maui'nin birçok kralıyla akraba oldu. Babası aracılığıyla, her ikisi de Hawaiʻi adasının ortak atası olan Prenses Kalanikauleleiaiwi'yi paylaşan Kamehameha I'in üçüncü kuzeniydi. Adını babasının rakibi Kahekilinuiʻahumanu'dan aldı.
Kardeşleri arasında Hawaii adasının Valisi John Adams Kuakini, Kraliçe Kalākua Kaheiheimālie ve Maui Valisi George Keʻeaumoku II bulunmaktadır.[kaynak belirtilmeli] Babası, Kamehameha I'in danışmanı ve arkadaşı idi ve sonunda Maui'nin kraliyet valisi oldu. Kaʻahumanu'nun on üç yaşındayken onunla evlenmesini ayarladı. Kamehameha'nın çok sayıda karısı vardı ama Kaʻahumanu gözdesi olacak ve adaları birleştirmek için savaşını teşvik edecekti.
Naip kraliçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaʻahumanu, Kamehameha'nın en sevdiği eşlerinden biri ve en güçlüsüydü. Kamehameha'nın 8 Mayıs 1819'da ölümü üzerine Kaʻahumanu, merhum kralın, Hawaiʻi Krallığı üzerindeki yönetimini Kamehameha II adını alan 22 yaşındaki oğlu Liholiho ile paylaşmayı dilediğini duyurdu. Danışmanlar konseyi, eş vekil veya modern zaman başbakanına benzer bir şekilde, onun için kuhina nui görevini kabul etti ve oluşturdu. Güç tabanı büyüdü ve hem Kamehameha II hem de Tahtı Kamehameha III olarak devralan Kauikeaouli'nin hükümdarlığı sırasında Kraliçe Naibi olarak hüküm sürdü.
Bazı açılardan Kaʻahumanu, zamanının ilerisindeydi ve kendi menfaatine olmasına rağmen, yerli Hawai kadınlarının haklarını savundu. 'Ai Noa (bedava yemek) olarak bilinen şeyde Kaʻahumanu, son kocasının eşlerinden biri olan ve aynı zamanda Kamehameha II'nin hükümdarlığı sırasında Kraliçe Naibi olan Keōpūolani ile genç kralla aynı masada yemek yemek için komplo kurdu. Özellikle, Kahuna-nui krallığının, Hewahewa Kapusunu kaldırmaya yönelik çabalarını desteklemek için bu komployu destekledi. Ölümüne yol açması gereken büyük bir kapu'yu bozdu, ancak oğlu onu öldürmeyi reddetti; bu olay, monarşinin kapu'ya olan desteğini etkili bir şekilde kırdı ve sistemin yasa dışı olmasına neden oldu
Kaumualiʻi of Kauaʻi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kauaʻi adası ve onun konusu olan Niʻihau adası, Kamehameha tarafından hiçbir zaman zorla fethedilmedi. Yıllarca süren direnişin ardından, Kamehameha'nın donanması karşısında kansız bir teslimiyet için pazarlık yaptılar. 1810'da adanın Kralı Kaumualiʻi, Kamehameha'nın vasalı oldu. Kamehameha I öldüğünde, Kamehameha II ve Ka'ahumanu Kaua'i'nin krallıktan kaçacağından korkuyordu. Birliği korumak için 9 Ekim 1821'de Kaumualiʻi'yi kaçırdılar ve Kaʻahumanu onunla zorla evlendi. Kaumualiʻi 1824'te öldükten ve Kaumualiʻi'nin oğlu Humehume tarafından bir isyan bastırıldıktan sonra, diğer oğlu Kealiʻiahonui ile evlendi.
Hıristiyan olması[değiştir | kaynağı değiştir]
Nisan 1824'te Kaʻahumanu, Protestan Hristiyanlığı benimsediğini açıkça kabul etti ve tebaasını imanla vaftiz edilmeleri için teşvik etti.[2] Aynı yıl, Hawaii'yi Hristiyan etiği ve değerleri ve On Emir'den sonra modellenen ilk kodlanmış yasaları ile sundu. Kaʻahumanu, 5 Aralık 1825'te bugün Kawaiahaʻo Kilisesi'nin bulunduğu yerde vaftiz edildi. "Elizabeth" adını aldı.[3]:278
Misyonerler Kaʻahumanu'yu Honolulu'da Barış Meryem Ana Katedrali'ni kuran Roma Katolik Kilisesi'nin ada ülkesinden kaldırılması gerektiğine ikna ettiler. 7 Temmuz 1827'de ilk Katolik misyonerlere gitme emri verdi. 1830'da Kaʻahumanu, Katolik öğretilerini yasaklayan ve yasayı çiğneyenleri sınır dışı etmekle tehdit eden bir yasa imzaladı.
1832'de Kaʻahumanu Maui'yi ziyaret etti ve şimdi Ka'ahumanu Kilisesi'nin bulunduğu yere geldi ve Jonathan Smith Green'in başkanlık ettiği hizmetlere tanık oldu. Bunu gören Kraliçe Ka'ahumanu, Cemaatçi misyondan kalıcı kilise yapısına onun adını vermesini istedi.[4] Ancak, bu talep, Edward Bailey'in sitedeki dördüncü ve mevcut yapıyı Kraliçe'den sonra adlandırdığı 1876 yılına kadar yerine getirilmedi.
Amerikan ilişkilerinin kurulması[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaʻahumanu ve Kral Kamehameha III, Hawaiʻi Krallığı ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilk antlaşmayı Başkan John Quincy Adams yönetiminde 1826'da müzakere etti. Antlaşma, Amerikalı tüccarlara borçları olan yerli Hawaiililerin sorumluluğunu üstlendi ve faturayı 150.000 dolar değerinde sandal ağacı ile ödedi; bu, tüccarlara borcu olan şeflerin desteğini kazandı. Aynı belge aynı zamanda Amerikalıların iş yapmak için Hawaii'nin tüm limanlarına girme hakkına sahip olmasını sağlayan bir serbest ticaret anlaşmasıydı. Amerikalılara ayrıca Hawaii mahkemelerinde dava açma ve Hawai yasaları tarafından korunma hakkı verildi.
1827'de Kaʻahumanu rüzgarlı adalar turundan döndükten sonra sağlığı giderek azaldı. Hastalığı sırasında misyonerler, adı altın harflerle kazınmış kırmızı deriye ciltlenmiş, Yeni Ahit'in ilk nüshasını Hawaii dilinde basmışlardı. Honolulu yakınlarındaki Mānoa Vadisi'nde 5 Haziran 1832'de bağırsak hastalığından ölümüne kadar onunla birlikte tutuldu.[5] Cenazesi, Hawaiʻi'nin Westminster Manastırı olarak görevlendirilen Kawaiahaʻo Kilisesi'nde düzenlendi. Hizmetlere Hiram Bingham başkanlık ediyordu. ʻIolani Sarayı arazisine defnedildi, ancak cenazesi daha sonra Kraliyet Mozolesi'ne taşındı. Waiola Kilisesi mezarlığındaki büyük anıt, aslında yanına gömülmeyi ümit ettiği Kaumualiʻi anıtıdır.[6]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Hawaiʻi'nin Büyük Adası'ndaki Hawaii Belt Road, 19 numaralı eyalet otoyolunun bir kısmına onun adı verilmiştir. Bu yol Kailua-Kona ve Kawaihae kasabalarını birbirine bağlar. Yerel halk tarafından genellikle "Kraliçe K" olarak anılan bu yol, Ironman Dünya Şampiyonası Triatlonunun bisiklet ve koşu kısımları için kullanılır.[7] Ayrıca Kona Uluslararası Havaalanı'na erişim sağlar.
Queen Ka'ahumanu Center Alışveriş Merkezi, Kahului, Maui'deki 275 West Ka'ahumanu Bulvarı'nda (Hawai state route 32) yer almaktadır (20°53′12″K 156°28′30″B / 20.88667°K 156.47500°B).[8]
Bir Hawai yurttaşlık kulübü olan Kaʻahumanu Topluluğu, mirasını kutlamak, yoksullara ve hastalara hizmet etmek ve Hawai kadın liderliğinin önemini desteklemek için 1864 yılında kuruldu ve adı onun onuruna seçildi.[9][10][11][12]
Soy ağacı[değiştir | kaynağı değiştir]
| Kaʻahumanu'nun soy ağacı | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Notable Women of Hawaii. University of Hawaii Press. 1984. s. 174. ISBN 0-8248-0820-7. 11 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ Paradise Past: The Transformation of the South Pacific, 1520-1920. Jefferson, NC: McFarland. 2012. s. 113. ISBN 978-0-7864-9298-5. OCLC 817224972.
- ^ A Residence of Twenty-one Years in the Sandwich Islands. Third. H.D. Goodwin. 1855 [1848]. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ "NPS Focus National Register – Ka'ahumanu Church". National Register of Historic Places. National Park Service.
- ^ Hawaiian Kingdom 1778-1854, Foundation and Transformation. University of Hawaii Press. 1965 [1938]. s. 133. ISBN 978-0-87022-431-7. 25 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ Find a Grave'de Kaʻahumanu
- ^ "Course Maps: World Championship". Ironman web site. World Triathlon Corporation. 17 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2009.
- ^ "Queen Kaʻahumanu Center". 26 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "History". ʻAhahui Kaʻahumanu. 6 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2016.
- ^ Dawrs (April–May 2002). "Civic Pride". Hana Hou!. 5 (2). Honolulu. 29 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.
- ^ Sajecki (6 Kasım 2005). "Molokaʻi Kaʻahumanu chapter is 75". Honolulu Star-Advertiser. Honolulu. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ Anwar (11 Haziran 2001). "Sisterhood keeps old traditions alive". Honolulu Star-Advertiser. Honolulu. 6 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Daws, A. Gavan (1970). Shoal of Time. Honolulu, Hawai'i: University of Hawaii Press. ISBN 0824803248.
- Mellen, Kathleen Dickinson (1952). The Magnificent Matriarch, Kaahumanu, Queen of Hawaii. New York: Hastings House. ASIN B0007DM0VM.
- Mellen, Kathleen Dickinson (1954). Hawaiian Majesty. Londra: Melrose. ASIN B0000CISII.
- Patterson, Rosemary I. (1998). Kuhina Nui: A Novel Based on the Life of Kaʻahumanu, the Queen Regent of Hawaiʻi (1819-1832). Columbus, Ohio: Pine Island Press. ISBN 1-880836-21-1.
- Silverman, Jane L. (1995). Kaʻahumanu: Molder of Change. Friends of the Judiciary History Center of Hawaiʻi. ISBN 0-9619234-0-7.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ka'Ahumanu 24 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ka'Ahumanu - Güçlü Kraliçe 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
