Kaşlıkaya, Çıldır
| Kaşlıkaya | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Kaşlıkaya Kaşlıkaya'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Çıldır |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1857 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 120 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Kaşlıkaya, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaşlıkaya köyünün eski adı Vardmana veya Vartmana'dır. Bu yer adı Türkçeye Gürcüce Vardmana'dan (ვარდმანა) girmiş olabilir. Köyün adı 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Vardmana (واردمانە) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Vartmana (وارطمانە) biçiminde geçer.[3][4]
Vardmana köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan tarihsel Artani'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcü aarşlırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli'nin 1917 yılında sözünü ettiği yıkık kilise de bu dönemden kalmış olmalıdır.[5][6]
Vardmana köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde, Gürcistan Vilayeti içinde Çıldır livasının Canbaz nahiyesine bağlıydı. Bu sırada köy boşalmış, tamamen insanız hale gelmişti. Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde geçmemektedir. Bununla birlikte köyde 1878 yılında 17 hanenin kaydedilmiş olması, Vardmana'nın daha sonra yeniden meskun hale geldiğini göstermektedir.[3][7]
Vardmana köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca savaş tazminatı kapsamında Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Sabador (Вартмана) şeklinde kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Zurzuna nahiyesinin on köyünden biriydi. Köydeki 12 hanede, 59'u erke ve 51'i kadın olmak üzere, 110 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[8] Bununla birlikte Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan sancağını gezmiş olan Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli, Vartbanda (ვართბანდა) olarak not ettiği köyde 17 hanede 207 Müslüman Gürcü yaşadığını yazmıştır.[5]
Vardmana, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Vartmana Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Vardmana köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Vartmana" (وارطمانە) adıyla Kars vilayetinin Çıldır kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[4] 1940 genel nüfus sayımında "Vartımana" olarak kaydedilmiş olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 315 kişiden oluşuyordu.[10] Vardmana veya Vartmana Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Kaşlıkaya olarak değiştirilmiştir.[11] 1965 genel nüfus sayımında Kaşlıkaya köyünün nüfusu 361 oluşuyor ve bu nüfus içinde 93 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Vardmana köyünde varlığı bilinen tek tarihsel yapı köyün eski kilisesidir. Konstantine Martvileli'nin 1917 yılında verdiği bilgiye göre küçük bir yapı olan bu kilise yıkık haldeydi. Bu kilisenin bazı kalıntıları gününüze ulaşmıştır.[5][6]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 39 km, Çıldır ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 120[2] |
| 2021 | 125[2] |
| 2020 | 131[2] |
| 2019 | 128[2] |
| 2018 | 121[2] |
| 2017 | 127[2] |
| 2016 | 124[2] |
| 2015 | 129[2] |
| 2014 | 134[2] |
| 2013 | 130[2] |
| 2012 | 129[2] |
| 2011 | 130[2] |
| 2010 | 137[2] |
| 2009 | 144[2] |
| 2008 | 153[2] |
| 2007 | 152[2] |
| 2000 | 151[13] |
| 1990 | 185[14] |
| 1985 | 280[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kaslikaya, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Kaşlıkaya Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 405.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ a b c Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” ("არტაანის მხარეში"), Sakartvelo gazetesi, 5 Ekim 1917, sayı. 218.
- ^ a b Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 191, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი: 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 300.}
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 412.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 331". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.
- ^ a b "Kaşlıkaya Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.