Kırık (film)

Kırık
Bent
	"Bent" filminin sinema afişi
Yönetmen	Sean Mathias
Yapımcı	Dixie Linder; Michael Solinger
Senarist	Martin Sherman; Martin Sherman (oyun)
Oyuncular	Clive Owen; Lothaire Bluteau; Mick Jagger; Jude Law; Ian McKellen; Brian Webber
Müzik	Philip Glass
Görüntü yönetmeni	Giorgos Arvanitis
Kurgu	Isabelle Lorente
Stüdyo	Channel Four Films; Arts Council of England; Ask Kodansha Company Ltd.; NDF Inc.
Dağıtıcı	MGM
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Dram, savaş, romantik
Renk	Renkli
Yapım yılı	1997
Çıkış tarih(ler)i	Mayıs 1997, Cannes Film Festivali; 26 Kasım 1997, Türkiye; Nisan 1998, 17. Uluslararası İstanbul Film Festivali
Süre	105 dakika
Ülke	İngiltere; Japonya ortak yapımı
Dil	İngilizce
	Resmî sitesi

Kırık^[2] (Orijinal ismi: Bent), 1997 İngiltere - Japonya ortak yapımı soykırım konulu dramatik gey filmi. Filmin ilk gösterimi Mayıs 1997'de Cannes Film Festivali'nde yapıldı, ABD'deki ilk gösterimi ise Kasım 1997'de Chicago Gey ve Lezbiyen Film Festivali'nde gerçekleştirildi.

II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerin, Yahudilere olduğu kadar eşcinsellere de benzer baskı ve işkenceleri uyguladıkları gerçeğini tema olarak işleyen film, Amerikalı oyun yazarı Martin Sherman'ın 1979 tarihli sahne eserinden uyarlandı. Sherman'ın Tony Ödülü'ne de aday gösterilen^[3] bu oyunu Londra'da West-End tiyatrolarında, New York'ta da Broadway'de sahnelendi. Broadway'deki orijinal temsilde başrolde Richard Gere sahne aldı. West-End temsillerinde ise, filmde de rol alacak olan Ian McKellen oynuyordu.^[4]

Senaryosunu Martin Sherman'ın kendi sahne eserinden uyarlayıp yazdığı filmin yönetmeni İngiliz Sean Mathias'dır. Başrollerini Clive Owen ve Lothaire Bluteau'nun paylaştıkları filmde yardımcı rollerde Ian McKellen, Mick Jagger, Jude Law ve Brian Webber oynadılar. Filmin müziklerini Philip Glass yaptı. Martin Sherman aynı zamanda bestesi Philip Glass'a ait olan filmin tema şarkısı Streets of Berlin'in sözlerini de yazdı.

Bent sözcüğü İngilizce argoda "yozlaşmış" ve "eşcinsel" anlamlarına gelir.^[5] Oyuna (ve filme) ilk aşamada "Hayat" adı verildi, ama sonunda yazar, Alman Ordusu'nun II. Dünya Savaşı sırasındaki yozlaşma sürecini en iyi ifade edebileceğini düşündüğü Bent isminde karar kıldı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Mayıs 1997'de ilk gösteriminin yapıldığı Cannes Film Festivali'nde Sean Mathias'a yabancı film dalında "Gençlik Ödülü" verildi. Ayrıca filme İspanya'da düzenlenen Gijón Uluslararası Film Festivali'nde "En İyi Aktör" (Lothaire Bluteau) ve Torino Gey ve Lezbiyen Film Festivali'nde "En İyi Film" ödülleri verildi.^[6]

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanların paramiliter örgütü Sturmabteilung'un (SA, Fırtına Birlikleri) lideri, eşcinsel olduğu da bilinen Ernst Röhm'ün 1934'te, Hitler'in bazı rakiplerini ortadan kaldırdığı Uzun Bıçaklar Gecesi adı verilen harekât sırasında öldürülmesinden sonra, Nazi Almanya'sı saf dışı edilmesi elzem olan düşman listesine bir grubu daha ekledi: Eşcinseller.

Film II. Dünya Savaşı sırasında Berlin'de bir gece kulübünde başlar. Biseksüel bir playboy olan Max (Clive Owen), kadın elbiseleri giymekten hoşlanan bir şarkıcı olan eşcinsel "Greta" (Mick Jagger)'nın verdiği bir orji partisine katılmıştır. Yıkıntıları andıran tuhaf bir mekanda gerçekleştirilen bu çılgın partide Alman Nazi Partisi'nden üniformalı askerler de vardır. Tam bu sırada polis mekanı basar ve yakaladıklarını ya işkence yaparak öldürür ya da tutuklar. Max ve erkek sevgilisi Rudy (Brian Webber) kaçmayı başarırlar. Bir süre şehirde saklanıp yurt dışına çıkmanın çarelerini ararlar. Bağlantılarından umutları kesilince sınırı yürüyerek geçmeye karar verirler ama geceyi geçirdikleri ormanda Nazilere yakalanırlar.

Diğer mahkûmlarla beraber tıkıldıkları bir trenin yük vagonunda Dachau toplama kampına doğru yola çıkarlar. Yolda Nazilerin çeşitli işkencelerine maruz kalırlar. Rudy sadece gözlüklü ve eşcinsel olduğu için işkenceyle öldürülür ve cesedi trenden atılır. Max ise Almanların zorlamasıyla 13 yaşında ölü bir kızla cinsel ilişkiye girerek canını kurtarır, eşcinsel olmadığını kanıtlamıştır. Böylelikle hem Rudy'ye hem de kendi inançlarına ihanet ederek Yahudiler için ayrılmış olan sarı yıldızı göğsüne taktırır. Çünkü bir Alman toplama kampında Yahudi olmak bile eşcinsel olmaktan daha avantajlıdır. Bu kamplarda adi suçlulara yeşil, Komünistlere kırmızı, Yahudilere sarı, eşcinsellere ise pembe yıldız takılmaktadır. Pembe yıldız en kötüsüdür. Sarı yıldız taşıyanlar nasıl olsa eninde sonunda öldürülmektedirler, oysa pembe yıldızlı mahkûmlar başından sonuna kadar gardiyanlardan daha büyük işkenceler görürler.

Daha trendeyken tanıştığı diğer bir gey olan Horst (Lothaire Bluteau) ise Max'in aksine büyük bir gururla pembe yıldız almakta ısrar etmiştir. Max ve Horst birbirlerine aşık olurlar, mahkûmların birbirine dokunmaları yasak olduğu için sadece konuşarak girdikleri 'sanal' bir cinsel ilişkinin sonunda orgazm bile olurlar. Horst'un sürekli cesur davranarak kimliğinden ödün vermeyişi ve SS mensupları tarafından öldürülmesi, sonunda Max'in de cinsel kimliğini inkâr etmekten vazgeçmesine sebep olur. Max ölmüş olan Horst'un pembe yıldızlı ceketini çıkartarak kendi üzerine giyer ve elektrikli tellere dokunarak intihar eder.

Filmin müziği[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin tema şarkısı "Streets of Berlin" dir. Şarkının sözleri, oyun ve filmin yazarı/senaristi Martin Sherman tarafından yazılmış, bestesi ise filmin müziklerini yapan Philip Glass'a aittir. Filmde parça Mick Jagger tarafından seslendirilir. Filmin başındaki orji partisinde, kulübün sahibi ve patronu olan travesti Greta/George (Mick Jagger) tarafından seslendirilen bu melankolik parça, filmin sonunda yazılar akmaya başlayınca da tekrarlanır. Mick Jagger'a piyanoda Matt Clifford eşlik etmektedir.^[7]

Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyuncu	Rolü
Clive Owen	Max
Lothaire Bluteau	Horst
Ian McKellen	Freddie Amca
Nikolaj Coster-Waldau	Wolf
Mick Jagger	Greta/George
Brian Webber	Rudy
Jude Law	SA Subayı
Gresby Nash	Garson
Suzanne Bertish	Travesti
David Meyer	Gestapo Üyesi
Stefan Marling	SS Yüzbaşısı
Richard Laing	SS Muhafızı
Crispian Belfrage	SS Muhafızı
Johanna Kirby	Mırıldanan Kadın
David Phelan	Parktaki genç

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aslında bir tiyatro oyunundan uyarlanmış olan film, sahne dekorlarını andıran stilize mekanları, sinema için gereksiz sayılan tekrarlayan diyalogları, görsel monotonluğu, bir toplama kampında olması gerekenden çok az sayıda olan mahkûmları ve hamasi ve abartılı sonu ile oldukça tiyatrovari bulunmuştu.^[8] Genel olarak hüzünlü, kasvetli, acıklı ama sevecen bir film olarak değerlendirilmiştir.
Film ABD pazarı için iki farklı şekilde sunulmuştur. Birisi sansürsüz olan versiyonudur ki bu "NC-17" film değerlendirme kategorisine sokulmuştur. Diğeri ise bazı sert cinsel içerikli sahnelerinin çıkartılarak filmin yumuşatıldığı versiyondur. Bu versiyonun derecelendirme kategorisi ise "R"dir.^[9]
Filmde, 'gece kulübüne baskın yapan SS subayı' rolünde çok kısa bir süre gözüken Jude Law film çekildiği yıllarda henüz sinemada çok tanınan bir oyuncu değildi. Önce tiyatro sonra da televizyonda çalıştıktan sonra sinema oyunculuğuna geçen Law, aynı yıl Uma Thurman ve Ethan Hawke ile birlikte rol alacağı Gattaca filminden sonra kitleler tarafından tanınmaya başladı. The Talented Mr. Ripley (1999)'den sonra ise ününün doruğuna ulaştı.^[10]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Sinemalar com". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
^ Film Nisan 1998'de 17. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde Kırık adıyla gösterildi. İsmin alındığı kaynak: "17. Uluslararası İstanbul Film Festivali". iksv.org. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013.
^ "IMDb Trivia alt bölümü". 31 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
^ "en.wikipedia.org". 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
^ "bent." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
^ "IMDb Awards alt bölümü". 23 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
^ "IMDb Soundtrack alt bölümü". 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
^ "Allmovie Review alt bölümü". Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
^ "IMDb Alternate Versions alt bölümü". 11 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
^ "Allmovie.com/artist/jude-law". 12 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

IMDb'de Kırık
allmovie.com'da "Bent" 25 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Sinemalar.com'da "Bent"15 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Sinemalar com". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[2] Film Nisan 1998'de 17. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde Kırık adıyla gösterildi. İsmin alındığı kaynak: "17. Uluslararası İstanbul Film Festivali". iksv.org. 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013.

[3] "IMDb Trivia alt bölümü". 31 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[4] "en.wikipedia.org". 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[5] "bent." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

[6] "IMDb Awards alt bölümü". 23 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[7] "IMDb Soundtrack alt bölümü". 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[8] "Allmovie Review alt bölümü". Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[9] "IMDb Alternate Versions alt bölümü". 11 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[10] "Allmovie.com/artist/jude-law". 12 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]