Kıl keçisi
| Kıl keçisi | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
|
Kıl keçisi ya da kıl keçi veya kara keçi, Türkiye'de en yaygın evcil keçi ırkı olup, Anadolu’nun her türlü iklim ve toprak koşullarına adapte olmuş, kötü bakım ve besleme koşullarında yetiştirilebilen, sağlam vücut yapılı, uzun yürüyüş kabiliyetli, sıcak ve soğuğa karşı toleranslı, hastalıklara karşı dayanıklı, fundalık ve makiliklerden en iyi faydalanabilen, meyilli ve kayalık araziye en iyi tırmanabilen ve sert iklime dayanıklıdır.[1] Ege ve Akdeniz Bölgesi sahil kuşağı, Marmara Bölgesi, Güneydoğu, Doğu ve İç Anadolu bölgelerinde yetiştirilir. Genelde siyah renkte olup gri, kahverengi ve alaca renklere de rastlanır. Vücudu kaplayan kıl örtüsü kısa ya da uzun olabilir, üstte kaba ve uzun örtücü kıllar, altta ise ince ve yumuşak alt kıllardan oluşur. Süt, et ve kılı için yetiştirilir.[2] Her iki cinsiyette de sakal bulunur ve küpeli olanlarına pek rastlanmaz.
Türkiye’de keçi yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılan ırklar kıl keçisi ile tiftik keçisidir. Bunlardan kıl keçisi % 96 oran ile en çok yetiştirilen ırktır. 2011 yılı itibarıyla Türkiye'de 7.126.862 baş kıl keçisi bulunmaktadır.[3] Türkiye'de kıl keçisi yetiştiriciliği en yoğun olarak Akdeniz bölgesinde yapılmakta ve toplam kıl keçisi varlığının yaklaşık % 27.58'i bu bölgede bulunmaktadır.[4] Ormanların en büyük zararlısının kıl keçisi olduğu, genellikle kabul edilen bir olgudur ve bu yüzden Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu “Keçi Zararlarının Azaltılması Eylem Planı” ile 2012 yılında kıl keçi sayısının 6 milyondan 2 milyona indirileceği belirtilmektedir.[5] Kıl keçisi Türkmen ve Yörükler tarafından yetiştirilen esas evcil hayvan olup Yörük çadırının örtüsü bu keçinin kıllarından dokunur. Yayılma alanı Akdeniz Bölgesi Toros Dağları etekleri, Antalya, Konya, Isparta üçgeninde Yörüklerin yoğun olarak yaşadıkları bölgeler olan ve yakın zamana kadar kıl keçisi içinde değerlendirilen Honamlı keçisi ondan ayrı bir ırktır.[6]
Besini[değiştir | kaynağı değiştir]
Kıl keçisinin habitat alanında kermes meşesi (Qercus coccifera), boz pırnal meşeşi (Qercus aucheri) ve pırnal meşesi (Qercus ilex) türleri bulunur ve bu meşelerin yaprak ve sürgünlerini severek tüketir.[7]
Melezleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Saanen tekesi ile Kıl keçisi arasında yapılan birleştirmeler sonucu elde edilen melez tekelerin spermatolojik özellikleri olumsuz yönde etkilenmesine rağmen bulunan değerler normal sınırlar içerisindedir.[8]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Resmi Gazete: Kıl keçi". 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2013.
- ^ "Ankara Büyükşehir Belediyesi AOÇ Hayvanat Bahçesi". 27 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2013.
- ^ "TÜİK Kıl keçisi verileri". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2013.
- ^ Dellal, Gürsel (2000). Antalya ilinde kıl keçisi yetiştiriciliğinin bazı yapısal özellikleri II, bazı üreme özellikleri, sağım ve kırkım dönemi uygulamaları 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (4), 124-129
- ^ "Ekolojik Üreticiler Derneği: Kıl Keçisi Günah Keçisi Mi?". 27 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2013.
- ^ "Honamlı keçisi" (PDF). 19 Mart 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2013.
- ^ Tolunay, Ahmet. Kırmızı Et Üretim Miktarının Artırılmasında Geleneksel Kıl Keçisi Yetiştiriciliğinin Önemi ve Orman Kaynaklarının Silvopastoral Üretim Sistemleri İçinde Kullanımı 31 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Isparta
- ^ Gaffari Türk, Mustafa sönmez & Ü. Gülcihan Şimşek (2005). Kıl keçisi tekeleri ve Saanen x Kıl keçisi (F1) melezi tekelerinin bazı üreme özelliklerinin karşılaştırılması 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. F.Ü. Sağlık Bil. Dergisi 2005, 19(2),87-92