Ian Khama
| Ian Khama | |
|---|---|
_(cropped)_(cropped).jpg)
| |
| 2014'te Khama | |
| Botsvana Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 1 Nisan 2008 - 1 Nisan 2018 | |
| Yerine geldiği | Festus Mogae |
| Yerine gelen | Mokgweetsi Masisi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 27 Şubat 1953 Chertsey, İngiltere |
Seretse Khama Ian Khama ya da Ian a Sêrêtsê (d. 27 Şubat 1953), Botsvanalı asker ve siyasetçi. Khama, Afrika kıtası ülkesi Botsvana'da 2008 ile 2018 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Korgeneral unvanına sahip olan Khama aynı zamanda Bamangvato etnik grubunun kabile şefi konumundadır.
Khama, babası ve aynı zamanda bağımsız Botsvana'nın ilk devlet başkanı olan Seretse Khama'nın koloni yönetimine karşı muhalefetinin yanı sıra beyaz bir kadın ile evlendiği için Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Apartheid politikalarına uygun davranış göstermediği için sürgüne Büyük Britanya'ya gönderildiği bir dönemde 1953 yılında Chertsey'de dünyaya gelmiştir.
Ailesinin 1956 yılında sürgünden ülkesine dönmelerine izin verilmesi ile 1960 yılında ilkokul eğitimine ülkesinde Serowe'de başlamıştır. Khama ilerleyen eğitim süreçlerinde ilk önce günümüzde Zimbabve sınırları içerisinde bulunan Bulawayo'da White Stone School ardında da Esvatini'nin başkenti Mbabane'de bulunan Waterford School'da eğitimine devam etmiştir. Bu eğitimlerinin ardından Avrupa'ya geçen Khama, burada da İsviçre ve İngiltere'de eğitimlerini sürdürmüştür. Bu eğitimlerinden sonra askeri bir kariyer hedefi doğrultusunda İngiltere Sandhurst'ta bulunan prestijli Kraliyet Askeri Akademisi'ne katılmıştır. Burada eğitimini tamamladıktan sonra diğer eğitimlerini almak üzere Nijerya'ya geçerek Ikeja'daki Nijerya Polis Akademisi'ne katılmıştır. 1973'te Botsvana Savunma Kuvvetleri'nin (Botswana Defence Force) önceli olan paramiliter Police Mobile Unit'e üye olmuştur. Bunların haricinde 1974-1975 yıllarında Gaborone'de ve Anvers'te uçuş eğitimlerini alan Khama, bu tarihten itibaren nitelikli bir pilot statüsünü elde etmiştir. Nisan 1977'de komutan yardımcılığı konumuna gelen Khama, 1989 yılında Botsvana Savunma Kuvvetleri komutanlığına yükselerek bu görevini 1998 yılına kadar sürdürmüştür.[1]
16 Aralık 1997 yılında yaptığı açıklama ile 31 Mart 1998 tarihi itibarıyla Botsvana Savunma Kuvvetleri komutanlığı görevinden ayrılacağını açıklamıştır. Khama'nın belirttiği tarihin o dönemki devlet başkanı Quett Masire'nin görev süresinin bitiş tarihine denk geldiği için ülkede siyasi kariyerine dair söylentiler artmış,[2] bu söylentiler Khama'nın 1 Nisan 1998 tarihinde devlet başkanlığına seçilen Festus Mogae'nin yardımcılığına getirilmesi ile gerçeğe dönüşmüştür. Ancak o dönem ulusal meclis üyesi olmadığı için resmi olarak görevi üstlenemeyen Khama, Temmuz 1998'de Serowe'nin kuzeyinde tekrarlanan ve üyesi olduğu Botsvana Demokratik Partisi'nin büyük başarı elde ettiği seçimler sayesinde vekil olarak meclis üyesi olmuştur.[3] 13 Temmuz'da resmiyet kazandırdığı vekilliğinin ardından devlet başkanı yardımcısı olarak yemin etmiştir.[4] 1999 yılında gerçekleştirilen yeni meclis seçimlerinden de büyük bir üstünlük elde ederek çıkan BDP'nin sayesinde Khama devlet başkanlığı yardımcısı görevinin yanı sıra Genel Başkan ve genel yönetim işleri'nden sorumlu yardımcı görevlerine devam etmiştir. Devlet başkanı Mogae, 1999 yılında yaptığı açıklamada talep doğrultusunda Khama'ya bir yıllık geçici izin verileceğini açıklamış, bu açıklama muhalefette yer alan partiler tarafından sert bir şekilde eleştirilmiştir. 1 Ocak 2000 tarihinde başlayan izin 1 Eylül 2000 tarihinde sonlanmış, söz konusu tarihte Khama eski görevlerine kaldığı yerden devam etmiştir.[5][6][7]
22 Temmuz 2003 tarihinde gerçekleştirilen BDP kongresinde yönetiminde olduğu partisinin genel başkanlığına seçilen Khama, seçimlerde devlet başkanı Mogae'nin de desteğini almış bir şekilde bir önceki genel başkan Ponatshego Kedikilwe'ye karşı oylarda 512'ye 219 üstünlük sağlamıştır.[8] Bu seçimlerde Mogae'nin kendisini desteklemesi Khama'nın bir sonraki devlet başkanlığı seçimlerinde Mogae tarafından yerine aday gösterilebileceği şekilde yorumlanmıştır.[9]
Mogae beklenildiği üzere istifa edeceğini açıklayarak, 1 Nisan 2008 tarihinden itibaren devlet başkanlığı görevini geçici olarak Khama'ya devretmiştir. Khama, başkent Gaborone'de gerçekleştirilen yemin töreninde Botsvana siyasetinde devamlılığı sağlayacağını açıklamış, radikal değişimlerdan sakınacağını ve demokrasiye bağlı kalacağını ifade etmiştir.
Bu devir teslim olayından sonra Ekim 2009'da gerçekleştirilen ilk seçimlerde BDP birinci parti olarak çıkmış, BDP vekilleri de çoğunluğu sağlayarak Khama'nın resmen devlet başkanı olarak seçilmesini sağlamışlardır. En yüksek Botsvana mahkemesi kesin sonuçlar açıklanmadan Khama'yı yeni devlet başkanı olarak açıklamıştır.[10]
Ekim 2014'te gerçekleştirilen yeni seçimlerden de partisi BDP her ne kadar oy kaybına uğrasa da çoğunluğu sağlayarak birinci parti olarak çıkmış ve Khama tekrar devlet başkanlığı makamına seçilmiştir.
Khama'ya karşı her ne kadar otoriter bir yönetim gösterdiği şeklinde suçlamalar yapılsa da, ülkesindeki demokrasinin kararlı bir şekilde uygulanmasının yanı sıra kendisinin komşu ülke Zimbabve lideri Robert Mugabe'ye karşı yaptığı diktatör eleştirisi nedeniyle uluslararası alanda saygınlık kazandırmaktadır.
Khama görev süresinin dolması neticesinde görevi 1 Nisan 2018 tarihinde o ana kadar devlet başkanı yardımcılığı görevini üstlenen Mokgweetsi Masisi'ye devrederek makamdan ayrılmıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ian Khama hakkında resmi sitede açıklamalar". 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2015.
- ^ Botswana: Army commander announces he will retire at end of March 1998. SAPA news agency (nl.newsbank.com), 18 Aralık 1997
- ^ Botswana: Ian Khama wins by-election and can therefore be vice-president. SAPA news agency (nl.newsbank.com), 6 Temmuz 1998
- ^ Botswana: Ian Khama takes parliamentary seat, sworn in as vice-president. SAPA news agency (nl.newsbank.com), 13 Temmuz 1998
- ^ Botswana: President Mogae faces court action. PANA news agency (nl.newsbank.com), 23 Aralık 1999
- ^ Botswana: Vice-president's year-long sabbatical leave criticized", PANA news agency (nl.newsbank.com), 3 Ocak 2000
- ^ Botswana: Vice-president "resumes duty"; cabinet reshuffle reported", Radio Botswana (nl.newsbank.com), 30 Ağustos 2000
- ^ "Khama BDP genel başkanı seçilmiştir". 28 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2015.
- ^ "Khama resmen devlet başkanı seçilmiştir". 1 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Ian Khama ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- www.gov.bw22 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Festus Mogae |
Botsvana Devlet Başkan Yardımcısı 1998 - 2008 |
Sonra gelen Mompati Merafhe |
| Önce gelen Festus Mogae |
Botsvana Devlet Başkanı 2008 - 2018 |
Sonra gelen Mokgweetsi Masisi |
 | ||
