Halef Sultan Zaviyesi
Halef Sultan Zaviyesi (Halef Sultan Hankahı), Anadolu Selçukluları devrinde Halef İbn Süleyman adına Tokat'ta inşa edilmiş bir yapıdır.
Tokat'ın 13. yüzyılda fethinden sonra yolcuları, mutasavvıfları, öğrencileri, fakirleri ağırlamak için inşa edilmiş, varlığını Osmanlı Devleti'nin yıkılışına kadar sürdürmüştür. Günümüzde Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bağlı Kütüphane olarak hizmet vermeyi sürdürür.[1][2]
Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan 18 Şubat 1295 tarihinde yazılmış vakfiyeden tekkeye gelir getirmek üzere köy, değirmen ve bahçeler vakfedildiği anlaşılır. Vakfiyede zaviyedeki sofilere yemek verilmesi şartı vardır.[1]
Halef bin Süleyman'ın kimliği zaviyenin dış duvarında bulunan inşa kitabesinde yazmaktadır. Kitabeden ve Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan 18 Şubat 1295 tarihinde yazılmış vakfiyesinden Halef bin Süleyman'ın Anadolu Selçuklu Devleti zamanında II. Mesut döneminde Tokat’ta yaşayan yerel bir bey olduğu anlaşılır ve hanedan soyundan olduğu düşünülür.[1] Son dönemlerdeki belgelerden onun bir tarikat şeyhi olarak algılandığı anlaşılır.[1]
Kurulduğunda şehrin dışında bulunan Halef Sultan Tekkesi, zamanla şehrin içerisinde kalınca zaviye özelliği ortadan kalkmış; gelip giden insanların uğrak yeri olmuş ve vakfiyede olmamasına rağmen uğrayan kişilere tütün ve kahve ikram edilmeye başlanmıştır.[1]
Kuruluş aşamasında herhangi bir tarikata bağlı olarak kurulmayan zaviye ,19. yüzyılın ortalarından itibaren tarikatların dikkatini çekmiş Nakşibendiler ve Rufailer zaviyede şeyhlik görevini alabilmek için dilekçe yazmışlardır.[1]
Mimari özelikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Yapısal olarak dikdörtgen yapılıdır. Giriş kapısından içeriye adım atıldığında iki tane kubbesi bulunan oda karşımıza çıkmaktadır. Bir araştırmacıya göre geniş olan odanın toplantı odası olarak kullanıldığı bilinmektedir. [kaynak belirtilmeli]Dervişlere tahsis edildiği varsayılmaktadır.[3]
Giriş kısımları güney ve doğu yönlerinden gerçekleştirilmektedir. Orijinalliğini korumayı başarmış yapılardan bir tanesidir.
Zaviyenin farklı tonlara sahip taşlardan oluştuğu da bilinen kapısı vardır. Ana kapısında farklı renklere sahip blok taşlardan oluşmaktadır. Kemerli bir yapıya sahip olduğu bilinen bir kapısı vardır. Pencerelerinin bazıları büyük bazıları ise küçüktür.
Semahanesi zaviyenin en geniş bölümünü kapsar. Büyük çaplı bir doğal afet sonrası zarar görmüştür. Üst kısmında bulunan kubbesinde bazı yapısal bozukluklar oluşmuştur. Restorasyonu yapıldıktan sonra halka açılmış ve günümüzde kütüphane olarak kullanılmaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f Okudan, Muhammet (31 Mayıs 2019). "Tokat Halef Sultan Hankahı Vakfı (H.691/1321)". Dergiabant. 7 (13): 133-148. doi:10.33931/abuifd.537679. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "Tokat'ta Halef Sultan Zaviyesi, 'Kültür Evi' oldu". Milli Gazete. 14 Ekim 2017. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.