Haç Yolu
Katolik geleneğinde Haç’ın İstasyonları/Durakları, İsa’nın Golgota (İsa’nın çarmıha gerildiği Kudüs eteklerinde bulunan tepe) yolunda çektiği acıların seçilmiş 14 betimlemesine dayanan adanmış bir eylem merkezidir. Bu adanma Oruç döneminde özellikle Kutsal Cuma’da sık olarak yapılan bir eylemdir. Tören bazen vaazlar, meditasyon ve dualarla kesintiye uğrayan ve kilisenin etrafında veya içinde düzenlenmiş on dört resim, haç veya diğer sembollerin önünde durdurulan bir geçiti içerir. Ayrıca bir kiliseye bitişik bir yerde de bulunabilir (genellikle bahçede Golgota’ya tırmanılan bir yolun yeniden inşa edilmesi).
Tarihi[1][değiştir | kaynağı değiştir]
Haç istasyonları kökenini Ortodoks Hristiyanlarının liturjisindeki Kutsal Cuma’dan alır. 13. yüzyılda Fransiskan rahipler haç istasyonları geleneğini Kudüs’ten İtalya’ya getirmişlerdir. Haç istasyonları esasen yedi istasyondu, ancak sayı otuz yediye kadar çıktı. İkonografik yorumlama özgürlüğü sayesinde, incillerin ilgili bazı bölümleri (İsa’nın tutuklaması, Kireneli Simun’un haçı taşıma isteği…) diğerleri ise geç gelenekten doğmuştur (Veronika’nın İsa’nın yüzünü silmesi, İsa’nin üç kez düşmesi) betimlenir.
Papa Innocent XI 5 Eylül 1686’da talimatıyla Fransiskanlara bu istasyonları kiliselerine koymalarına izin verdi. 16 Ocak 1731 de Papa Klement XII ise Exponi nobis talimatıyla bunu genişleterek Haç istasyonlarını, bir Fransisken rahip tarafından yapılması şartıyla herhangi bir kutsal yere (bölgesel kiliseler, şapel, manastırlar..) konulmasına izin verdi. 10 Mayıs 1742 de Papa Benedikt XIV haç istasyonlarının doğru kurulumunu ve kullanılacak malzemeleri düzenlendi: 14 istasyonta ritüeline göre kutsanmış ahşap haçlarla konulmalıdır ve bunlara resmedilmiş ve yontulmuş sahneler eşlik edebilir.
İsa’nın ölüme mahkum edilmesinden mezarına konulmasına kadar 14 istasyonu düzenleyen Fransiskan rahip Léonard de Port-Maurice’dır.
1862 de Vatikan’ın bir kararnamesi ile de rahiplerin kendi kiliselerinde Haç yolunu kurmalarına izin verildi.
14 İstasyon/Durak[değiştir | kaynağı değiştir]
Geleneksel Hali[değiştir | kaynağı değiştir]
1. İsa ölüme mahkum edilir:
2. İsa, haçı omuzuna alır:
3. İsa haçın ağırlığı altında birinci kez düşer:
4. İsa annesi Meryem ile karşılaşır:
5. Kireneli Simun, İsa’nın haçı taşımasına yardım eder:
6. Azize Veronika, İsa’nın yüzünü temizler:
7. İsa, ikinci kez düşer:
8.İsa, ağlayan Kudüs'lu kadınlarla karşılaşır:
9. İsa, üçüncü kez düşer:
10. İsa’nın elbiseleri çıkarılır ve öd ile karışık su verilir:
11. İsa, çarmıha gerilir:
12. İsa haç üzerinde ölür:
13. İsa haçtan alıp, annesine teslime edilir: (Ağıt)
14. Aramatyalı Yusuf ve Nikodemus tarafından İsa’nın bedeni mezara konulur:
Yeni versiyonu 1991 yılında yaymlanmıştır[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu şekilde genel itikat İncil'den veya sözlü gelenekten alınan on dört istasyonu geliştirmiştir. 1991 yılında, Papa II Yuhanna-Pavlus daha sağlam bir incil temeline dayanması ile ilgilenmiş, bu nedenle İncil’e referans olmayan istasyonları çıkartmıştır. Toplamda 5 olayı: 3 yere düşme, Meryem ve Verokina ile karşılaşması ve diğer 5 olayla değiştirmiştir.
Bu sefer 14 istasyonun tamamı İncil’de anlatılan olaylardan ilham alır.
1. İsa Gestamani’de;
2. Yahuda tarafında ihanete uğrar ve tutuklanır:
3. İsa Kahinler tarafından kınanır:
4. İsa, Petrus tarafından inkâr edilir:
5. İsa, Pilatus tarafından yargılanır:
6. İsa’ya dikenli tellerden taç giydirilir;
7. İsa, haçı sırtlar:
8. Kireneli Simun, İsa’nın haçı taşımasına yardım eder:
9. İsa, Küduslu kadınlarla karşılaşır
10. İsa çarmıha gerilir:
11. İsa krallığını, tövbe eden hırsıza vadeder.
12. İsa, annesini Yuhanna’ya emanet eder:
13. İsa haç üzerinde ölür:
14. İsa, mezara konulur:
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ New Catholic Encyclopedia – Second Edition (İngilizce). Thomson and Gale. 2003. ss. 499-501 Cilt 13 ISBN 0-7678-4017-4.
