Güzelova Höyük
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Güzelova Höyük |
| il: | Erzurum |
| İlçe: | Merkez |
| Köy: | Güzelova |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | Tümüyle tahrip olmuştur |
| Tescil durumu: | Tescilli[1] |
| Tescil No ve derece: | 3173 / 1 |
| Tescil tarihi: | 14.05.1987 |
| Araştırma yöntemi | Kazı |
Güzelova Höyük, Erzurum il merkezinin 15 km. kuzey-kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Fırat'ın bir kolu olan Karasu Çayı kıyısında yer alan höyük ova seviyesinden 12,5 metre yüksekliktedir. Bununla birlikte höyükte yürütülen kazılarla ova seviyesinin 20 metre altına inildiği halde ana toprağa ulaşılamamıştır.[2]
Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyükteki kazılar ilk olarak 1961 yılında Dr. Hamit Zübeyir Koşay[3] ve Macar arkeolog Hermann Vary başkanlığında yapılmıştır.[2] Aynı kazı ekibi Güzelova'nın 2,4 km. güneybatısında 75 x 50 metre boyutlarında, 3 metre yükseklikte bir höyükte de kazı yapmış, bir iskelet ve Erken Tunç Çağı'na ait çanak çömlek parçaları bulmuştur.[4]
Tabakalanma[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyükteki kültür dolgusu pek fazla buluntu vermemektedir. Yüzeyden iki metre derinde yer yer kavrulmuş arpa dolgusu, 4,5 metrede çok az buluntu veren kısır bir dolguya ulaşılmaktadır. Bu nedenlerle tabakalanma hakkında net bir sonuç bulunmamaktadır. Mimari kalıntılar ancak 4,5 metre derinde görülmekte olup, bunlar da tam bir plan vermeyen taş duvarlardır. Sekiz metre derinde tabanı ahşap, kenarları taş döşeli hayvan yemliklerine ulaşılmıştır. Daha derine inildiğinde, 9-9,5 metrede kulübe tipinde olduğu düşünülen yapılar bulunmaktadır.[2]
Buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazılarda ele geçen çanak çömlek Karaz malı olarak bilinen (koyu yüzlü açkılı mal) çanak çömlektir. Bunlar, küp, güveç, çanak, maşrapa ve tepsi formunda mallardır.[2]
Kemik ve boynuzdan yapılma bizler ve taraklar yaygın biçimde deri işçiliği yapıldığını göstermektedir. Ayrıca kemik tarakların kilim dokumada kullanılmış olması mümkündür.[2]
Bazalt öğütme taşlarından 75 adet ele geçmiştir. Bu buluntu, yerleşmede tahıl (arpa ve buğday) tarımı yapıldığı yönünde yorumlanmaktadır.[2][5]
Kazı ve müze envanter kayıtlarına göre Güzelova Höyük'te ele geçen metal obje sayısı beştir. Ancak bugün için Erzurum Müzesi'nde bunlardan iki tanesi bulunmaktadır. Bunlardan biri tunç mızrak ucudur ve bir benzerine Güney Kafkasya'daki (Transkafkasya) Orta Tunç Çağı mezarlarında rastlanmıştır.[6]
Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]
Güzelova kazıları da, Karaz Höyük ve Pulur Höyük kazıları gibi, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi'nde gelişkin bir madenciliğin ve metal işleme teknolojisinin olduğu yönünde bir kanıt vermemektedir. Hatta, bulunan az sayıdaki metal objenin, yerel üretim mi, yoksa bölge dışından getirilen mal mı olduğu yönünde de bir bulgu yoktur.[7]
Tahribat durumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyük günümüzde tümüyle yok olmuş durumdadır. Uzun süredir höyükten toprak alınması, bu alanda evler yapılmasıyla şu anda köyün yollarından bile daha aşağıda kalmış, neredeyse bir çukur halini almıştır.[8]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yakın plan kroki[ölü/kırık bağlantı]
- Fotoğraflar 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 30 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012.
- ^ a b c d e f "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012.
- ^ Türkiye Kültür Portalı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "TAY - Adsız (Merkez / Güzelova)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012.
- ^ Süleyman Çiğdem, Birol Can, Erzurum Müzesi'nde Bulunan Tarım Aletleri Işığında Geç Kalkolitik ve Tunç Çağlarında Bölgedeki Tarımsal Aktiviteler 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi Anadolu, (2005) Sayı 29, Sh.: 14
- ^ Mehmet Işıklı, Erzurum'un İlk Madencileri 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. e-dergi-atauni-edu-tr Sh.: 62
- ^ Mehmet Işıklı, Sh.: 70
- ^ "TAY – Tahribat Raporu, Karadeniz –Doğuanadolu Dosyası". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012.