Víctor Jara
Víctor Jara | |
|---|---|
2.jpg) | |
| Doğum | Víctor Lidio Jara Martínez 28 Eylül 1932 San Ignacio, Şili |
| Ölüm | 16 Eylül 1973 (40 yaşında) Santiago, Şili |
| Ölüm sebebi | İşkence |
| Milliyet |  Şili |
| Meslek | Öğretmen, Yönetmen (Tiyatro), Şair, Şarkıcı, Besteci |
| Etkin yıllar | 1959 - 1973 |
| Tanınma nedeni | Aktivizm |
| Hareket | Sosyalizm |
Víctor Lidio Jara Martínez (28 Eylül 1932, Chillán Viejo, Bío-Bío bölgesi – 16 Eylül 1973),[1] Şilili şarkıcı ve müzisyen.
Şili kültür ve müziğinde son derece önemli etkileri olmuş bir sanatçıdır. Hayatı ve müziği ülkesinin aynası olmuş, içinde yaşadığı zamanı ve felsefesini yansıtmıştır.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Víctor Jara'nın doğum yeri hakkındaki bilgiler çelişkilidir. Bunda, Şili idari taksimatında 1975 ve 2018 yıllarında meydana gelen değişikliklerin de etkisi vardır. Ancak bugün Bío-Bío bölgesi'ne denk düşen Ñuble ili kırsal kesiminde doğduğunda mutabakat vardır. Küçük yaşta başkent Santiago'ya gelmiştir. Babası Manuel çiftlik kahyası olup, alkol problemleri çekmekte ve annesi Amanda'ya kötü muamele etmekteydi. Annesi ailesinin geçimi için çok sayıda işte çalışmış, Santiago'da dükkân işletmiştir. Babası aileyi terk ettikten sonra Amanda ailenin bakımıyla tek başına ilgilenir. Víctor Jara'nın hayatında çok önemli bir parçadır. O da şarkı söyleyip, gitar çalmış, bunları ve şili folk müziğini oğluna öğretmiştir. Annesiyle beraber geçirdiği zamanın, Víctor'un müzik hayatına adım atmasında önemli etkisi olmuştur. Annesinin ölümünden sonra muhasebe eğitimini yarım bırakmış ve rahip olmak amacıyla iki yıl bir seminere devam etmiştir.[2]
Tiyatro ve halk müziği[değiştir | kaynağı değiştir]
Dine olan inancını kaybettikten sonra işsiz olarak Lonquén 'e döner ve yakın arkadaşları ile kendini folklor tahsiline adar. Bu zaman zarfında tiyatroya ilgisi gelişir ve Universidad de Chile 'de tiyatro okuluna başlar. Bu ve takip eden yıllarda Víctor Jara çok sayıda tiyatro yapımında (mesela Carmina Burana) yer alır. Violeta Parra'a ilk defa rastladığında, tekrar folklor söylemeye ve okumaya başlar. Parra, şarkıcı, Santiago'da küçük bir kafe sahibi ve geleneksel Şili folk müziği hayranı bir sanatçıdır. Víctor Jara ona bu kafede yardım eder ve şarkı söyler.
Siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]
Jara, bu zaman zarfında Şili siyaseti ile ilgilenmeye başlar. 1966 yılında ilk albümü çıkar. Takip eden yıllarda tiyatroda yönetmen olarak çalışır, ancak şarkılarına ve politik işlerine gitgide daha fazla zaman adar. 1970 yılında tiyatroyu terk eder ve tamamen müziğe yoğunlaşır. Jara'nın şarkıları fakir-zengin bir arada yaşayan bir toplumda, sıradan insanlara yaşamlarını ve problemlerini gösterir. Vatanına olan büyük sevgisi sebebiyle, birçok şarkısı haksızlıklara ve politik skandallara saldırır. Víctor Jara Güney Amerika'da „Nueva canción“ (yeni şarkı) akımının en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. Bu Güney Amerika'da birçok sanatçı ve aydının katıldığı, devrimci bir harekettir. Víctor Jara'nın politik fikirleri, parçalarında önemli bir yer tutar. Birçok protest şarkıcı gibi komünist ve partisinde sanatçı bölümünün yöneticisidir.
Darbe ve öldürülmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Víctor Jara, diğer şarkıcılarla birlikte Salvador Allende ve sol partilerini birleştiği bir hareket olan Unidad Popular yararına birçok konser verir. 11 Eylül 1973'te Augusto Pinochet'nin gerçekleştirdiği darbe sırasında, Víctor Jara "Teknik Üniversite"deki işi başında tutuklanır ve birçok yoldaşı gibi Şili Ulusal Stadyumu'nda işkence görür. Bir daha gitar çalamaması için elleri kırılır. Hatta bu korkunç işkenceler sırasında bile Jara, Unidad Popular 'ın şarkısını söylemeye çalışmaktadır (Venceremos[3]). Nihayetinde vahşice dövülen Jara, bir makinalı tüfekle öldürülür ve cesedi Santiago Mezarlığı yakınında bulunur. Fakat karısı yine de onu onurlu bir şekilde defnetme imkânını bulur. Akabinde Şili'yi terk eden karısı 1994'te onuruna "Fundación Víctor Jara"'yı kurar.
Şili'deki Pravda muhabiri Vladimir Çernisev, Jara'nın son anlarını şöyle anlatıyor:
| “ | Víctor Jara dudaklarında şarkıyla öldü. Onu yanından hiç ayırmadığı yoldaşı, gitarıyla birlikte stadyuma getirdiler. Ve şarkı söylemeye başladı. Öbür tutuklular, gardiyanların ateş açma tehdidine rağmen melodiye eşlik etmeye başladılar. Sonra bir subayın emri ile askerler Víctor'un ellerini kırdılar. Artık gitar çalmıyordu, ama zayıf bir sesle şarkı söylemeyi sürdürdü. Bir dipçikle kafasını parçaladılar ve diğer tutuklulara ibret olsun diye ellerini kesip tribünlerin önüne astılar. | „ |
—Vladimir Çernisev | ||
Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]
Víctor Jara'nın yaşamı, parçaları ile güçlü bir şekilde insanlara seslenen entelektüel bir şarkıcıyı işaret etmiştir. Bu yüzden şarkıları gücünün sertifikası haline gelmiştir.
Eylül 2003'te öldürülmesinin 30. yıldönümünde öldürüldüğü Şili Ulusal Stadyumu'nun ismi Estadio Víctor Jara olarak değiştirilmiştir.
Katillerin akıbeti[değiştir | kaynağı değiştir]
9 Aralık 2004'te ölümünden 31 yıl sonra yargıç Juan Carlos Urrutia emekli subay Mario Manríquez Bravo hakkında dava açar. Bravo, Jara öldürüldüğü sırada Estadio Nacional'de en üst rütbedeki subay olup stadyumun denetimi onun sorumluluğunda olduğundan ölümlerden de o sorumlu tutulmaktadır.[kaynak belirtilmeli] 2012 sonu ve 2012'de tutuklanan 8 eski asker ve emri veren askeri savcı hapse mahkûm oldu. En son, Eylül 2014'te 3 eski subay daha mahkûm edildi.
Diskografi[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1967 Víctor Jara
- 1969 Pongo en tus manos abiertas
- 1970 Canto libre
- 1971 El derecho de vivir en paz
- 1972 La población
- 1973 Canto por travesura
- 1975 Presente (posthum veröffentlicht)
- 1993 Complete ( 8 LPs auf 4 CDs )
- 1996 Deja la vida volar ( "Bırak hayat uçsun", "Best-of-CD" )
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ https://global.britannica.com/biography/Victor-Jara[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2020.
- ^ Kazanacağız
- Victor Jara - Yarım Kalan Şarkı, Joan Jara, Versus Kitap, Mayıs 2010
- [1] (Cesedin bulunuşu ile ilgili kısım)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Víctor-Jara Vakfı (İspanyolca)
