Elektriksel verimlilik
Verimlilik, elektrik-elektronik mühendisliğinde (bir cihaz, elektronik bileşen veya sistem gibi) bir şeydir. Faydalı güç çıkışının tüketilen toplam elektrik gücüne bölümüdür. Kesirli sayı ile ifade edilir. Normalde Yunan alfabesindeki küçük Eta (η) ile gösterilir.
Eğer enerji çıkışı ve girişi aynı birim olarak ifade edilirse verim bir boyutsuz nicelik olur. Örneğin bir ışık kaynağının aydınlatma verimliliği, belirli bir enerji girdisine karşılık elde edilen ışık akısıdır ve birimi lumen bölü watttır.
Tipik elektrik cihazlarının verimliliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Verimlilik kavramının etkililik kavramı ile karıştırmayın: Giriş gücünün çoğunu tüketen bir sistem için verimlilikten bahsedilebilir, fakat "sistem verimlidir" denilemez. "Verimlilik" kavramı, yalnızca elde edilmek istenen verime göre belirlenir. Örneğin ampul, yaydığı ışığa göre %2 verimli olduğu halde, odayı ısıtmadaki verimliliği %98'dir. Çünkü, pencereden yayılan küçük bir bölümü hariç, ışık enerjisi nihayetinde ısıya dönüştürülür. Bir yükselteç, yüküne (örn, hoparlöre) 10 Watt (Vat) güç iletirken, güç kaynağından 20 Watt güç çeker. Böylece verimi %50 olur. (10/20 × %100 = %50)
- Elektrikli su ısıtıcısı (kettle): %90'dan daha fazla (kettle suyu kaynatırken 2, 3 dakika boyunca nispeten çok küçük miktarda ısı kaybolur.)
- En yüksek verimli elektrik motoru: %90'dan daha fazla.
- Elektrikli yakıtta elektrik enerjisinin ısıya dönüşümünde %100 verim elde edilir.
- Elektrik santralinde bulunan büyük güçlü bir transformatör (kısaca trafo), %99'dan daha fazla verime sahiptir. 19. yüzyılın başlarında trafolar daha az verimli idi. Trafodan geçen enerjinin üçte biri kayboluyordu.
Aydınlatma lambalarının verim[değiştir | kaynağı değiştir]
- 100-200 W tungsten akkor ampul: yaklaşık %2.
- Kompakt floresan ampul: yaklaşık %7-%9.
- Beyaz ışık yayan diyot (LED): yaklaşık %1-%22.
- Gaz deşarj lambası: yaklaşık %1-%30