Diokletian'a kadar Roma eyaletleri listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Diocletianus'a kadar Roma Eyaletleri Listesi, İmparator Diocletianus'un gerçekleştirdiği reform ve daha sonra 395 yılında impatorluğun bölünmesine kadar Roma İmparatorluğu'unun bölgesel idari yapısının gelişimi hakkındaki en önemli bilgileri bir tablo halinde sunmaktadır. Batı ve Doğu Roma İmparatorluğu'na bölündükten sonraki idari yapıdaki gelişmeler, Diocletianus sonrası Roma Eyaletleri Listesi'nde yer almaktadır. Verilerin çokluğu ve daha kolay anlaşılabilmesi için bu tür bir ayrım yaparak derlenmeleri gerekliydi. İmparator Trajan tarafından 115/116'da kurulan üç doğu eyaleti ancak kısa bir süre sonra 177 yılında terk edilmek zorunda kalındığı için bu listede gösterilmemektedir.

Çoğu eyaletlerin valileri senatör sınıfından, eski Pretoryan valileri veya konsoloslardan oluşmaktaydı. İmparator Augustos döneminden itibaren bu valilerin unvanları Legatus Augusti Pro Praetore (imparatorluk eyaletlerinde) ya da Proconsul (umumi (veya senato) eyaletlerinde) şeklindeydi. Procurator veya Praefectus olarak anılan valiler ise şövalyeler sınıfındandı.

Eyalet Kurulduğu yıl Senato veya
İmparatorluk
eyaleti
1.-3. yy.'da
Baş Valisi
Merkezi Açıklamalar
Achaea MÖ 27 senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul Col. Laus Iulia Corinthiensis (Korint, Yunanistan) MÖ 146–27 Macedonia eyaletinin bir parçasıydı
m.s. 15–44 Moesia ve Macedonia ile birlikte imparatorluk eyaletiydi
Aegyptus
(Mısır)
MÖ 30 İmparatorluk eyaleti Vali Alexandria (İskenderiye/Mısır)  
Africa
M.Ö. 27 yılıdan sonra: "Africa Proconsularis"
MÖ 146 Senato Konsül rutbesinde Proconsul Kartaca (Tunus)  
Alpes Cottiae MÖ 8/7 İmparator Prokurator Segusium (Susa, İtalya) önce manda devleti, Dük Cottius'un
ölümünden sonra, eyalet statüsünde
Alpes Graiae; 3. yy.’da “Alpes Atrectionae” MS 41/54 İmparator Prokurator Forum Claudii Ceutronum (Aime-en-Tarentaise, Fransa) çoğunlukla Alpes Poeninae ile birlikte yönetildi
Alpes Maritimae MÖ 8/7 İmparator Prokurator Eburodunum (Embrun, Fransa);
Cemenelum (Cimiez, Fransa)
 
Alpes Poeninae MÖ 8/7 İmparator Prokurator Forum Claudii Vallensium (Martigny, İsviçre)
Arabia Petraea
später nur Arabia
MS 106 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Bostra (Suriye)  
Armenia MS 114 İmparator Prokurator Artaxarta (Artaşat, Ermenistan) önce Cappadocia ile birlikte yönetildi, sonra manda krallığı oldu, bir süre Partlar'ın himayesine girdi
Asia MÖ 133 Senato Konsül rutbesinde Prokonsul Ephesos (Selçuk, Türkiye)  
Bithynia et Pontus MÖ 64 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul Nikomedia (İzmit, Türkiye)
Nikaia (İznik, Türkiye)
 
Britannia
(Britanya)
MS 43 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Londinium (Londra, İngiltere) MS 212/213 yılında Britannia Superior ve Britannia Inferior olarak bölündü
Britannia Inferior 212/MS 213 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Eboracum (York, İngiltere) Britannia'nın bölünmesiyle meydana geldi
Britannia Superior 212/MS 213 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Londinium (Londra, İngiltere) Britannia'nın bölünmesiyle oluştu
Cappadocia
(Kapadokya)
MS 18 İmparator Prokurator Caesarea (Kayseri, Türkiye) yakl. MS 69–98 yılında Galatia ile birleştirildi
Cilicia
(Kilikya)
MÖ 102 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Tarsus (Türkiye)  
Creta et Cyrene
(Girit ve Kyrene)
MÖ 67 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul Gortyn (Gortys, Yunanistan)  
Cyprus (Kıbrıs) MÖ 58 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul    
Cyrenaica
(Kyrenaika)
MÖ 74     Cyrene (Kyrene, Libya) MÖ 66 yılında Africa ve Creta et Cyrene olarak bölündü
Dacia
(Dakya)
MS 106 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Sarmizegetusa (Romanya) MS 119 yılında Dacia superior ve Dacia inferior olarak bölündü
Dacia Inferior MS 119 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti   MS 167 yılında Tres Daciae olarak birleştirildi
Dacia Superior MS 119 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti   MS 167 yılında Tres Daciae olarak birleştirildi
Tres Daciae MS 167 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti   MS 271 yılında terk edildi
Dacia Mediterranea MS 271     Serdica (Sofya, Bulgaristan) Moesia superior'un bölünmesinde oluştu
Dacia Ripensis MS 271     Colonia Ulpia Ratiaria (Bulgaristan) Moesia Superior'un bölünmesinde oluştu
Epirus MS 67 İmparator Prokurator Arta (Yunanistan);
Nikopolis (Preveze, Yunanistan)
 
Galatia
(Galata)
MÖ 25 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Sebaste Tectosagum (Ankara, Türkiye) yakl. MS 69-98 yılında Cappadocia ile birleştirildi
Gallia (Galya)
veya "Gallia Comata", "Tres Galliae"
MÖ 51       MS 17 yılında Gallia Belgica, Lugdunensis ve Aquitania olarak bölündü
Gallia Aquitania
sonraları sadece "Aquitania" olarak anıldı
MS 17 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Burdigala (Bordo, Fransa) Gallia’nın bölünmesinde oluştu
Gallia Belgica MS 17 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Durocortorum (Reims, Fransa) Gallia’nın bölünmesinde oluştu
Gallia Cisalpina
veya "Gallia Citerior"
MÖ 203       MÖ 41 yılında İtalya Eyaleti’ne bağlandı
Gallia Lugdunensis
sonraları sadece "Lugdunensis" olarak anıldı
MS 17 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Lugdunum (Lyon, Fransa) Gallia'nın bölünmesinde oluştu
Gallia Transalpina
sonraları Gallia Narbonensis olarak anıldı
MÖ 121 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul Narbo (Narbonne, Fransa)  
Germania Inferior 82/MS 90 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Kolonya, Almanya) Daha önce Konsül rutbesinde Legatus Augusti emrinde askeri bölgeydi.
Germania Superior 82/MS 90 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Mogontiacum (Mainz, Almanya) Daha önce Konsül rutbesinde Legatus Augusti emrinde askeri bölgeydi. İmparator Domitian (81–96) altında 282 yılından sonra nihai olarak yitirilen Agri Decumates bölgeleri ile genişletildi.
Hispania Baetica
sonraları sadece "Baetica" olarak anıldı
MÖ 14 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul   Hispania Ulterior'un bölünmesinde oluştu
Hispania Citerior
MÖ 27 sonrasında Hispania Tarraconensis olarak anıldı
MÖ 197 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Tarraco (Tarragona, İspanya)  
Hispania Ulterior MÖ 197       MÖ 27 yılında Baetica ve Lusitania olarak bölündü
Illyricum
(Ilirya)
MÖ 168     Sirmium (Sremska Mitrovica, Sırbistan) MÖ 8 yılında Illyricum Superius ve Inferius olarak bölündü
Illyricum Inferius
1. yy.'dan sonra Pannonia olarak anıldı
MÖ 8     Carnuntum (Avusturya) um MS 103 in Pannonia superior und inferior aufgeteilt
Illyricum Superius
1. yy.'ın ortalarından sonra Dalmatia olarak anıldı
MÖ 8 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Salona (Solin, Hırvatistan)  
Iudaea (Judäa)
M.S. 135'ten sonra „Syria Palaestina“ olarak anıldı
MÖ 44 İmparator Prokurator Hierosolyma/Aelia Capitolina (Kudüs, İsrail);
Caesarea Maritima (İsrail)
Vespasian'dan sonra bir pretoryan ile, 135 yılından sonra bir konsül ile
Lusitanya MÖ 13 dolayında İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Emerita Augusta (Mérida (İspanya), İspanya) Hispania ulterior'un bölünmesinde meydana geldi
Lycia (Likya)
MS. 74'ten sonra Lycia et Pamphylia olarak anıldı
MS 43 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Patara (Gelemiş, Türkiye) Lycia et Pamphylia eyaleti oluştuktan sonra merkez muhtemelen Perge. MS 165'ten sonra senato eyaleti.
Macedonia
(Makedonya)
MÖ 148 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul Selanik (Yunanistan) MS 15–44 yıllarında Moesia ve Achaia ile birlikte imparatorluk eyaletiydi
Mauretania Caesariensis MS 40 İmparator Prokurator Caesarea (Moritanya) (Cezayir)  
Mauretania Tingitana MS 40 İmparator Prokurator Tingis (Tanca, Fas)  
Mezopotamia
(Güneydoğu Anadolu/Kuzey Irak)
195–MS 198        
Moesia MS 15 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti   15–MS 44 mit Macedonia und Achaia kaiserliche Provinz
um MS 85 in Moesia inferior und superior aufgeteilt
Moesia Inferior yakl. MS 85 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Oescus (Bulgaristan)  
Moesia Superior yakl. MS 85 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Viminatium (Kostolac, Sırbistan);
Singidunum (Belgrad, Sırbistan)
MS 271 in Dacia ripiensis und Dacia mediterranea aufgeteilt
Noricum 37/MS 54 İmparator Prokurator Virunum (Zollfeld, Avusturya) seit etwa MS 175 mit einem Praetorier
Numidia
(Numidya)
198/MS 199 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Cirta (Constantine (Cezayir), Cezayir)  
Pannonia Inferior yakl. MS 103 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti Aquincum (Budapeşte, Macaristan) bei der Aufteilung von Pannonien entstanden
seit MS 213 mit einem Consular
Pannonia Superior yakl. MS 103 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Carnuntum (Avusturya) Pannonia'nın bölünmesiyle oluştu
Raetia 8/MÖ 7 İmparator Prokurator Cambodunum (KemptenKempten, Almanya);
Augusta Vindelicorum (Augsburg, Almanya)
takr. MS 166'den sonra pretoryan ile
Sardinia et Corsica
(Sardinya ve Korsika)
MÖ 238 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsul Aléria (Fransa);
Calares ‘‘(Cagliari, İtalya)
 
Sicilia
(Siçilya)
MÖ 241 Senato Pretoryan rutbesinde Prokonsuls Syracusae (Siraküza, İtalya) Roma'nın en eski eyaletidir
Syria MÖ 63 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Emesa (Humus, Suriye) M.S. 193/194 yılında Syria Coele ve Syria Phoenice olarak bölündü
Syria Coele 193/MS 194 İmparator Konsül rutbesinde Legatus Augusti Emesa (Humus, Suriye)  
Syria Phoenice 193/MS 194 İmparator Pretoryan rutbesinde Legatus Augusti    
Thracia
(Trakya)
MS 44 İmparator Prokurator Philippopolis (Filibe, Bulgaristan) Trajan'dan sonra pretoryanlı

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]